Tejuwazu
| Teyuwasu barbarenai | |
| Kischlat, 1999 | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| (bez rangi) | Dinosauriformes |
| Rodzaj |
tejuwazu |
| Gatunek |
Teyuwasu barbarenai |
Tejuwazu (Teyuwasu barbarenai) – archozaur z kladu Dinosauriformes żyjący w późnym triasie (karnik) na terenach dzisiejszej Ameryki Południowej. Znany materiał kopalny to tylko holotyp – prawa kość udowa oznaczona BSPG AS XXV 53 o długości 27,6 cm i kość piszczelowa BSPG AS XXV 54 o długości 26,4 cm[1]; skamieniałości te odkryto w osadach formacji Santa Maria. Teyuwasu znaczy "wielki jaszczur" (z języka Tupi). Nie wiadomo nic pewnego na temat wielkości i wyglądu tego archozaura; zachowane kości sugerują, że był on większy i mocniej zbudowany od niektórych z najwcześniejszych znanych dinozaurów. Jego kość piszczelowa była wyraźnie dłuższa od znanych kości piszczelowych saturnalii i eoraptora (ok. 15 cm długości) i nieco dłuższa od kości piszczelowej staurikozaura (24,6 cm), była natomiast krótsza od niektórych znanych kości piszczelowych herrerazaura[1].
Skamieniałości Teyuwasu jako pierwszy opisał Friedrich von Huene w 1938 roku, który uznał je za skamieniałości archozaura z grupy Pseudosuchia Hoplitosuchus raui[2]. Edio-Ernst Kischlat (1999) uznał je jednak za kości nowego gatunku dinozaura[3]. Późniejsi autorzy generalnie uznają T. barbarenai za nomen dubium i ograniczają się tylko do sklasyfikowania go jako możliwego przedstawiciela Saurischia[4] lub Dinosauria[5][6]. Fernando Emilio Novas (2009) podkreślił, że Kischlat nie wskazał żadnych autapomorfii T. barbarenai; stwierdził też, że można go co najwyżej sklasyfikować jako możliwego przedstawiciela dinozaurów, czy nawet ostrożniej – jako możliwego przedstawiciela kladu Dinosauriformes[7]. Także Martín D. Ezcurra (2012) nie był w stanie bezspornie wskazać żadnych autapomorfii T. barbarenai ani charakterystycznej dla niego kombinacji cech budowy kości; dodatkowo podkreślił, że znane kości Teyuwasu zachowały się w złym stanie, co utrudnia stwierdzenie, co jest faktyczną cechą ich budowy, a co tylko rezultatem uszkodzeń. Ostatecznie także i on uznał ten gatunek za nomen dubium. Nie mógł też potwierdzić przynależności Teyuwasu do dinozaurów; stwierdził natomiast, że na podstawie budowy jego kości można z dużą pewnością zaliczyć T. barbarenai do większego kladu Dinosauriformes[1].
Garcia, Müller i Dias-da-Silva (2019) stwierdzili, że Teyuwasu różni się budową kości udowej i piszczelowej od wszystkich znanych współczesnych mu przedstawicieli Dinosauriformes poza staurikozaurem. W ocenie tych autorów przedstawiona przez Kischlata diagnoza Teyuwasu nie wskazuje żadnych różnic pomiędzy Teyuwasu a staurikozaurem; sami Garcia, Müller i Dias-da-Silva nie znaleźli też żadnych niebudzących wątpliwości różnic między tymi taksonami, stwierdzili natomiast występowanie u obu tych zwierząt pięciu charakterystycznych cech budowy kości udowej i piszczelowej, które nie występują u żadnego innego żyjącego współcześnie z Teyuwasu i staurikozaurem przedstawiciela Dinosauriformes. Skamieniałości okazów holotypowych T. barbarenai i Staurikosaurus pricei są kośćmi zwierząt o zbliżonych rozmiarach; oba okazy odkryto w osadach ogniwa Alemoa, na położonych w niewielkiej odległości stanowiskach. Mając to wszystko na względzie Garcia, Müller i Dias-da-Silva uznali Teyuwasu barbarenai za młodszy synonim Staurikosaurus pricei[8].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Martín D. Ezcurra. Comments on the taxonomic diversity and paleobiogeography of the earliest known dinosaur assemblages (late Carnian-earliest Norian). „Historia Natural, Tercera Serie”. 2 (1), s. 49–71, 2012. (ang.).
- ↑ Friedrich von Huene: Die fossilen Reptilien des Südamerikanischen Gondwanalandes. Monachium: C. H. Becksche Verlag, 1942, s. 1–332.
- ↑ Edio-Ernst Kischlat. A new dinosaurian "rescued" from the Brazilian Triassic: Teyuwasu barbarenai, new taxon. „Paleontologia em Destaque, Boletim Informativo da Sociedade Brasileira de Paleontologia”. 14, s. 58, 1999. (ang.).
- ↑ Max C. Langer: Basal Saurischia. W: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): The Dinosauria. Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press, 2004, s. 25–46. ISBN 0-520-24209-2.
- ↑ David B. Weishampel, Paul M. Barrett, Rodolfo A. Coria, Jean Le Loeuff, Xu Xing, Zhao Xijin, Ashok Sahni, Elizabeth M. P. Gomani, Christopher R. Noto: Dinosaur Distribution. W: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): The Dinosauria. Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press, 2004, s. 517-606. ISBN 0-520-24209-2.
- ↑ Max C. Langer, Martín D. Ezcurra, Jonathas S. Bittencourt, Fernando E. Novas. The origin and early evolution of dinosaurs. „Biological Reviews”. 85 (1), s. 55–110, 2010. DOI: 10.1111/j.1469-185X.2009.00094.x. (ang.).
- ↑ Fernando E. Novas: The Age of Dinosaurs in South America. Bloomington: Indiana University Press, 2009, s. 41. ISBN 978-0-253-35289-7.
- ↑ Maurício S. Garcia, Rodrigo T. Müller i Sérgio Dias-da-Silva. On the taxonomic status of Teyuwasu barberenai Kischlat, 1999 (Archosauria: Dinosauriformes), a challenging taxon from the Upper Triassic of southern Brazil. „Zootaxa”. 4629 (1), s. 146–150, 2019. DOI: 10.11646/zootaxa.4629.1.12. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- tejuwazu na Dino-Data (ang.)
- tejuwazu na Dinosaur Mailing List. dml.cmnh.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-01-08)]. (ang.)