Wiewiórka szara
| Sciurus carolinensis[1] | |
| Gmelin, 1788 | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
wiewiórka szara |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
| Zasięg występowania | |
| |
Wiewiórka szara[3] (Sciurus carolinensis) – gatunek ssaka z rodziny wiewiórkowatych (Sciuridae). Występuje we wschodniej i środkowo-wschodniej części Stanów Zjednoczonych oraz na południowo-wschodnim obszarze Kanady. Introdukowana we Włoszech, Irlandii i Wielkiej Brytanii.
Gatunek inwazyjny[4].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]
Futro ubarwione jest srebrno-szaro, grzbiet może mieć odcień szaroczarny. Czasami futro ma lekko czerwonawy odcień. Występują też często osobniki o ubarwieniu czarnym szczególnie w południowo-wschodniej Kanadzie. Wiewiórka szara osiąga długość ciała około 30 centymetrów[5], waży od 400 do 710 gramów. Ogon zazwyczaj ma długość 20 centymetrów[6].
Rozród
[edytuj | edytuj kod]
Samica jest zdolna do rozrodu trzy razy w roku, najczęściej poród odbywa się między styczniem a wrześniem. Samce nie uczestniczą w wychowywaniu miotów; opuszczają samicę po sparzeniu. Ciąża trwa od 42 do 45 dni. Młode po narodzeniu są nieowłosione i ślepe, zależne od mleka matki przez około 7 tygodni życia. Po tym okresie stopniowo przestawiają się na stały pokarm oraz nabywają zdolności do samodzielnego życia. Około miesiąc później ostatecznie opuszczają gniazdo.
Ekspansja w Europie
[edytuj | edytuj kod]
Poza jej naturalnym zasięgiem występowania we wschodniej części USA i Kanady, występuje licznie w Wielkiej Brytanii i Irlandii oraz na wyspowych stanowiskach w północno-zachodniej części Włoch, gdzie stanowi gatunek inwazyjny[7][8]. Na zajmowanych obszarach w znacznym stopniu lub całkowicie eliminuje populacje rodzimej w Europie wiewiórki pospolitej[9]. Mechanizm wypierania opiera się na konkurencji o pokarm oraz roznoszeniu śmiertelnego dla wiewiórki pospolitej wirusa znanego pod angielską nazwą „Squirrel poxvirus”[8]. Przewiduje się w najbliższych dziesięcioleciach dalszą ekspansję wiewiórki szarej na tereny Europy Środkowej[10].
Na Wyspach Brytyjskich pierwszej z kilku introdukcji dokonano w roku 1889, kiedy to w hrabstwie Bedfordshire wypuszczono na wolność około 350 tych gryzoni. Od tego momentu większe i silniejsze wiewiórki szare stale zasiedlały tereny podległe rudym wiewiórkom, spychając je na uboższe w pokarm terytoria[11]. Ssaki te zaaklimatyzowały się tak dobrze, że obecnie populację tych wiewiórek w Wielkiej Brytanii szacuje się na kilka milionów. Zasiedlają głównie nizinne lasy liściaste, podczas gdy wiewiórki rude w Wielkiej Brytanii egzystują dziś głównie w lasach iglastych, w górach. Próby przywrócenia wcześniejszej populacji wiewiórki rudej za każdym razem okazywały się bezskuteczne[12]. We Włoszech gatunek po raz pierwszy został introdukowany w Piemoncie w 1948 roku a w 2001 roku areał jego występowania wynosił już około 450 kilometrów kwadratowych[9].
Negatywny wpływ wiewiórki szarej na ekosystemy zajmowanych terenów, poza wypieraniem wiewiórki pospolitej, wynika z nieco innej niż u wspomnianego gatunku strategii żerowania. W okresach niedoboru pokarmu wiewiórki szare zgryzają korę i zjadają głębiej położone tkanki powodując poważne osłabienie drzew i ułatwiając ich zasiedlanie przez szkodliwe w leśnictwie grzyby i owady. Mogą też negatywnie wpływać na lęgi ptasie pożerając jaja. Dodatkowym zagrożeniem związanym z ich obecnością jest potencjalna możliwość przenoszenia się na ludzi wirusa „Squirrel poxvirus”[8].
Obecnie tempo ekspansji wiewiórki szarej, zarówno w na Wyspach Brytyjskich jak i we Włoszech szacowane jest na średnio 17-18 kilometrów kwadratowych rocznie, może jednak osiągać nawet 250 kilometrów kwadratowych rocznie w dogodnych siedliskach i przy obecności korytarzy leśnych[8]. Ocenia się, że rozrastające się populacje z Piemontu będą stopniowo kolonizować coraz większe obszary kontynentalnej części Europy oraz Półwyspu Apenińskiego[7]. W Wielkiej Brytanii prowadzi się zdecydowaną akcje tępienia gatunku, polegającą na odstrzale, zakładaniu pułapek i niszczeniu gniazd. We Włoszech stosuje się jedynie odłów żywych osobników w celu ich późniejszego uśpienia. Nasilenie akcji zostało tam zablokowane z powodu protestów ruchów broniących praw zwierząt[8].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Sciurus carolinensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Sciurus carolinensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, 2015, s. 297. ISBN 978-83-88147-15-9.
- ↑ GISD [online], www.issg.org [dostęp 2017-11-27].
- ↑ Ogólna charakterystyka wyglądu. dnr.state.md.us. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-01-12)]. (ang.)
- ↑ Przeciętne rozmiary wiewiórek szarych. fcps.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-12-16)]. (ang.)
- ↑ a b Prognozowany zasięg szarych wiewiórek we Włoszech i Szwajcarii. europeansquirrelinitiative.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-01-20)]. (ang.)
- ↑ a b c d e Informacje o wiewiórce szarej w serwisie www.europe-aliens.org (dostęp 2012.03). [dostęp 2012-03-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-10)].
- ↑ a b Lurz P.W.W. i inni: Predicting grey squirrel expansion in North Italy: a spatially explicit modelling approach. Landscape Ecology 16/5, 2001 (ang.)
- ↑ Spodziewana obecność wiewiórki szarej w środkowej Europie. ncl.ac.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-01-08)]. (ang.)
- ↑ Początki introdukcji wiewiórki szarej. europeansquirrelinitiative.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-01-08)]. (ang.)
- ↑ Próby przywrócenia populacji wiewiórki rudej. snh.org.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-01-08)]. (ang.)
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Lawniczak, M: Sciurus carolinensis. (On-line), Animal Diversity Web, 2002. [dostęp 2008-01-01].