Szirok Sokak
 Szirok Sokak (2014) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Poprzednie nazwy |
Hamidiye Caddesi, Lokanda, Kralja Petra, car Boris III, Maršala Tita |
Szirok Sokak (mac. Широк Сокак), znany również jako Bitołsko Korzo (mac. Битолско Корзо) – ulica w Bitoli, w Macedonii[1].
Jest to główna i najruchliwsza ulica w centrum miasta, przy której znajduje się wiele sklepów i restauracji, a także galeria[1] i teatr, budowany w latach 1897–1905 na miejscu dawnego cmentarza[2]. Dawniej mieściło się tam też wiele hoteli. Pierwsza pisemna wzmianka o hotelu przy Szirokim Sokaku pochodzi z 1843 roku, prawdopodobnie spłonął on jednak kilka lat później w pożarze, gdyż relacje z późniejszych lat nie wspominają istnienia hotelu w mieście. Wiadomo jednak, że po 1908 roku znajdowały się przy tej ulicy cztery hotele: Orient (wzmiankowany już w 1890 roku), Sintagma (w 1912 roku zmienił nazwę na Konstitucija), Beograd (po raz pierwszy wzmiankowany w 1893 roku) i Ewropa[3]. Swoją siedzibę miało tam też wiele konsulatów[4]. Pierwszym konsulatem na Szirokim Sokaku była otwarta w 1851 roku placówka austro-węgierska[5], później działały tam m.in. konsulat Turcji i Rosji[4]. Ponadto obecnie (stan na 2021) znajdują się tam również placówki czarnogórska i francuska[6].
Ulica rozpoczyna się na placu Magnolia[7], na którym położony jest symbol miasta – wieża zegarowa[8]. Naprzeciwko wieży znajduje się meczet Jeni[9]. Przy deptaku położony jest również budynek, w którym mieszkała Eleni Karinte, ukochana Mustafy Kemala Atatürka z czasów, gdy ten uczył się w lokalnej szkole wojskowej[10]. Na końcu traktu znajduje się muzeum, które dawniej pełniło funkcję szkoły wojskowej[4] oraz hala sportowa. Ulicą można też dotrzeć do parku, który prowadzi do stadionu Tumbe Kafe, a także ogrodu zoologicznego oraz ruin starożytnego miasta Heraclea Lyncestis[1].
W czasach Imperium Osmańskiego ulica nosiła nazwę Hamidiye Caddesi[11][12] lub Sultaniye[1], na cześć sułtana Abdülhamida. Po zwycięstwie rewolucji młodotureckiej w 1908 roku i abdykacji sułtana, deptak zmienił nazwę na Uriet[13][14]. Po I wojnie bałkańskiej miasto znalazło się w granicach Królestwa Serbii, ulicę nazwano wówczas na cześć króla Piotra[1][13][14]. Podczas okupacji bułgarskiej nosiła natomiast nazwę cara Borysa III[13][14]. Następnie, w czasach Jugosławii, patronem traktu był Josip Broz Tito[1][13][14]. W przeszłości ulica nazywała się również Lokanda[13][14].
W 1904 roku bracia Manaki kupili mieszkanie przy tej ulicy, a rok później otworzyli tam atelier[1][15]. Z balkonu swojego mieszkania nakręcili kilka filmów dokumentujących życie mieszkańców miasta[16].
Ruch samochodów po ulicy jest zabroniony, choć dawniej był dozwolony[1]. Traktowi poświęcono piosenkę ludową[17], której tekst napisał Petar Georgiew-Kalica, a śpiewał m.in. Toše Proeski[18][19].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h Астрономски кирии за Чалам Корзото. Globus Magazin, 2019-06-17. [dostęp 2021-05-10]. (mac.).
- ↑ Dimitrije Bužarovski, Milena Đurković-Pantelić, Trena Jordanoska: Refleksija društvenog i kulturnog okruženja u muzici za predstave pozorišta u Šapcu i Bitolju u periodu 1950–1990 godine. W: Gabriela Abrasowicz, Leszek Małczak (red.): Od mobilnosti do interakcije. Dramsko pismo i kazalište u Bosni i Hercegovini, Crnoj Gori, Hrvatskoj, na Kosovu, u Makedoniji, Sloveniji i Srbiji. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2020, s. 70–71. ISBN 978-83-226-3978-8. (serb.).
- ↑ Nikoła Dimitrow, Trajan Weljanow: Од анови до хотели од меани до ресторани. Sztip: Универзитет "Гоце Делчев", 2017, s. 96–103. ISBN 978-608-244-434-5. (mac.).
- ↑ a b c Битола: Градот на заедничката култура. Anadolu Agency, 2016-11-08. [dostęp 2021-05-10]. (mac.).
- ↑ Bitola: A Walk Through the City of Consuls. Skopje: Agency for Promotion and Support of Tourism of the Republic of Macedonia, 2017, s. 7. ISBN 978-608-66032-3-6. (ang.).
- ↑ Honorary consuls. Ministry of Foreign Affairs of the Republic of North Macedonia. [dostęp 2021-05-30]. (ang.).
- ↑ Barbara Górecka: Szirok Sokak, czyli na miejskim deptaku. Otwarty Przewodnik Krajoznawczy, 2016-06-25. [dostęp 2021-05-10].
- ↑ Bitola: A Walk Through the City of Consuls. Skopje: Agency for Promotion and Support of Tourism of the Republic of Macedonia, 2017, s. 8. ISBN 978-608-66032-3-6. (ang.).
- ↑ Културни Споменици. Gmina Bitola. [dostęp 2021-05-10]. (mac.).
- ↑ Bitola: A Walk Through the City of Consuls. Skopje: Agency for Promotion and Support of Tourism of the Republic of Macedonia, 2017, s. 9. ISBN 978-608-66032-3-6. (ang.).
- ↑ Duszan Hristow Konstantinow: Битола и Битолско во илинденската револуциjа на македонскиот народ 1903. Bitola: Завод за заштита на култура, природни реткости и музеј, 1983, s. 276. (mac.).
- ↑ Paul Dumont, François Georgeon (red.): Villes ottomanes à la fin de l'Empire. Paris: L'Harmattan, 1992, s. 82. ISBN 978-2-7384-1516-5. (fr.).
- ↑ a b c d e Широк Сокак осум пати го менувал името по султани, цареви и кралеви. Apla, 2018-08-20. [dostęp 2021-05-10]. (mac.).
- ↑ a b c d e Од Хамидие Џадеси до Широк Сокак и од Караѓорѓевиќ, Сталин до Први Мај. Apla, 2019-11-23. [dostęp 2021-05-10]. (mac.).
- ↑ Значајни личности за Битола/Distinguished people for Bitola. Bitola: НУУБ „Св. Климент Охридски“ – Битола, 2007, s. 123. ISBN 978-9989-2783-0-3. (mac. • ang.).
- ↑ Özgür Şeyben. Türkiye'de ilk kez Manaki kardeşlerin çektiği filmler ve fotoğraflar. „Sinematürk”. 2, s. 23, 2006. (tur.).
- ↑ Širok Sokak – the most famous street in Macedonia. Bitola Info. [dostęp 2021-05-10]. (ang.).
- ↑ Авторот на песната „Ако одам во Битола“ Петар Георгиевски - Калица добитник на наградата „4 ноември“ за животно дело. Sakam da każam, 2020-10-31. [dostęp 2021-05-10]. (mac.).
- ↑ Mende Mładenowski: „Ако одам во Битола“ ја напишав во еден здив. Nowa Makedonija, 2020-12-15. [dostęp 2021-05-10]. (mac.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Przebieg ulicy w mapy.cz (cz.)