Przejdź do zawartości

Wikipedysta:BartekChom/Antykoncepcja postkoitalna

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Antykoncepcja postkoitalna, inaczej: antykoncepcja kryzysowa, antykoncepcja awaryjna, antykoncepcja doraźna, antykoncepcja „po stosunku", antykoncepcja ratunkowa, pigułka "po", środki antykoncepcyjne i wczesnoporonne[1], który kobieta przyjmuje po niezabezpieczonym stosunku lub kiedy zastosowana metoda antykoncepcyjna nie zadziałała, aby zapobiec niechcianej ciąży.

Pigułka „po"

[edytuj | edytuj kod]
Pigułka „po stosunku"

Jest to środek antykoncepcyjny zawierający dużą dawkę hormonów (estrogen, progestagen lub estrogen połączony z progestagenem), który przyjmuje się po stosunku, podczas którego partnerzy nie zabezpieczyli się przed niechcianą ciążą lub zastosowane zabezpieczenie zawiodło. Skuteczność tego typu środków jest różna i zależy od ich składu, równolegle stosowanych metod antykoncepcyjnych, czasu pomiędzy zażyciem a stosunkiem oraz fazy cyklu miesięcznego. Metaanaliza badań przeprowadzonych przez WHO na ok. 7000 kobiet wykazała, że skuteczność (odsetek kobiet bez zagnieżdżonego zarodka, mimo odbytego stosunku) lewonorgestrelu (LNG) to 98,4-99,3% (w zależności od czasu, który upłynął od stosunku)[2]. Metaanaliza badań na 6000 kobiet pokazała, że podobną skuteczność ma działający antagonistycznie do receptorów progesteronowych mifepriston (98,3%)[3].

Mechanizm działania

[edytuj | edytuj kod]

Skuteczność antykoncepcji postkoitalnej może mieć źródło w kilku mechanizmach: opóźnienia owulacji, uniemożliwienia spotkania się gamet oraz uniemożliwienia zagnieżdżenia już zapłodnionego zarodka (co niektórzy uznają za efekt wczesnoporonny[4]). To, który z mechanizmów wystąpi, jest zależne od fazy cyklu miesiączkowego, w którym tabletka została przyjęta[1] oraz od rodzaju substancji czynnej, którą zastosowano:

Octan uliprystalu

[edytuj | edytuj kod]

Przyjęcie tabletki zawierającej octan uliprystalu (m.in. EllaOne) przed owulacją skutkuje jej opóźnieniem, uniemożliwiając zapłodnienie. Skuteczność środka po wystąpieniu owulacji można przypisać wpływowi na grubość endometrium[5], który z kolei zmniejsza szanse na zagnieżdżenie się embrionu[6].

Ponadto wykazano embriotoksyczność (śmierć lub ciężkie uszkodzenie zarodka) octanu uliprystalu (analogu mifepristonu) w badaniu na zwierzętach[7].

Lewonorgestrel

[edytuj | edytuj kod]

Preparaty lewonorgestrelu (Escapelle, AfterPill, NorLevo, Levonelle, Nogestat, Postinor, Plan B, Next Choice, My Way) – analogu progesteronu – działają dzięki blokowaniu wydzielania lutropiny przez przysadkę, co z kolei uniemożliwia owulację[8][9][10][11][12].

Różnica skuteczności lewonorgestrelu w zapobieganiu ciąży (58-95%) i zapobieganiu owulacji (8-49%) wskazuje, że zapobieganie owulacji nie jest jedynym sposobem zapobiegania ciąży[13]. Innym może być zapobieganie spotkaniu gamet[11] lub antyimplantacyjne działanie lewonorgestrelu[4]. Innym wyjaśnieniem zaobserwowanej różnicy może być znacznie przeszacowana skuteczność tej metody antykoncepcji, która w rzeczywistości jest znacznie niższa niż sugerowane 58-95%[14].

Podanie już 0,4mg LNG (dawki stosowane w antykoncepcji awaryjnej są dużo wyższe) w 3-10 godzin po stosunku seksualnym zakłóca przemieszczanie się plemników w okresie od 3. do 9. godziny po podaniu leku. Substancja działa unieruchamiająco na plemniki – jej skutkuje zmniejszeniem się liczby plemników, którym udaje się dotrzeć do jamy macicy. Zwiększa się także lepkość śluzu szyjkowego, co dodatkowo jeszcze zapobiega przedostawaniu się plemników do jamy macicy[15]. W innych badaniu po płukaniu macicy znaleziono 14,5±3,9 mln ruchliwych plemników/ml po 24 godzinach od podania po 12 godzinach po stosunku tabletki z 1,5 mg lewonorgestrelu i 17,3±6,8 mln/ml po 48 godzinach, przy czym nie było znaczących różnic w zdolności do reakcji akrosomalnej plemników u kobiet, którym podano lewonorgestrel i placebo. Wskazuje to na brak wpływu LNG na śluz szyjkowy[16]. W badaniu in vitro nie stwierdzono wpływu LNG w stężeniu 1, 10 i 100 ng/mL na reakcję akrosomalną plemników[17].

Badano również kwestie działania antyimplantacyjnego lewonogestrelu. Może ono wynikać ze zmniejszenia grubości endometrium[6][4], utrudnienia implantacji przez zaburzenie funkcjonowania ciałka żółtego i obniżenia poziomu progesteronu (na co wskazuje skrócona faza lutealna)[18], co jednak nie ma znaczenia praktycznego, ponieważ profil hormonalny w czasie okna implantacyjnego jest prawidłowy[19], lub spowolnienia ruchu zygoty przez jajowód. Mahmood i in. (1998) zauważyli, że duże stężenia analogu lewonorgestrelu, progesteronu, zmniejsza częstotliwość ruchów rzęsek w ścianie jajowodu. To ostatnie może też wyjaśnić zależność skuteczności LNG od czasu podania jako wynik zależności od czasu jego wpływu na jajniki[4].

W badaniu in vitro w kulturze ludzkich komórek zrębu i nabłonka endometrium we wczesnej fazie lutealnej z lewonorgestrelem zagnieździło się 6 na 14 zarodków (42,8%), w kulturze z mifepristonem (substancja analogiczna do Ellaone) 0 na 15 zarodków (0%), natomiast w grupie kontrolnej 10 na 17 (58,8%)[20]. Różnica zaobserwowana w badaniu in vitro nie wystarczy jednak, żeby stwierdzić działanie antyimplantacyjne lewonorgestrelu (ze względu na niewielką próbę użytą w badaniu)[13]. Inne badania sugerują brak takiego efektu antyimplantacyjnego, gdyż taka antykoncepcja awaryjna nie działa po owulacji (przebadano 45 kobiet, oczekiwana liczba ciąż wynosiła 8,7, a faktyczna 8)[21][22], jednak można je też interpretować przeciwnie, ponieważ u kobiet (stu trzech), u którym podano środek przed owulacją, przy braku antykoncepcji powinno dojść do statystycznie 16,0 ciąż, a nie doszło do żadnej, chociaż u 80% z nich doszło do pęknięcia pęcherzyka jajnikowego[4]. Odnośnie badania[22] podnoszono również argumenty wskazujące na niską jakość metodologiczną i zbyt małą użytą w badaniu próbę. Ponieważ uwzględnienie poprawki na utratę zarodka w ciągu 6 tygodni od daty ostatniej miesiączki z powodu starzenia się komórki jajowej było nieuzasadnione przy zastosowanej metodzie wykrywania implantacji, za oczekiwaną liczbę ciąż u kobiet, które zastosowały tabletkę po owulacji, należało uznać raczej 13,82 (błąd standardowy ±3,26). Chociaż ta wartość wciąż nie daje statystycznie istotnego spadku liczby ciąż (dla 45 kobiet, przy użyciu testu dokładnego Fishera, wymagałoby to stwierdzenia tylko 5 ciąż), wykluczenie redukcji wskaźnika implantacji o 50% wymaga 134 przypadków, natomiast o 30% i 10% – odpowiednio 313 i 3620 przypadków[23].

Kolejnymi badaniami potwierdzającymi brak efektu antyimplantacyjnego w przypadku zastosowania lewonorgestrelu w dawce 2 × 0,75 mg podanej przed i w trakcie wzrostu LH są testy kliniczne z 2010 roku. Badany był wpływ na biomarkery receptywności endometrium, prawidłowość ciałka żółtego oraz poziom hormonów w trakcie owulacji i okna implantacyjnego[24][25]. M.in. do tych badań odniósł się profesor biologii oraz teologii związany z Katolickim Centrum Bioetycznym – Nicanor Austriaco[[:d:{{{Q}}}#sitelinks-wikipedia|(inne języki)]] przekonując, że LNG ECP działa tylko i wyłącznie antykoncepcyjnie, chociaż wskazują one na skrócenie fazy lutealnej[26].

Międzynarodowa Federacja Ginekologów i Położników (The International Federation of Gynecology and Obstetrics FIGO) zajęła następujące stanowisko:

Przegląd dowodów sugeruje, że preparaty lewonorgestrelu nie zabezpieczają przed implantacją zapłodnionej już komórki jajowej. Informacje na temat rzekomego zaburzenia implantacji zarodka nie powinny być już dalej umieszczane w ulotkach dołączanych do środków antykoncepcji postkoitalnej zawierających jedynie lewonorgestrel[27][28].

W czerwcu 2012 na łamach New York Times wezwano FDA do usunięcia informacji zawartych w ulotkach zawierających sugestię, że tabletki antykoncepcji postkoitalnej zawierające lewonorgestrel zaburzają, czy też uniemożliwiają implantację[29]. Wcześniej FDA odmawiało spełnienia takiej prośby[30][13].

W listopadzie 2013 European Medicines Agency (EMA) zaakceptowała wykreślenie z ulotki NorLevo (ta sama substancja czynna jak w przypadku np. Escapelle) informacji jakoby specyfik jako jeden z mechanizmów działania wykorzystywał mechanizm antynidacyjny[31].

Według tych, którzy uważają, że antykoncepcja awaryjna z LNG nie działa aborcyjnie, gdyby działała ona przez zapobieganie implantacji, zmniejszałaby liczbę prawidłowych ciąż nie wpływając na ciąże ektopowe (Davidoff i Trussell 2006)[32] i zwiększała procent tych ostatnich do górnej części normalnego przedziału (zależnie od źródła 1–1,9%[4], 1,97% w 1992 dla kobiet w Ameryce Północnej (0,45% w 1970)[33], 0,8-2%[34], 1,3–2,0%[35] lub 1,24%-1,97%[32]). Cleland i in. (2010)[34] otrzymał wartość 1% (3/307) (w 2009 po przeanalizowaniu 216 ciąż otrzymał wartość mniejszą niż 1% (0,9%)[10]). Nie uwzględnił jednak badań (Gainer, Mery i Ulmann 2001) z wynikiem 3/73 i późniejszego (Lo i Ho 2012) z wynikiem 3/128, które podniosłyby udział ciąż ektopowych do 1,77% (9/508), czyli wartości bardziej zgodnej z efektem wczesnoporonnym[4]. Badania przeprowadzone w pięciu szpitalach w Szanghaju wskazały, że dostosowany iloraz szans ciąży ektopowej dla kobiet, które stosowały LNG-EC (levonorgestrel emergency contraception, awaryjną antykoncepcję z lewonorgestrelem) w porównaniu z tymi, które nie stosowały antykoncepcji wynosi 1,04 (0,76-1,42 na poziomie istotności 95%) w porównaniu z brakiem ciąży i 5,29 (4,07-6,87) w porównaniu z ciążami wewnątrzmacicznymi (czyli nie stwierdzono znaczącego wpływu na ilość ciąż ektopowych, a stwierdzono wzrost ich udziału wśród wszystkich ciąż). Wśród kobiet, które stosowały LNG-EC, dostosowany iloraz szans ciąży ektopowej w porównaniu z kobietami, które nie współżyły po użyciu LNG-EC wynosił: dla kobiet, które współżyły bez zabezpieczenia, 2,35 (1,17-4,71) w porównaniu z brakiem ciąży i 1,04 (0,60-1,81) w porównaniu z ciążą wewnątrzmaciczną, zaś dla kobiet, które wielokrotnie stosowały LNG-EC, 3,08 (1,09-8,71) w porównaniu z brakiem ciąży i 2,49 (1,00-6,19) w porównaniu z ciążą wewnątrzmaciczną[35].

Badano także wpływ nieskutecznej (np. podanej za późno) antykoncepcji po stosunku z użyciem lewonorgestrelu na fizyczny i intelektualny rozwój dziecka. W grupie 195 dzieci powyżej dwóch lat nie stwierdzono żadnego fizycznego i intelektualnego odchyłu od normy[36].

Antykoncepcja postkoitalna a środki wczesnoporonne

[edytuj | edytuj kod]

Antykoncepcja postkoitalna może zapobiegać implantacji zapłodnionego wcześniej zarodka[5][6][37][38]. Wystąpienie tego mechanizmu działania zależy od rodzaju substancji oraz fazy cyklu miesiączkowego w którym tabletka została przyjęta[1].

Wpływ tabletek postkoitalnych zawierających mifepriston na uniemożliwienie zagnieżdżenia się zapłodnionego zarodka jest udowodniony naukowo[20].

Wkładka domaciczna stosowana jako antykoncepcja awaryjna po części zapobiega implantacji zarodka[37][38][39].

Również skuteczność octanu uliprystalu (m.in. EllaOne) zażytego po owulacji można przypisać występowaniu efektu antyimplantacyjnego[5][6].

Wpływ tabletek postkoitalnych zawierających lewonorgestrel na zagnieżdżenie zarodka i dalszy rozwój embrionu jest negowany przez badania[21][22][28], jednak nie jest to bezsporne[13][4][18]. Zwraca się uwagę, że to zwolennicy używania antykoncepcji awaryjnej z lewonorgestrelem muszą przedstawić dowód, że to środki nie zagrażają ludzkiemu życiu przez działanie aborcyjne[4].

Odmowa przepisania

[edytuj | edytuj kod]

Na dostępność środków antykoncepcyjnych w ogólności, w tym antykoncepcji postkoitalnej, wpływają nie tylko wskazania medyczne[40]. Chociaż organy władzy mają obowiązek zapewnić dostęp do antykoncepcji[41], normy prawne sankcjonują odmowę jej przepisania z innych niż medyczne przyczyn[40]. Nie chodzi tu więc o sytuację, w której dane postępowanie byłoby dla pacjentki szkodliwe, ale o taką, w której nie ma żadnych przeciwwskazań medycznych – z medycznego punktu widzenia jak najbardziej można omawiane postępowanie zastosować, ale lekarz nie chce tego uczynić z innych powodów, np z uwagi na swoje przekonania moralne[42].

Jako podstawa prawna odmowy przepisania antykoncepcji rozpatrywany jest Art. 38 ust. 1 Ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty. Pozwala on lekarzowi na odstąpienie od leczenia, jeżeli nie chodzi o przypadek nie ciepiący zwłoki[43]. Istnieją jednak zastrzeżenia, czy antykoncepcję można zaliczyć do leczenia[44].

Nawet jeśli nie uznać antykoncepcji za leczenie, podstawą prawą odmowy przepisania antykoncepcji może być wedle Szewczyka art. 39 wymienionej wyżej ustawy[45]. Również Tadeusz Biesaga wymienia antykoncepcję wśród działań, których lekarz może odmówić, powołując się na ten przepis (klauzulę sumienia), jeśli uważa ją za zło, za działanie moralnie niedopuszczalne[46]. Przepis ten nakłada na lekarza odmawiającego przepisania antykoncepcji obowiązek wskazania realnych możliwości uzyskania tego świadczenia u innego lekarza czy w innym miejscu, zamieścić odpowiednią notatkę z uzasadnieniem w dokumentacji medycznej (niekiedy prawo nakłada nań też obowiązek wcześniejszego pisemnego powiadomienia przełożonego)[45].

Rozwiązanie takie ma za zadanie chronić integralność moralną lekarza i jego autonomię[46].

Kodeks Etyki Lekarskiej nakazuje zaś w Art. 38 ustępie 2 udzielanie informacji o sposobach regulacji płodności. Postępowanie takie służy umożliwieniu pacjentowi postępowania zgodnie z jego przekonaniami moralnymi[47].

Religie wobec antykoncepcji postkoitalnej

[edytuj | edytuj kod]

Kościół katolicki

[edytuj | edytuj kod]

Kościół katolicki dopuszcza używanie tego typu substancji tylko i wyłącznie w przypadku gwałtu i przy założeniu, że nie dojdzie do zniszczenia zarodka[48].

Stosowanie metod niedopuszczających do zagnieżdżenia się zarodka w macicy (czyli utrudniających lub uniemożliwiających implantację np. przez zmienienie struktury błony śluzowej trzonu macicy – endometrium) wchodzi w zakres grzechu aborcji. Kodeks prawa kanonicznego oraz Kodeks kanonów Kościołów wschodnich w przypadku spowodowania śmierci embrionu lub zygoty przewidują karę ekskomuniki[49][50][51].

W lutym 2013 roku odbyła się w niemieckim Kościele katolickim dyskusja na temat stosowania środków antykoncepcyjnych po stosunku w przypadku ofiar gwałtów. 21 lutego 2013 kardynał Joachim Meisner oświadczył, że w przypadku gwałtu ofiara ma prawo wykorzystać wszystkie środki w obronie przed napastnikiem (także jego nasieniem) włączając w to antykoncepcję po stosunku. Obrona przed napastnikiem nie może spowodować zniszczenia zarodka, a decyzje o tym, czy dany specyfik ma w danym przypadku działanie tylko i wyłącznie antykoncepcyjne czy niedopuszczalne antynidacyjne podejmują lekarze i naukowcy. Oświadczenie kardynała Joachima Meisnera zostało nazwane "godnym naśladowania" przez watykańskiego Prezydenta Papieskiej Akademii Życia Mgr. Ignacio Carrasco de Paul[48].

Świadkowie Jehowy

[edytuj | edytuj kod]

Świadkowie Jehowy uważają, że wszelkie metody takich antykoncepcji, które prowadzą do niezagnieżdżenia się już zarodka w macicy, są niedopuszczalne[52].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Contraceptive technology. 18th revised edition. Hatcher et. al. s. 284-285.
  2. ↑ Gilda Piaggio, Nathalie Kapp & Helena von Hertzen. Effect on pregnancy rates of the delay in the administration of levonorgestrel for emergency contraception: a combined analysis of four WHO trials. „Contraception”. 84 (1), s. 35-39, 2011. Elsevier. PMID: 21664508. (ang.). 
  3. ↑ Gilda Piaggio, Zhao Heng, Helena von Hertzen, Xiao Bilian, Cheng Linan. Combined estimates of effectiveness of mifepristone 10 mg in emergency contraception. „Contraception”. 68 (6), s. 439–446, 2003. Elsevier. DOI: http://dx.doi.org/10.1016/S0010-7824(03)00110-0. PMID: 14698074. (ang.). 
  4. ↑ a b c d e f g h i Chris Kahlenborn, Rebecca Peck, Walter B. Severs, Mechanism of action of levonorgestrel emergency contraception, „The Linacre Quarterly”, Volume 82, Issue 1 (February, 2015), s. 18-33, DOI: 10.1179/2050854914Y.0000000026, PMID: 25698840 [dostęp 2015-07-02].
  5. ↑ a b c PharmD Candidate Andrea Kim, PharmD, BCPS Mary Barna Bridgeman, Ulipristal Acetate (ella) A Selective Progesterone Receptor Modulator For Emergency Contraception, „Drug Forecast”, Vol. 36 No. 6, June 2011, s. 325-331.
  6. ↑ a b c d K.S. Richter i inni, Relationship between endometrial thickness and embryo implantation, based on 1,294 cycles of in vitro fertilization with transfer of two blastocyst-stage embryos, „Fertility and Sterility”, 2007 Jan;87(1), 2006, s. 53-9, PMID: 17081537.
  7. ↑ CHMP: Assessment Report for Ellaone, str. 16. 2009. [dostęp 22 November 2009].
  8. ↑ Emergency contraception. W: Contraceptive technology. Wyd. 20. Ardent Media, 2011, s. 113–145. ISBN 978-1-59708-004-0. ISSN 0091-9721. OCLC 781956734. s. 121:

    Mechanism of action
    Copper-releasing IUCs
    When used as a regular or emergency method of contraception, copper-releasing IUCs act primarily to prevent fertilization. Emergency insertion of a copper IUC is significantly more effective than the use of ECPs, reducing the risk of pregnancy following unprotected intercourse by more than 99%.2,3 This very high level of effectiveness implies that emergency insertion of a copper IUC must prevent some pregnancies after fertilization.
    Emergency contraceptive pills
    To make an informed choice, women must know that ECPs—like the birth control pill, patch, ring, shot, and implant,76 and even like breastfeeding77—prevent pregnancy primarily by delaying or inhibiting ovulation and inhibiting fertilization, but may at times inhibit implantation of a fertilized egg in the endometrium. However, women should also be informed that the best available evidence indicates that ECPs prevent pregnancy by mechanisms that do not involve interference with post-fertilization events.
    ECPs do not cause abortion78 or harm an established pregnancy. Pregnancy begins with implantation according to medical authorities such as the US FDA, the National Institutes of Health79 and the American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG).80
    Ulipristal acetate (UPA). One study has demonstrated that UP can delay ovulation.81... Another study found that UPA altered the endometrium, but whether this change would inhibit implantation is unknown.82
    p. 122:
    Progestin-only emergency contraceptive pills. Early treatment with ECPs containing only the progestin levonorgestrel has been show to impair the ovulatory process and luteal function.83–87
    p. 123:
    Combined emergency contraceptive pills. Several clinical studies have shown that combined ECPs containing ethinyl estradiol and levonorgestrel can inhibit or delay ovulation.107–110
  9. ↑ Clinical guidance: emergency contraception. Royal College of Obstetricians and Gynaecologists, January 2012. ISSN 1755-103X. [dostęp 2012-04-30]. p.3:

    How does EC work?
    In 2002, a judicial review ruled that pregnancy begins at implantation, not fertilisation.8 The possible mechanisms of action should be explained to the patient as some methods may not be acceptable, depending on individual beliefs about the onset of pregnancy and abortion.
    Copper-bearing intrauterine device (Cu-IUD). Copper is toxic to the ovum and sperm and thus the copper-bearing intrauterine device (Cu-IUD) is effective immediately after insertion and works primarily by inhibiting fertilisation.9–11 A systematic review on mechanisms of action of IUDs showed that both pre- and postfertilisation effects contribute to efficacy.11 If fertilisation has already occurred, it is accepted that there is an anti-implantation effect,12,13
    Levonorgestrel (LNG). The precise mode of action of levonorgestrel (LNG) is incompletely understood but it is thought to work primarily by inhibition of ovulation.16,17
    Ulipristal acetate (UPA). UPA’s primary mechanism of action is thought to be inhibition or delay of ovulation.2
  10. ↑ a b UNDP/UNFPA/WHO/World Bank Special Programme of Research, Development and Research Training in Human Reproduction (HRP): Fact sheet on the safety of levonorgestrel-alone emergency contraceptive pills (LNG ECPs). World Health Organization, 25 marca 2010. [dostęp 2013-11-08].
  11. ↑ a b

    Can LNG ECPs cause an abortion?
    LNG ECPs do not interrupt an established pregnancy or harm a developing embryo.15 The evidence available to date shows that LNG ECP use does not prevent a fertilized egg from attaching to the uterine lining. The primary mechanism of action is to stop or disrupt ovulation; LNG ECP use may also prevent the sperm and egg from meeting.16
  12. ↑ Special uses of oral contraception: emergency contraception, the progestin-only minipill. W: A clinical guide for contraception. Wyd. 5th. Lippincott Williams & Wilkins, 2011, s. 153–166. ISBN 978-1-60831-610-6. p. 155:

    Emergency postcoital contraception


    Levonorgestrel
    Mechanism and efficacy
  13. ↑ a b c d Marie T. Hilliard, Are Jourlalists Now Scientists?, National Catholics Bioethics Center [dostęp 2014-11-11].
  14. ↑ J. B. Stanford. Emergency contraception: overestimated effectiveness and questionable expectations. „Clinical Pharmacology and Therapeutics”. 83 (1), s. 19-21, Jan 2008. DOI: 10.1038/sj.clpt.6100442. ISSN 1532-6535. PMID: 18030305. [dostęp 2015-07-16]. 
  15. ↑ Ostrowska Lucyna, Medard Lech: Hormonal (levonorgestrel) emergency contraception – effectiveness and mechanism of action. Ginekol Pol. 2010, 81, 532-536. [dostęp 2015-07-16].
  16. ↑ J.A. do Nascimento i inni, In vivo assessment of the human sperm acrosome reaction and the expression of glycodelin-A in human endometrium after levonorgestrel-emergency contraceptive pill administration, „Human Reproduction”, 22 (8), 2007, s. 2190-2195, DOI: 10.1093/humrep/dem119, PMID: 17537781 [dostęp 2015-08-16] (ang.).
  17. ↑ K.S. Brito i inni, The in vitro effect of emergency contraception doses of levonorgestrel on the acrosome reaction of human spermatozoa, „Contraception”, 2005 Sep;72(3), 2005, s. 225-8, DOI: 10.1016/j.contraception.2005.04.005, PMID: 16102561 [dostęp 2015-08-16] (ang.).
  18. ↑ a b Rebecca Peck, Rev. Juan R. Vélez, The Postovulatory Mechanism of Action of Plan B.
  19. ↑ ALBERTO PALOMINO M.D. AND LUIGI DEVOTO M.D.: Endometrial progesterone receptors and Levonorgestrel as emergency contraceptive. [dostęp 2015-07-16]. (ang.).
  20. ↑ a b P.G. Lalitkumar i inni, Mifepristone, but not levonorgestrel, inhibits human blastocyst attachment to an in vitro endometrial three-dimensional cell culture model, „Hum Reprod”, 2007 Nov;22(11), 2007, s. 3031-7, PMID: 17890724.
  21. ↑ a b Noé G1 i inni, Contraceptive efficacy of emergency contraception with levonorgestrel given before or after ovulation, „Contraception”, 2010 May;81(5), 2010, s. 414-20, DOI: 10.1016/j.contraception.2009.12.015, PMID: 20399948.
  22. ↑ a b c Noé G1 i inni, Contraceptive efficacy of emergency contraception with levonorgestrel given before or after ovulation, „Contraception”, 2011 Nov;84(5), 2011, s. 486-92, DOI: 10.1016/j.contraception.2011.03.006, PMID: 22018122.
  23. ↑ Renzo Puccetti, Giuseppe Noia, Maria Riccardi. Post-ovulatory administration of levonorgestrel: interference with implantation is not excluded. „Contraception”. 86, s. 770-772, 2012. DOI: 10.1016/j.contraception.2012.03.006. PMID: 22534077. 
  24. ↑ Wilder Alberto Palomino, Paulina Kohen, Luigi Devoto, Pojedyncza dawka LNG przyjęta w połowie cyklu nie ma wpływu na receptywność endometrium, „Fertility and Sterility”, 2010 Oct 11;94(5), 11 listopada 2009, s. 1589-94 (ang.).
  25. ↑ Durand M i inni, Wpływ LNG ECP na poziom hormonów oraz receptywność endometrium, „Contraception”, 2010 Dec;82(6), 2010, s. 526-33, DOI: 10.1016/j.contraception.2010.05.015 (ang.).
  26. ↑ Nicanor Austriaco: Dowód na brak efektu wczesnoporonnego LNG ECP. (ang.).
  27. ↑ Pam Belluck. No abortion role seen for morning-after pill. „The New York Times”, s. A1, 6 czerwca 2012. 
    Pam Belluck. Drug's nickname may have aided politicization. „The New York Times”, s. A14, 6 czerwca 2012. 
  28. ↑ a b Międzynarodowa Federacja Położników i Ginekologów i International Consortium for Emergency Contraception: Mechanism of action: How do levonorgestrel-only emergency contraceptive pills (LNG ECPs) prevent pregnancy?. FIGO, 4 kwietnia 2011. [dostęp 2015-02-07].

    Levonorgestrel-only emergency contraceptive pills:
    • Interfere with the process of ovulation;
    • May possibly prevent the sperm and the egg from meeting.
    Implications of the research:
    • Inhibition or delay of ovulation is LNG ECPs principal and possibly only mechanism of action.
    • Review of the evidence suggests that LNG ECPs cannot prevent implantation of a fertilized egg. Language on implantation should not be included in LNG ECP product labeling.
    • The fact that LNG ECPs have no demonstrated effect on implantation explains why they are not 100% effective in preventing pregnancy, and are less effective the later they are taken. Women should be given a clear message that LNG ECPs are more effective the sooner they are taken.
    • LNG ECPs do not interrupt a pregnancy (by any definition of the beginning of pregnancy). However, LNG ECPs can prevent abortions by reducing unwanted pregnancies.
  29. ↑ How morning-after pills really work. „The New York Times”, s. A20, 9 czerwca 2012. 
  30. ↑ Abortion Qualms on Morning-After Pill May Be Unfounded. „The New York Times”, s. A1, 6 czerwca 2012. 
  31. ↑ Zmiany w ulotce NorLevo na temat mechanizmu działania.. nytimes. (ang.).
  32. ↑ a b Frank Davidoff, James Trussell, Plan B and the Politics of Doubt, „Journal of the American Medical Association”, 296(14), 2006, DOI: 10.1001/jama.296.14.1775, PMID: 17032991 (ang.).
  33. ↑ Josie L. Tenore, Ectopic Pregnancy, „American Family Physician”, 61(4), 15 lutego 2000, s. 1080-1088 [dostęp 2015-08-13] (ang.).
  34. ↑ a b K. Cleland i inni, Ectopic Pregnancy and Emergency Contraceptive Pills: A Systematic Review, „Obstetrics and gynecology”, 115(6), 2010, s. 1263-6, DOI: 10.1097/AOG.0b013e3181dd22ef (ang.).
  35. ↑ a b Jian Zhang i inni, Association between levonorgestrel emergency contraception and the risk of ectopic pregnancy: a multicenter case-control study, „Scientific Reports”, 5, 2015, DOI: 10.1038/srep08487, PMID: 25674909 (ang.).
  36. ↑ Zhang L, Ye W, Yu W, Cheng L, Shen L, Yang Z: Rozwój dziecka po nieudanej antykoncepcji awaryjnej z uzyciem LNG. Biol Reprod. 2014 Jul;91(1), 2014-06-04. (ang.).
  37. ↑ a b Trussell, James; Schwarz, Eleanor Bimla (2011). "Emergency contraception". In Hatcher, Robert A.; Trussell, James; Nelson, Anita L.; Cates, Willard Jr.; Kowal, Deborah; Policar, Michael S. Contraceptive technology (20th revised ed.). New York: Ardent Media. pp. 113–145. ISBN 978-1-59708-004-0. ISSN 0091-9721. OCLC 781956734. s. 121
  38. ↑ a b Speroff, Leon; Darney, Philip D. (2011). "Special uses of oral contraception: emergency contraception, the progestin-only minipill". A clinical guide for contraception (5th ed.). Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins. ss. 153–166. ISBN 978-1-60831-610-6. s. 155
  39. ↑ http://www.fsrh.org/pdfs/CEUguidanceEmergencyContraception11.pdf
  40. ↑ a b Szewczyk 2009 ↓, s. 215.
  41. ↑ Szewczyk 2009 ↓, s. 216.
  42. ↑ Szewczyk 2009 ↓, s. 219.
  43. ↑ Szewczyk 2009 ↓, s. 217-218.
  44. ↑ Szewczyk 2009 ↓, s. 216-217.
  45. ↑ a b Szewczyk 2009 ↓, s. 218.
  46. ↑ a b Tadeusz Biesaga: Elementy etyli lekarskiej. Kraków: medycyna praktyczna, 2006, s. 83. ISBN 978-83-7430-085-8.
  47. ↑ Szewczyk 2009 ↓, s. 217.
  48. ↑ a b Ignacio Carrasco de Paula: German bishops’ decision on morning-after pill is an example to be followed. La Stampa. [dostęp 2015-05-21]. (ang.).
  49. ↑ Kongregacja Nauki i Wiary: Instrukcja Dignitas personae dotycząca niektórych problemów bioetycznych. Kongregacja Nauki Wiary, 2008-12-12. (pol.).
  50. ↑ [1] – Kodeks Prawa Kanonicznego, Kan. 1398 §2
  51. ↑ [2] – Kodeks Kanonów Kościołów Wschodnich, Kan. 1450 §2
  52. ↑ Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy 15 czerwca 1989 s. 29

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • K. J. Carlson, S. A. Eisenstat, T. Ziporyn, Harwardzka encyklopedia zdrowia kobiety, Warszawa 2000
  • Kazimierz Szewczyk: Bioetyka. T. 1: Medycyna na granicach życia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 2009. ISBN 978-83-01-15795-1.

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Kategoria:Środki antykoncepcyjne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedysta:BartekChom/Antykoncepcja_postkoitalna&oldid=74106653”