Tylmanowa

Tylmanowa
	wieś
	; Fragment wsi
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	nowotarski
Gmina	Ochotnica Dolna
Liczba ludności (2011)	2929
Strefa numeracyjna	18
Kod pocztowy	34-451
Tablice rejestracyjne	KNT
SIMC	0458325
	Położenie na mapie gminy Ochotnica Dolna Tylmanowa
	Położenie na mapie Polski Tylmanowa
	Położenie na mapie województwa małopolskiego Tylmanowa
	Położenie na mapie powiatu nowotarskiego Tylmanowa
	49°29′47″N 20°24′14″E/49,496389 20,403889
	Multimedia w Wikimedia Commons

Tylmanowa – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim, w gminie Ochotnica Dolna^[5]^[6].

Położenie

Wieś rozciąga się na przestrzeni kilku kilometrów w dolinie Dunajca, przy drodze wojewódzkiej nr 969 Nowy Targ – Krościenko – Nowy Sącz. Położona pomiędzy gorczańskim pasmem Lubania i Beskidem Sądeckim.

Integralne części wsi Tylmanowa^[5]^[6]
przysiółki	Brzezie
części wsi	Bliszcze, Brzegi, Buciorówka, Chlebki, Cyrchla, Czeczugi, Gabrysie, Gąszcze, Górki, Górzany, Grzebaki, Hardopadły, Jurki, Kaletówka, Kąt, Klępy, Kliniec, Kłodne, Kolebisko, Kotelnica, Kozielce, Kozuby, Króle, Królowo, Księżaki, Ligasy, Lachówka, Łęg Dolny, Łęg Górny, Łukowie, Łupienie, Makowica, Masztalerze, Maziarzówka, Miazgi, Morciakówka, Obidza, Padół, Paluchy, Piszczki, Płaśnie, Połanki, Potok, Rzeka, Stachówka, Talafusy, Wybrańce, Zabaście, Zagonie, Zaziąbły, Ziemianki

Historia

Wieś założona przez niemieckiego zasadźcę Piotra Tylmana w 1336 roku. Wieś była lokowana na surowym korzeniu przez Salomeę, przełożoną klasztoru klarysek w Starym Sączu^[7], która przekazała pas lasu klasztornego na założenie nowej wsi. Była to jedna z wielu miejscowości zakładanych na obszarze Gorców w okresie po III najeździe mongolskim z 1287 r., gdy cały region został splądrowany^[8]. Tylmanowa jako wieś królewska w drugiej połowie XVI wieku znajdowała się w powiecie sądeckim województwa krakowskiego i należała do tenuty czorsztyńskiej^[9]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.

Zabytki

Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego^[10].

Dwór;
kościół pw. św. Mikołaja.

Turystyka

Nieopodal osiedla Rzeka, poniżej ujścia Ochotnicy istnieje na Dunajcu tor do kajakarstwa górskiego.

20 maja 2019 roku w Szpitalu Uniwersyteckim w Krakowie urodziły się pierwsze w historii Polski sześcioraczki, których rodzice zamieszkują w Tylmanowej^[11].

Galeria zdjęć

Dwór Berskich z 1840 r.
Kościół św. Mikołaja
Dzwonnica parawanowa

Przypisy

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 142070
↑ Wieś Tylmanowa w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2019-01-16] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-06-20].
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1311 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
↑ ^a ^b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
↑ ^a ^b TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
↑ Elżbieta Dybek, Lokacje na prawie niemieckim in cruda radice w południowej części województwa krakowskiego w latach 1334 - 1434, w: Roczniki Humanistyczne tom XLI, zeszyt 2, (1993), s. 70
↑ JaninaJ. Król JaninaJ., LucynaL. Kozub LucynaL., MichałM. Piętak MichałM. (red.), Dawna kuchnia górali gorczańskich w rytmie czterech pór roku, Ochotnica Górna : Kraków : [Ochotnica Dolna]: Koło Gospodyń Wiejskich w Ochotnicy Górnej ; Wydawnictwo Wysoki Zamek ; [Gmina Ochotnica Dolna], 2020, s. 12, ISBN 978-83-956259-1-6 [dostęp 2024-07-23] .
↑ Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 97.
↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-12-15] .
↑ PAP, Pierwsze sześcioraczki w Polsce, w: Głos dla Życia, nr 3(157)/2019, s. 7, ISSN 1231-207X

Linki zewnętrzne

Tylmanowa, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 700 .

[prng-1] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 142070

[pwl-2] Wieś Tylmanowa w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2019-01-16] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[nsp-3] GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-06-20].

[poczta-4] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1311 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .

[Dz.U._29/2013-5] Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)

[teryt-6] TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].

[7] Elżbieta Dybek, Lokacje na prawie niemieckim in cruda radice w południowej części województwa krakowskiego w latach 1334 - 1434, w: Roczniki Humanistyczne tom XLI, zeszyt 2, (1993), s. 70

[8] JaninaJ. Król JaninaJ., LucynaL. Kozub LucynaL., MichałM. Piętak MichałM. (red.), Dawna kuchnia górali gorczańskich w rytmie czterech pór roku, Ochotnica Górna : Kraków : [Ochotnica Dolna]: Koło Gospodyń Wiejskich w Ochotnicy Górnej ; Wydawnictwo Wysoki Zamek ; [Gmina Ochotnica Dolna], 2020, s. 12, ISBN 978-83-956259-1-6 [dostęp 2024-07-23] .

[9] Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 97.

[:rejestr-10] Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-12-15] .

[11] PAP, Pierwsze sześcioraczki w Polsce, w: Głos dla Życia, nr 3(157)/2019, s. 7, ISSN 1231-207X

[2]

[3]

[4]

[1]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Wsie	Ochotnica Dolna Ochotnica Górna Tylmanowa
Osada	Górniki
Integralne części wsi	Barbarówka Barnasie Bartorzówka Bartoszówka Bąki Bełk Berdel Białówka Bibiarze Bielskie Błachuty Błaszczaki Bliszcze Brysiówka Brzeg Brzegi Brzezie Buciorówka Buciory Bukowinka Chlebki Chlipały Chrobaki Chryczyki Cyrchla Czajki Czeczugi Czepiele Czuby Dłubacze Fisiorki Forendówki Furcówka Gabrysie (Ochotnica Górna) Gabrysie (Tylmanowa) Gardonie Gąszcze Golce Gołdyny Gorcowe Górki Górzany Gronie Gronik Wyżni Groniówka Grzebaki Hamówka Hardopadły Holina Hologówka Hubiaki Iwanki Jagiełły Jamne Janczury Jaszcze Jaszcze Duże Jaszcze Małe Jędraczki Jurki Jurkowski Potok Kaletówka Kamieniec Kapłony Kąt Klępy Kliniec Kłodne Kolebisko Kołodzieje Kołodziejówka Kopcówka Koszarzyska Kotarówka Kotelnica Koziary Kozielce Kozuby Króle Królowo Krzyśki Księżaki Kuce Kudowe Kusówka Kwaleńce Lemierz Leskówka Ligasy (Ochotnica Dolna) Ligasy (Tylmanowa) Liptaki Lochówka Lubańskie Łęg Dolny Łęg Górny Łukowie Łupienie Majdówka Makowica Marchewki Marciny Masztalerze Maziarzówka Miazgi Młynne Morciakówka Mostkowe Myśliwce Na Karolkę Niżni Gronik Nogawki Obidza Osobie Padół Palczyki Paluchy Piszczki (Ochotnica Dolna) Piszczki (Tylmanowa) Piszczkówka Pitki Płaśnie Polaki Polisiówka Połanki Posadowskie Potok Potok Janczurowski Puchry Rąbańczyska Rola Równie Rusnaki Rzeka Saski Sikorówka Sikory Skalne Skałka Skrodne Sojkówka Sołtyska Soskówka Stachówka Stalmachy Stasichy Stolce Studzionki Szlagi Szlagówka (Ochotnica Dolna) Szlagówka (Ochotnica Górna) Szpuntówka Szymany Talafusy Tarchały Tomaszki Twarogi Urbaniaki Ustrzyk Wierchbabieniec Wierchmłynne Wybrańce Zabaście Zachry Zagonie Zarębówka Zawady Zawory Zaziąbły Ziemianki