Przejdź do zawartości

Witold Wartha

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Witold Wartha
Ilustracja
pułkownik dyplomowany piechoty pułkownik dyplomowany piechoty
Pełne imię i nazwisko

Witold Antoni Wincenty Artur Wartha

Data i miejsce urodzenia

10 listopada 1889
Frysztat

Data i miejsce śmierci

11 lutego 1967
Edynburg

Przebieg służby
Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie
Polskie Siły Zbrojne

Jednostki

Centrum Wyszkolenia Piechoty

Stanowiska

komendant centrum

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)
Multimedia w Wikimedia Commons
Marszałek Józef Piłsudski i płk Witold Wartha podczas Święta Kawalerii w Krakowie z okazji 250 rocznicy Odsieczy Wiedeńskiej (1933)

Witold Antoni Wincenty Artur Wartha[a] (ur. 10 listopada 1889 we Frysztacie, zm. 11 lutego 1967 w Edynburgu) – pułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 10 listopada 1889 we Frysztacie, w rodzinie Antoniego i Wandy z Kostarkiewiczów[2]. W latach 1899–1906 uczęszczał do siedmioklasowej wojskowej szkoły realnej w Austrii, w której uzyskał maturę. W latach 1906–1909 był słuchaczem Terezjańskiej Akademii Wojskowej w Wiener Neustadt. Od 1909 był oficerem c. i k. armii i w jej szeregach brał udział w I wojnie światowej (100 pułk piechoty)[2]. 20 sierpnia 1917 dostał się do niewoli włoskiej.

Od 1919 był oficerem instruktorem w ramach Armii Polskiej we Francji gen. Józefa Hallera. U kresu wojny w stopniu kapitana od grudnia 1918 był dowódcą 3 pułku strzelców imienia ks. Józefa Poniatowskiego, formowanego w obozie Santa Maria Capua Vetterae niedaleko Neapolu. Do pułku wcielono Polaków, jeńców z c. k. armii. Funkcję dowódcy pełnił do marca, gdy oddział wyjechał z Włoch i udał się koleją do Francji.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości i powrocie do ojczyzny wstąpił do Wojska Polskiego. Zweryfikowany w stopniu majora w szeregach 145 pułku piechoty Strzelców Kresowych brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, w tym od końca lipca do 25 października pełnił funkcję dowódcy pułku. Za udział w wojnie otrzymał Order Virtuti Militari[3].

3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu podpułkownika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku i 221. lokatą w korpusie oficerów piechoty[4]. Jako oficer nadetatowy pełnił funkcję zastępcy szefa Wydziału Piechoty w Departamencie I Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych[5]. 2 listopada 1923 roku został przydzielony do 4 pułku Strzelców Podhalańskich w Cieszynie z jednoczesnym odkomenderowaniem do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, w charakterze słuchacza III Kursu Doszkolenia. 15 października 1924 roku, po ukończeniu kursu i otrzymaniu dyplomu naukowego oficera Sztabu Generalnego, został przydzielony do Biura Ścisłej Rady Wojennej. W 1926 roku został szefem wydziału w Oddziale III Sztabu Generalnego w Warszawie.

31 marca 1927 roku otrzymał przeniesienie do 1 pułku strzelców podhalańskich w Nowym Sączu na stanowisko dowódcy pułku[6][7]. 1 stycznia 1928 roku awansował na pułkownika ze starszeństwem z 1 stycznia 1928 roku i 12. lokatą w korpusie oficerów piechoty[8]. 23 grudnia 1929 roku otrzymał przeniesienie do Inspektoratu Armii w Warszawie na stanowisko I oficera sztabu. Zastąpił na tym stanowisku pułkownika dyplomowanego Stanisława Weckiego[9]. 3 grudnia 1931 roku zastąpił generała brygady Janusza Gąsiorowskiego na stanowisku Szefa Biura Inspekcji - I oficera do zleceń przy Generalnym Inspektorze Sił Zbrojnych w Warszawie[10][11]. 18 maja 1935 pełnił asystę podczas Pogrzebu Józefa Piłsudskiego w Krakowie[12][13][14]. 13 lutego 1935 roku został szefem Departamentu Dowodzenia Ogólnego Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie[15]. Służbę na tym stanowisku pełnił do 10 września 1939[16]. „Brak dowodzenia” wielką jednostką spowodował, że w marcu 1939 roku nie został awansowany[17].

10 września 1939 roku, w czasie kampanii wrześniowej, został mianowany zastępcą dowódcy Grupy „Stryj”. 18 września 1939 roku uzgadniał z władzami węgierskimi warunki przejścia granicy przez oddziały Grupy „Stryj”. 21 września 1939 roku na południe od wsi Klimiec przekroczył granicę polsko-węgierską[18].

W Polskich Siłach Zbrojnych pełnił funkcję zastępcy dowódcy oraz od 17 sierpnia do 20 grudnia 1941 dowódcy 3 Brygady Kadrowej Strzelców. Od 30 grudnia 1942 roku do 27 października 1944 roku sprawował stanowisko komendanta Centrum Wyszkolenia Piechoty w szkockim mieście Dunfermline. Po wojnie pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii. Zmarł 11 lutego 1967 w Edynburgu i został pochowany na cmentarzu katolickim Mount Vernon.

Był żonaty z Jadwigą z Mańkiewiczów (1897–1972), z którą miał córkę Wandę (1921–2004), żonę Zdzisława Andrzeja Sas-Bilińskiego (1914–1992), rotmistrza, oficera 23 pułku ułanów[19].

Został upamiętniony na tablicy pamiątkowej, umieszczonej w kościele św. Kazimierza w Nowym Sączu w 1988, honorującej dowódców 1 Pułku Strzelców Podhalańskich[20].

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ 1 czerwca 1935 ogłoszono sprostowanie imienia płk. dypl. Wiotolda Warthy z „Witold” na „Witold Antoni Wincenty Artur”[1].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 1 czerwca 1935, s. 60.
  2. ↑ a b Zakrzewski 2016 ↓, s. 517.
  3. ↑ Jan Grochot: Zarys historji wojennej 72-go Pułku Piechoty. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1930, s. 46.
  4. ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 25.
  5. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 16.
  6. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 31 marca 1927, s. 98.
  7. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 101, 161.
  8. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 2 stycznia 1928, s. 1.
  9. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 23 grudnia 1929, s. 381.
  10. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932, s. 223.
  11. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 17, 419.
  12. ↑ Pogrzeb Józefa Piłsudskiego. audiovis.nac.gov.pl. [dostęp 2015-04-11].
  13. ↑ Uroczystości pogrzebowe Józefa Piłsudskiego w Krakowie. audiovis.nac.gov.pl. [dostęp 2015-04-11].
  14. ↑ Uroczystości pogrzebowe Józefa Piłsudskiego w Krakowie. audiovis.nac.gov.pl. [dostęp 2015-04-11].
  15. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 21 marca 1935, s. 30.
  16. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 7, 433.
  17. ↑ Pułkownicy piechoty, Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce, sygn. 701/1, s. 212. Z informacji zamieszczonych w wykazie wynika, że został on sporządzony w lutym 1939 roku, przed awansami generalskimi.
  18. ↑ Ryszard Dalecki, Armia „Karpaty” w wojnie obronnej 1939 r., Krajowa Agencja Wydawnicza, Rzeszów 1989, wyd. II, ISBN 83-03-02830-8, s. 167, 169, 366–367, 370.
  19. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 153, 706.
  20. ↑ Nowy Sącz – tablica upamiętniająca dowódców 1 pułku Strzelców Podhalańskich. miejscapamiecinarodowej.pl. [dostęp 2015-04-02].
  21. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 21 z 28 maja 1921, s. 996.
  22. ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 30.
  23. ↑ M.P. z 1929 r. nr 123, poz. 302.
  24. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 11 listopada 1934, s. 231.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Witold_Wartha&oldid=75008862”