Przejdź do zawartości

Urginia morska

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Urginia morska
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

szparagowce

Rodzina

szparagowate

Rodzaj

Drimia

Gatunek

urginia morska

Nazwa systematyczna
Drimia maritima (L.) Stearn
Ann. Mus. Goulandris 4: 204 1978[3]
Synonimy
  • Scilla maritima L.
  • Urginea maritima(L.) Baker .
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Urginia morska (Drimia maritima) – gatunek rośliny z rodziny hiacyntowatych. Ma wiele nazw zwyczajowych: ckliwica, cebula morska, oszloch morski, a w kulturze islamu określa się ją mianem „cebuli cmentarnej”. Roślina znana była już w czasach starożytnych. W starożytnym Egipcie cebulę morską nazywano „okiem Tyfona[5][6][7].

Rośnie dziko w obszarze śródziemnomorskim: w Afryce Północnej (Algieria, Maroko, Libia, Tunezja), Europie Południowej (Portugalia, Francja, Albania, Jugosławia, Włochy, Grecja) i Azji Zachodniej (Cypr, półwysep Synaj, Izrael, Jordania, Syria, Turcja, Liban). Jest uprawiana w wielu krajach świata[8].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Pokrój
Roślina o wysokości do 1 m. Czerwono nabiegła łodyga wyrasta z wielkiej cebuli osiągającej obwód do 25 cm. Jest ona tylko częściowo zagłębiona w ziemi, z zewnątrz okrywają ją rudawe łuski[9]. Roślina posiada mocny, głęboko sięgający system korzeniowy.
Liście
Odziomkowe, szerokolancetowate[9].
Kwiaty
Zebrane w gęste grono na szczycie łodygi. Pojedyncze kwiaty mają nieduży, białawy okwiat złożony z 6 białych, na grzbiecie zielonkawoczerwono nabiegłych działek, 6 pręcików i 1 słupka[9].

Biologia i ekologia

[edytuj | edytuj kod]

Bylina. Kwitnie od sierpnia do października. Liście wyrastają dopiero po przekwitnięciu rośliny i zamierają wiosną. Okres spoczynku przypada na lato i wówczas roślina do inicjacji kwiatostanu potrzebuje silnego nasłonecznienia i wysokich temperatur w ciągu dnia.

Zastosowanie

[edytuj | edytuj kod]
  • Do XIX wieku urginia morska była uprawiana jako roślina lecznicza w celu pozyskania glikozydów nasercowych stosowanych w leczeniu chorób serca i poprawiających jego pracę. Później zastąpiła ją naparstnica, lepiej nadająca się do tego celu[10].
  • Używano jej jako trutki na szczury[9].
  • W krajach o ciepłym klimacie jest uprawiana jako roślina ozdobna. W Polsce uprawiana jest bardzo rzadko, gdyż jej uprawa w naszym klimacie jest zawodna. Roślina przystosowana jest bowiem do klimatu ciepłego (strefy mrozoodporności 8-10) i źle znosi wiosenne przymrozki[11].
  • Talmud babiloński podaje, że ukorzenianie się pędów figowca pospolitego przyspieszano przez wetknięcie ich do cebuli urgini morskiej[10].

Udział w kulturze

[edytuj | edytuj kod]
  • U Żydów zakwitanie urgini morskiej wiązało się ściśle z rolniczym świętem Tu B'av (około 15 sierpnia)[10].
  • F. N. Hepper, J. Maillat, S. Maillat (botanicy, znawcy roślin biblijnych) są zdania, że słowa o lilii w cytacie z Księgi Ozeasza14,6 („stanę się rosą dla Izraela, tak, że rozkwitnie jak lilia”) odnoszą się do urgini morskiej[10].
  • W krajach arabskich była i jest sadzona na grobach. W Grecji do dziś częsty jest zwyczaj obdarowywania się cebulą morską z okazji Nowego Roku.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2012-06-03] (ang.).
  3. Drimia maritima (L.) Stearn. [w:] The plant list [on-line]. [dostęp 2014-10-01]. (ang.).
  4. Drimia maritima, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  5. Donald Cameron Watt: Dictionary of Plant Lore. Elsevier/Academic Press, 2007, s. 363-364. ISBN 0-0805-4602-1. [dostęp 2014-01-03]. (ang.).
  6. William Holl, Neville Wood: The Analyst: A Quarterly Journal of Science, Literature, Natural History, and the Fine Arts, Tom 10. Simpkin & Marshall, 1840, s. 373. [dostęp 2014-01-03]. (ang.).
  7. Anthony Todd Thomson: Elements of Materia Medica and Therapeutics, Tom 2. Longman, Rees, Orme, Brown, Green, and Longman, 1833, s. 410. [dostęp 2014-01-03]. (ang.).
  8. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2015-02-03].
  9. a b c d Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
  10. a b c d Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.
  11. Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.