Przejdź do zawartości

Szisza

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Szisza
Szisze na bazarze w Damaszku, 2008 r.
Mieszkaniec rosyjskiej Azji Środkowej z sziszą (pocz. XX st.)

Szisza (arab. ‏شيشة‎) (nazwa egipska), zwana też nargilami (arab. ‏نرجيلة‎) (nazwa pochodząca z Libanu) lub argilą (arab. ‏أرجيلة‎), lub hookah (arab. ‏حقة‎, urdu ‏حقہ‎) – rodzaj fajki wodnej do palenia. Pochodzi z Indii[1][2], a zyskała popularność zwłaszcza w krajach arabskich[3][4].

Zbudowana jest ona z:

  • Dzbana, najczęściej szklanego naczynia (często także miedzianego lub ceramicznego) zdobionego elementami orientalnymi, do którego nalewa się wodę (wodę z lodem, mleko, wódkę i inne ciecze)
  • Systemu metalowej rury (często ozdobionej finezyjnymi wzorami) nakładanej na wierzch, pełniącej rolę jednocześnie korka, jak i odpowiadającej za doprowadzanie powietrza i odprowadzanie dymu; zakończonej podstawką lub glinianym nakładanym naczynkiem na melasę lub susz owocowy.
  • Węża, elastycznej rurki (wykonywanej pierwotnie ze skóry), także często metalowej powleczonej materiałem lub plastikowej, zdobionej, zakończonej metalowym bądź drewnianym ustnikiem, przez którą zaciąga się dym powstały w szklanym naczyniu.

Skutki palenia

[edytuj | edytuj kod]

Palenie sziszy może być bardziej szkodliwe dla zdrowia niż palenie papierosów[5][6][7]. Dym wdychany z sziszy zawiera substancje powodujące raka płuc, choroby układu sercowo-naczyniowego i inne choroby[8]. WHO ocenia, że w regionie wschodnim basenu Morza Śródziemnego palenie sziszy odpowiada za około 17% przypadków gruźlicy[9]. Wdychana nikotyna może powodować uzależnienie[10]. Jedno palenie sziszy trwa zazwyczaj ponad 40 minut i składa się z 50–200 zaciągnięć o objętości 0,15–0,5 litra na każde zaciągnięcie[11]. W związku z tym palacze sziszy są narażeni w dłuższym okresie na większą ilość dymu w porównaniu do palaczy papierosów, u których objętość wdychana wynosi 0,5–0,6 litra na papierosa[12][13].

Paląc sziszę wciąga się do płuc parę z domieszką dymu tytoniowego. Chociaż filtr wodny chłonie pewną ilość nikotyny z dymu tytoniowego, jej ilość nadal sprawia, że palacz (nawet palący tylko okazjonalnie[14]) jest narażony na wystarczającą ilość nikotyny, która spowoduje uzależnienie[15][16]. Ponadto para wodna z sziszy powoduje, że dym jest mniej drażniący i może dawać fałszywe poczucie bezpieczeństwa, a także zmniejsza obawy dotyczące oddziaływania na zdrowie[8]. W innych badaniach wykazano, że palenie tytoniu (melasy tytoniowej) za pomocą sziszy przez 45 minut dostarcza wiele więcej substancji smolistych i tlenku węgla (około 5-10%) niż paczka papierosów[17].

Substancje smoliste powstają, kiedy tytoń się pali. Podczas palenia sziszy, tytoń jest raczej prażony niż palony, co sprawia, że wydzielane są 100-200 razy większe ilości substancji smolistych niż podczas palenia papierosów[18].

Grupa badawcza WHO zajmująca się regulacją produktów tytoniowych przedstawiła w 2005 roku opiniodawczy raport sziszy. Stwierdzono, że „palenie fajki wodnej jest powiązane z wieloma szkodliwymi skutkami zdrowotnymi takimi jak przy paleniu papierosów jak i mogą pojawić się również inne rzadkie niepożądane skutki zdrowotne palenia sziszy” oraz zarekomendowała, że „fajki wodne powinny podlegać takiej samej regulacji jak papierosy i inne wyroby tytoniowe”[19].

Pewne badania sugerują, że palenie sziszy ma w mniejszym stopniu wpływ na ryzyko rozwoju nowotworów, jednak takie badania nie są rozstrzygające (Hoffman[25], Rakower, Salem 1983 and 90, Gupta Dheeraj 2001, Tandon 1995, Lubin 1992, Hazelton 2001, Stirling 1979). W północnym regionie Iranu, gdzie zapadalność na raka przełyku jest bardzo wysoka, stwierdzono, że palenie sziszy jest jednym z czynników ryzyka rozwoju tego nowotworu złośliwego[20].

Szczególnie szkodliwe jest palenie arabskiego tytoniu „sallun”, gdyż zawiera on większą ilość nikotyny niż pojedynczy papieros. Tytoń smakowy (który według producentów zawiera około 0,5% nikotyny) w rzeczywistości może uzależniać szybciej z powodu znajdujących się w nim substancji aromatycznych, które sprawiają, że nikotyna (choć w małych ilościach) oddziałuje na organizm szybciej i mocniej[21][22].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ The culture and history of hookah. Fumari. [dostęp 2019-12-28].
  2. ↑ A. Chattopadhyay, Akbar. Emperor Akbar as a healer and his eminent physicians.. „Bull Indian Inst Hist Med Hyderabad”. 30 (2). s. 151-7. PMID: 12577995. 
  3. ↑ Hookah. Encyclopædia Britannica. [dostęp 2008-04-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-04-20)].
  4. ↑ Hookah History. Hookah Company. [dostęp 2008-04-08].
  5. ↑ Jak Szkodliwa Jest Fajka Wodna i Jak Zmniejszyć Jej Szkodliwość
  6. ↑ Egyptians warned on pipe smoking. The Australian, 17 marca 2007. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-09)]. (ang.).
  7. ↑ Adams: Health experts say smoking hookah causes considerable dental health problems. newstarget.com, 10 listopada 2005. [dostęp 2008-07-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-11)]. (ang.).
  8. ↑ a b B. Knishkowy, Y. Amitai. Water-pipe (narghile) smoking: an emerging health risk behavior.. „Pediatrics”. 116 (1), s. e113-9, Jul 2005. DOI: 10.1542/peds.2004-2173. PMID: 15995011. 
  9. ↑ Water pipe smoking a significant TB risk – IRIN News, March 2008
  10. ↑ W. Maziak, KD. Ward, T. Eissenberg. Factors related to frequency of narghile (waterpipe) use: the first insights on tobacco dependence in narghile users.. „Drug Alcohol Depend”. 76 (1), s. 101-6, Oct 2004. DOI: 10.1016/j.drugalcdep.2004.04.007. PMID: 15380294. 
  11. ↑ Shihadeh A., Azar S., Antonios C., Haddad A. Towards a topographical model of narghile water-pipe café smoking: a pilot study in a high socioeconomic status neighborhood of Beirut, Lebanon.. „Pharmacol Biochem Behav”. Sep;79. 1, s. 75-82, 2004. DOI: 10.1016/j.pbb.2004.06.005. PMID: 15388286. 
  12. ↑ Djordjevic MV., Stellman SD., Zang E. Doses of nicotine and lung carcinogens delivered to cigarette smokers.. „J Natl Cancer Inst”. Jan 19;92. 2, s. 106-11, 2000. PMID: 10639511. 
  13. ↑ A. Shihadeh, S. Azar, C. Antonios, A. Haddad. Towards a topographical model of narghile water-pipe café smoking: a pilot study in a high socioeconomic status neighborhood of Beirut, Lebanon.. „Pharmacol Biochem Behav”. 79 (1), s. 75-82, Sep 2004. DOI: 10.1016/j.pbb.2004.06.005. PMID: 15388286. 
  14. ↑ Nargile a zdrowie [online], www.fajkawodna.org [dostęp 2017-11-26] [zarchiwizowane z adresu 2011-06-05].
  15. ↑ Maziak W., Ward KD., Afifi Soweid RA., Eissenberg T. Tobacco smoking using a waterpipe: a re-emerging strain in a global epidemic.. „Tob Control”. Dec;13. 4, s. 327-33, 2004. DOI: 10.1136/tc.2004.008169. PMID: 15564614. 
  16. ↑ Shafagoj YA., Mohammed FI., Hadidi KA. Hubble-bubble (water pipe) smoking: levels of nicotine and cotinine in plasma, saliva and urine.. „Int J Clin Pharmacol Ther”. Jun;40. 6, s. 249-55, 2002. PMID: 12078938. 
  17. ↑ Hookah trend is puffing along. USA Today, 28 grudnia 2005.
  18. ↑ Kamal Chaouachia, Khan Mohammad Sajid, A critique of recent hypotheses on oral (and lung) cancer induced by water pipe (hookah, shisha, narghile) tobacco smoking, „Medical Hypotheses”, 74 (5), 2010, s. 843–846, DOI: 10.1016/j.mehy.2009.11.036 (ang.).
  19. ↑ http://www.who.int/tobacco/global_interaction/tobreg/Waterpipe%20recommendation_Final.pdf
  20. ↑ F. Islami i inni, Oesophageal cancer in Golestan Province, a high-incidence area in northern Iran – A review., „Eur J Cancer”, 2009, DOI: 10.1016/j.ejca.2009.09.018, PMID: 19800783.
  21. ↑ G. Collins, F. Wysocki, A. McLagen, M. Shico i inni. Effects of smoking flavored tobacco on health – New world of smokers.. „Tobacco addiction.”, s. 58-67, maj 1999. 
  22. ↑ Rynek zdrowia – Naukowcy: palenie fajki wodnej tak samo szkodliwe jak palenie papierosów. Rynek Zdrowia.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szisza&oldid=73976959”