Tianyulong
| Okres istnienia: jura późna | |||
 Rekonstrukcja prawdopodobnego wyglądu Tianyulong confuciusi | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunki | |||
| |||
Tianyulong (chiń. 天宇龙) – rodzaj dinozaura z rodziny heterodontozaurów (łac. Heterodontosauridae) żyjącego w jurze na terenie dzisiejszych Chin.
Szczątki gatunku typowego, Tianyulong confuciusi odnaleziono w prowincji Liaoning; osady, w których odkryto jego skamieniałości, pierwotnie uznano za należące do wchodzącej w skład grupy Jehol wczesnokredowej formacji Yixian[1], późniejsze badania sugerują jednak, że należą one do reprezentującej przełom środkowej i późnej jury formacji Tiaojishan[2][3]. Jest jednym z najmłodszych, jeśli nie najmłodszym geologicznie przedstawicielem Heterodontosauridae; dostarcza także dowodów, że pióropodobne struktury mogły występować również u dinozaurów należących do tej grupy[4].
Holotyp (STMN 26–3) obejmuje niekompletny szkielet zawierający fragmentaryczną czaszkę i żuchwę, kręgi presakralne i ogonowe, niemal kompletną prawą łopatkę, obie kości ramienne, proksymalne zakończenie kości łokciowej, fragmenty kości łonowych, obie kości kulszowe, prawą piszczel i kość strzałkową. Zachowały się także pozostałości długich, nitkowatych pióropodobnych struktur. Holotyp pochodzi od młodocianego osobnika, którego długość została – dzięki porównaniu ze spokrewnionym rodzajem Heterodontosaurus – oszacowana na około 70 cm[4].
Klasyfikacja
[edytuj | edytuj kod]Tianyulong należy do rodziny heterodontozaurów – niewielkich, roślinożernych i być może wszystkożernych dinozaurów ptasiomiednicznych charakteryzujących się smukłymi ciałami oraz parą dużych, przypominających kły zębów. Przed odkryciem Tianyulong jej przedstawiciele znani byli jedynie z wczesnej jury południowej Afryki i Ameryki Północnej oraz być może także wczesnej kredy Anglii. Znalezisko Tianyulong poszerza zasięg występowania członków rodziny o Azję[4].
Paleobiologia
[edytuj | edytuj kod]Nitkowate struktury pokrywające ciało Tianyulong zachowały się w trzech obszarach: grupa za szyją, na grzbiecie oraz największa na ogonie. Wytwory te były wobec siebie równoległe oraz pojedyncze – brak dowodów na ich rozgałęzienia. Wydają się być także stosunkowo sztywne, co sprawia, że bardziej przypominają analogiczne struktury odnalezione na ogonie psitakozaura[5] niż protopióra teropodów. Spośród teropodów pióropodobne twory Tianyulong wykazują największe podobieństwo do pojedynczych nierozgałęzionych protopiór sinozauropteryksa[6] i beipiaozaura[7]. Szacowana długość pióropodobnych struktur Tianyulong wynosi około 60 mm – siedmiokrotnie więcej niż wysokość jego kręgów ogonowych. Ich długość oraz wydrążone wnętrze sugeruje, że nie składały się one z podskórnych struktur, takich jak włókna kolagenowe[4].
Podobne wytwory skóry odnajdowano wcześniej jedynie u zaawansowanych teropodów i psitakozaura. Odkrycie ich u Tianyulong rozszerza obecność takich struktur na niższe poziomy drzewa filogenetycznego. Nie jest jasne, czy struktury występujące u ptasiomiednicznych są homologiczne z protopiórami teropodów. Jeżeli tak, oznaczałoby to, iż ostatni wspólny przodek dinozaurów ptasiomiednicznych i gadziomiednicznych także był pokryty pióropodobnymi wytworami, a członkowie grup takich jak zauropody byli jedynie wtórnie bezpiórzy. Jeżeli jednak twory te nie są homologiczne, dowodziłoby to, że takie struktury wyewoluowały niezależnie u Saurischia i Ornithischia, jak również innych grup archozaurów, takich jak pterozaury. Zheng i współpracownicy stwierdzają, że odkrycie podobnych tworów u teropoda Beipiaosaurus wspiera hipotezę o homologii struktur Tianyulong z piórami. Wytwory te u obu tych dinozaurów były długie i nierozgałęzione, przy czym u beipiaozaura spłaszczone, a u Tianyulong – okrągłe, przez co przypuszczalnie bardziej podobne do najwcześniejszych protopiór[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Richard J. Butler, Peter M. Galton, Laura B. Porro, Luis M. Chiappe, Donald M. Henderson i Gregory M. Erickson. Lower limits of ornithischian dinosaur body size inferred from a new Upper Jurassic heterodontosaurid from North America. „Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences”. 277 (1680), s. 375-381, 2009. DOI: 10.1098/rspb.2009.1494. (ang.).
- ↑ Lü Junchang, David M. Unwin, D. Charles Deeming, Jin Xingsheng, Liu Yongqing, Ji Qiang. An egg-adult association, gender, and reproduction in pterosaurs. „Science”. 331 (6015), s. 321–324, 2011. DOI: 10.1126/science.1197323. (ang.).
- ↑ Yong-Qing Liu, Hong-Wei Kuang, Xiao-Jun Jiang, Nan Peng, Huan Xu i Hui-Yi Sun. Timing of the earliest known feathered dinosaurs and transitional pterosaurs older than the Jehol Biota. „Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology”. 323–325, s. 1-12, 2012. DOI: 10.1016/j.palaeo.2012.01.017. (ang.).
- ↑ a b c d e Zheng Xiao-Ting, You Hai-Lu, Xu Xing, Dong Zhiming. An Early Cretaceous heterodontosaurid dinosaur with filamentous integumentary structures. „Nature”. 458 (7236), s. 333–336, 2009. DOI: 10.1038/nature07856. (ang.).
- ↑ Gerald Mayr, D. Stefan Peters, Gerhard Plodowski, Olaf Vogel. Bristle-like integumentary structures at the tail of the horned dinosaur Psittacosaurus. „Naturwissenschaften”. 89 (8), s. 361–365, 2002. DOI: 10.1007/s00114-002-0339-6. (ang.).
- ↑ Philip J. Currie, Pei-ji Chen. Anatomy of Sinosauropteryx prima from Liaoning, northeastern China. „Canadian Journal of Earth Sciences”. 38 (12), s. 1705–1727, 2001. DOI: 10.1139/cjes-38-12-1705. (ang.).
- ↑ Xu Xing, Zheng Xiao-Ting, You Hai-Lu. A new feather type in a nonavian theropod and the early evolution of feathers. „Proceedings of the National Academy of Sciences”. 106 (3), s. 832–834, 2009. DOI: 10.1073/pnas.0810055106. (ang.).
| Infrarzędy dinozaurów | |
|---|---|
| Era dinozaurów | |
| Dyscypliny powiązane |
