Superjednostka

Superjednostka
	; Superjednostka w 2019 roku
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miejscowość	Katowice
Adres	al. W. Korfantego 16−32
Typ budynku	budynek mieszkalny (wysokościowiec)
Styl architektoniczny	brutalizm
Architekt	Mieczysław Król
Wysokość całkowita	61 m
Wysokość do dachu	58 m
Kondygnacje	18
Powierzchnia użytkowa	37 349 m²
Rozpoczęcie budowy	1967
Ukończenie budowy	1972
	Położenie na mapie Katowic Superjednostka
	Położenie na mapie Polski Superjednostka
	Położenie na mapie województwa śląskiego Superjednostka
	50°15′49,217″N 19°01′15,807″E/50,263671 19,021058
	Multimedia w Wikimedia Commons

Skomasowana Jednostka Mieszkaniowa („Superjednostka”) – jeden z największych wielokondygnacyjnych budynków mieszkalnych w Polsce, usytuowany w Śródmieściu Katowic, przy alei Wojciecha Korfantego, w pobliżu ronda gen. Jerzego Ziętka^[1]^[2]. Przykład architektury brutalizmu^[3].

Budynek stoi na żelbetowych, antropomorficznych słupach (fr. pilotis), które mają za zadanie nadawać masywnej bryle wrażenia lekkości i ułatwiać przepływ wiatru oraz minimalizować wstrząsy tektoniczne^[4]^[5]. Windy zatrzymują się na co trzecim piętrze (parter, 2, 5, 8, 11, 14). Przejście przez cały budynek możliwe jest tylko na piętrach 2, 8 i 14^[6]. Blok mieszkalny należy do Katowickiej Spółdzielni Mieszkaniowej.

Historia

Superjednostkę zaprojektował Mieczysław Król – jego plany jednak znacznie zredukowano pod względem jakościowym^[1]. Pierwotnie architekt zaprojektował duże i dwupoziomowe przeszklenia parteru na obu krótkich elewacjach w podcieniach pod słupami, ale po remoncie pozostały tam tylko szare drzwi na tle szarych ścian. Architekt wyposażył też wszystkie balkony w efektowne szyby zbrojone oddzielające lokatorów od ich sąsiadów, ale po remoncie pozostawiono tam tylko szare płyty, które blokują światło w przeciwieństwie do oryginału^[7]. Również został odrzucony przedstawiony przez architekta Mieczysława Króla pomysł przedszkola, świetlicy dla mieszkańców i trzepaka na dachu płaskim wzorem koncepcji Le Corbusiera^[8]. W dniu 6 września 1967 roku prezydent Francji Charles de Gaulle, będąc z oficjalną wizytą w Polsce, podczas spaceru po Katowicach z generałem Jerzym Ziętkiem porównał Superjednostkę do modernistycznego bloku marsylskiego z 1952 roku autorstwa Le Corbusiera^[9]. Pomimo podobnej architektury katowicki blok poprzez brak dwupoziomowych i dwustronnych mieszkań oraz ogrodu na dachu z basenem jest jednak znacznie uboższą wersją francuskich realizacji idei Le Corbusiera^[10]. Ponadto Le Corbusier zawsze^[11] instalował w swoich blokach mieszkalnych drzwi balkonowe celowo otwierane tylko na zewnątrz, czyli w stronę balkonów (lub też stosował jeszcze nowocześniejsze okna tarasowe, przesuwne w swoim ostatnim bloku w Firminy, który powstał równocześnie z Superjednostką), aby nie zabierać mieszkańcom cennego miejsca w salonach, a nie instalował ich z możliwością otwierania skrzydeł do środka tak jak w katowickiej Superjednostce^[12]. Pierwotnie architekt Superjednostki zaproponował w celu wykonania okien „listwy drewniane, lakier bezbarwny”^[13], ale po remoncie wszystkie okna mają już białą stolarkę okienną, której konsekwentnie unikał w swoich blokach mieszkalnych Le Corbusier ze względów praktycznych i estetycznych, będąc zwolennikiem okien dębowych, nie lakierowanych na żaden kolor^[12]. Po remoncie Superjednostki usunięto także oryginalną mozaikę z czerwonej terakoty, która wyróżniała wszystkie trzy wejścia do budynku na parterze^[13]. We wszystkich mieszkaniach w budynku kaloryfery są niewidoczne, dzięki ukryciu ich w ścianach grzewczych, co jest oszczędnością miejsca oraz innowacją epoki modernizmu w architekturze^[14].

Od 1994 roku budynek posiada status osiedla^[1]. Od tego czasu na dachu budynku zamiast napisów „NASZE SERCA MYŚLI CZYNY TOBIE SOCJALISTYCZNA OJCZYZNO” oraz herbu Katowic były montowane różne logotypy i neony firm. W 2011 roku zakończono gruntowny remont elewacji budynku^[15], zaś w 2014 roku powstał film dokumentalny w reżyserii Teresy Czepiec „Superjednostka”^[16].

Wymiary i inne dane techniczne

wysokość: 51 m, 15 pięter plus dwupoziomowe „nogi” (fr. pilotis)^[5], czyli parter i poziom usługowy oraz poziom techniczny nad nimi^[1]^[7]
długość: 187,5 m^[1]
powierzchnia użytkowa: 37 349 m²
powierzchnia mieszkaniowa: 33 652 m²^[17]
mieszkania: 764^[17]
klatki schodowe: 9 (3 segmenty po 3 klatki schodowe)^[1]
windy: 12
garaże w podziemiu: 175^[17]

Galeria

Widok z lotu ptaka z widoczną w centrum kadru Superjednostką
Widok od strony Spodka na rondo gen. J. Ziętka (kopuła w końcowej fazie budowy) i Superjednostkę
Widok od strony al. W. Korfantego (2022)
Superjednostka nocą
Resztki oryginalnej mozaiki na parterze (grafika nie należy do projektu architekta). Pierwotnie, przed remontem wszystkie wejścia do budynku były wyróżnione mozaiką z czerwonej terakoty zainstalowaną na elewacji do wysokości słupów^[13].
Konstrukcja budynku na antropomorficznych słupach (fr. pilotis)^[5].
Dom handlowy Junior, równoległy do Superjednostki (2022)

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Tomasz Malkowski: Superjednostka – katowicka maszyna do mieszkania. 1 września 2006. [dostęp 2009-12-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009–03–04)].
↑ „Superjednostka w Katowicach. Skomasowana jednostka mieszkaniowa – spotkanie z rzeczywistością” Architektura Murator 29.04.20 https://architektura.muratorplus.pl/szkola-architektury/superjednostka-w-katowicach-skomasowana-jednostka-mieszkaniowa-spotkanie-z-rzeczywistoscia_10443.html.
↑ Archipelag Utopii: brutalizm w Polsce https://architectu.pl/artykuly/Archipelag-Utopii:-brutalizm-w-Polsce
↑ „Pilotis” 09.10.20 https://www.designingbuildings.co.uk/wiki/Pilotis.
↑ ^a ^b ^c Charles Jencks „Le Corbusier” 1973.
↑ Bryła, Gazeta Dom „Superjednostka jest SUPER!” 4 marca 2010.
↑ ^a ^b Miastoprojekt – Katowice Projekt techniczny budynku mieszkalnego „Superjednostka” w Katowicach – elewacja czołowa kolorystyka, inż. Mieczysław Król, KT1524, 1966 Śląska Biblioteka Cyfrowa.
↑ Filip Springer „Źle urodzone. Reportaże o architekturze PRL-u.” Karakter 2012.
↑ Panorama 36/1995.
↑ Le Corbusier – Oeuvre complete, Vol. 7. Willy Boesiger 1990 http://www.fondationlecorbusier.fr/corbuweb/morpheus.aspx?sysId=13&IrisObjectId=5234&sysLanguage=fr-fr&itemPos=58&itemSort=fr-fr_sort_string1.
↑ Wyjątkiem jest blok w Berlinie gdzie już w trakcie budowy dokonano modyfikacji niezgodnych z wolą Le Corbusiera. „Corbusier Re-Renovation Berlin” Philipp Mohr https://www.dwell.com/home/corbusier-re-renovation-berlin-9b8e587d.
↑ ^a ^b Le Corbusier l’unité d’habitation de Marseille Jacques Sbriglio 2013.
↑ ^a ^b ^c Miastoprojekt – Katowice Projekt techniczny budynku mieszkalnego „Superjednostka” w Katowicach – elewacja boczna kolorystyka, inż. Mieczysław Król, KT1524, 1966 Śląska Biblioteka Cyfrowa.
↑ Tak się żyje w Superjednostce https://natemat.pl/361325,to-mial-byc-blok-bez-kuchni-w-mieszkaniach-tak-sie-zyje-w-superjednostce
↑ Katowicki gigant wreszcie wypiękniał. katowice.gazeta.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-01-30)]. www.katowice.gazeta.pl [dostęp 2015-03-08].
↑ Superjednostka. filmpolski.pl. [dostęp 2019-02-22]. (pol.).
↑ ^a ^b ^c KSM – Katowicka Spółdzielnia Mieszkaniowa [online], www.ksm.katowice.pl [dostęp 2019-12-15] (ang.).

Bibliografia

Jerzy Moskal: ... Bogucice, Załęże et nova villa Katowice – Rozwój w czasie i przestrzeni. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”, 1993, s. 58. ISBN 83-85831-35-5.
Sztuka Górnego Śląska od średniowiecza do końca XX wieku, red. Ewa Chojecka, wydawca: Muzeum Śląskie, Katowice 2004, ISBN 83-87455-77-6, s. 452.
Katowice – Informator, red. S. Adamczyk, wyd. Urząd Miasta w Katowicach, Katowice 1993, s. 26.
Katowice 1865–1945. Zarys rozwoju miasta. Red. J. Szaflarski, Śląski Instytut Naukowy w Katowicach, Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice 1978, s. 26.

[gazeta-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Tomasz Malkowski: Superjednostka – katowicka maszyna do mieszkania. 1 września 2006. [dostęp 2009-12-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009–03–04)].

[2] „Superjednostka w Katowicach. Skomasowana jednostka mieszkaniowa – spotkanie z rzeczywistością” Architektura Murator 29.04.20 https://architektura.muratorplus.pl/szkola-architektury/superjednostka-w-katowicach-skomasowana-jednostka-mieszkaniowa-spotkanie-z-rzeczywistoscia_10443.html.

[3] Archipelag Utopii: brutalizm w Polsce https://architectu.pl/artykuly/Archipelag-Utopii:-brutalizm-w-Polsce

[4] „Pilotis” 09.10.20 https://www.designingbuildings.co.uk/wiki/Pilotis.

[Jencks-5] Charles Jencks „Le Corbusier” 1973.

[6] Bryła, Gazeta Dom „Superjednostka jest SUPER!” 4 marca 2010.

[Miastoprojekt-7] Miastoprojekt – Katowice Projekt techniczny budynku mieszkalnego „Superjednostka” w Katowicach – elewacja czołowa kolorystyka, inż. Mieczysław Król, KT1524, 1966 Śląska Biblioteka Cyfrowa.

[8] Filip Springer „Źle urodzone. Reportaże o architekturze PRL-u.” Karakter 2012.

[9] Panorama 36/1995.

[10] Le Corbusier – Oeuvre complete, Vol. 7. Willy Boesiger 1990 http://www.fondationlecorbusier.fr/corbuweb/morpheus.aspx?sysId=13&IrisObjectId=5234&sysLanguage=fr-fr&itemPos=58&itemSort=fr-fr_sort_string1.

[11] Wyjątkiem jest blok w Berlinie gdzie już w trakcie budowy dokonano modyfikacji niezgodnych z wolą Le Corbusiera. „Corbusier Re-Renovation Berlin” Philipp Mohr https://www.dwell.com/home/corbusier-re-renovation-berlin-9b8e587d.

[Sbriglio-12] Le Corbusier l’unité d’habitation de Marseille Jacques Sbriglio 2013.

[boczna-13] Miastoprojekt – Katowice Projekt techniczny budynku mieszkalnego „Superjednostka” w Katowicach – elewacja boczna kolorystyka, inż. Mieczysław Król, KT1524, 1966 Śląska Biblioteka Cyfrowa.

[14] Tak się żyje w Superjednostce https://natemat.pl/361325,to-mial-byc-blok-bez-kuchni-w-mieszkaniach-tak-sie-zyje-w-superjednostce

[15] Katowicki gigant wreszcie wypiękniał. katowice.gazeta.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-01-30)]. www.katowice.gazeta.pl [dostęp 2015-03-08].

[16] Superjednostka. filmpolski.pl. [dostęp 2019-02-22]. (pol.).

[autonazwa1-17] KSM – Katowicka Spółdzielnia Mieszkaniowa [online], www.ksm.katowice.pl [dostęp 2019-12-15] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

Istniejące	.KTW II (134 m) Altus (125 m) Global Office Park A1 (109 m) Global Office Park A2 (109 m) Biurowiec Wojewódzki (105 m) Stalexport A (99 m) Stalexport B (92 m) Global Apartments (90 m) Kukurydza 1 (90 m) Kukurydza 3 (87 m) Kukurydza 2 (85 m) Hapeerowiec (83 m) Gwiazda 1 (81 m) Gwiazda 2 (81 m) Gwiazda 3 (81 m) Gwiazda 4 (81 m) Gwiazda 5 (81 m) Gwiazda 6 (81 m) Gwiazda 7 (81 m) Biurowiec Francuska 70 (73 m) Chorzowska 50 (68 m) .KTW I (66 m) GIG Office Point (65 m) Sokolska 30 Towers A (63 m) Sokolska 30 Towers B (63 m) Drapacz Chmur (62 m) Górnik I (62 m) Osiedle Tysiąclecia (bez „Kukurydz”) (62 m) Superjednostka (61 m) Nowe Tysiąclecie (60 m) Ślizgowiec (60 m)
W budowie	Atal Olimpijska B (128 m) Atal Sky+ A (121 m) Atal Olimpijska A (60 m) Atal Olimpijska C (60 m)
Nieistniejące	Budynek DOKP (90 m)