Stary Waliszów
50°19′16″N 16°41′19″E/50,321111 16,688611| wieś | |
 Kościół św. Wawrzyńca w Starym Waliszowie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
320-390[2] m n.p.m. |
| Liczba ludności (2011) |
626[3] |
| Strefa numeracyjna |
74 |
| Kod pocztowy |
57-511[4] |
| Tablice rejestracyjne |
DKL |
| SIMC |
0851637 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego  | |
Położenie na mapie gminy Bystrzyca Kłodzka  | |
| 50°19′16″N 16°41′19″E/50,321111 16,688611[1]
| |
| Strona internetowa | |
Stary Waliszów (niem. Alt Waltersdorf[5]) – wieś w Polsce, położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Bystrzyca Kłodzka[6][7], na północny wschód od Bystrzycy Kłodzkiej, na styku: Rowu Górnej Nysy, Krowiarek i Wysoczyzny Idzikowa, na wysokości około 320–390 m n.p.m.[2]
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa wałbrzyskiego.
W latach 1945–1954 Stary Waliszów był siedzibą gminy Stary Waliszów[2].
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]W roku 1269 miejscowość figurowała pod nazwą Villa Watheri, od roku 1337 nazywała się Waltersdorf, a od roku 1403 Alt Waltersdorf[2]. 12 listopada 1946 nadano miejscowości polską nazwę Stary Waliszów[5].
Integralne części wsi
[edytuj | edytuj kod]| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0851643 | Mszaniec | przysiółek |
Historia
[edytuj | edytuj kod]Stary Waliszów powstał w XIII wieku, pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1269 roku[8]. Na przełomie XV i XVI wieku wydobywano tu rudę żelaza, przerabianą w kuźnicy położonej na pobliskiej górze Żeleźniak[8]. W roku 1604 wydobywano tu węgiel kamienny[8]. W XIX wieku w miejscowości istniało: sześć młynów wodnych, dwie cegielnie, dwie gorzelnie, tartak i olejarnia[8]. Po 1945 roku Stary Waliszów pozostał dużą i dobrze rozwiniętą wsią rolniczą[2].
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty[9]:
- zabytkowy kościół św. Wawrzyńca w Starym Waliszowie, parafialny, zbudowany w latach 1898–1902 na miejscu poprzedniego, pochodzącego z XIV wieku, z którego wykorzystano fragmenty murów oraz 45-metrową wieżę z 1524 roku. Budynek na planie krzyża, jednonawowy, z wyodrębnionym prezbiterium. Ołtarz główny, wykonany przez Josepha Elsnera, i boczne, autorstwa A. Schmidta, zdobione są obrazami Hieronymusa Richtera[10].
- plebania, z końca XVI wieku, przebudowana pod koniec XIX wieku[8],
- park, z końca XIX w.,.
- Dom nr 67 w Starym Waliszowie, drewniany, z początku XIX w.,
- Dom nr 112 w Starym Waliszowie, drewniany, początek XIX w.
Inne zabytki:
- późnobarokowa kolumna Trójcy Świętej[8],
- dwór von Panwitzów (nr 91) z XVI wieku, przebudowany w XVIII i XIX wieku, obecnie mieści się w nim ośrodek zdrowia i biblioteka[8].
Szlaki turystyczne
[edytuj | edytuj kod]Przez Stary Waliszów przechodzi 
szlak turystyczny na trasie: Bystrzyca Kłodzka – Stary Waliszów – Romanowo – Ołdrzychowice Kłodzkie – Rogówek – Droszków – Przełęcz Leszczynowa – Chwalisław – Złoty Stok[2].
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Dzwonnica kościoła -
Kaplica przydrożna -
Dom nr 67 -
Dom nr 112 -
Dom nr 52 -
Dom nr 55 -
Zabytkowy park
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 130100
- ↑ a b c d e f Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 16: Masyw Śnieżnika i Góry Bialskie. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1993, s. 309–313. ISBN 83-7005-341-6.
- ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1204 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ a b GUS. Rejestr TERYT.
- ↑ a b c d e f g Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak: Ziemia Kłodzka. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2010, s. 443, 444. ISBN 978-83-89188-95-3.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 64. [dostęp 2012-08-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
- ↑ Adam Bałabuch, Stanisław Chomiak, Marek Korgul, Wiesław Mróz, Stanisław Szupieńko, Sławomir Wiśniewski, Jan Zyzak: Diecezja Świdnicka. Schematyzm. Świdnica: Świdnicka Kuria Biskupia, 2005. ISBN 83-921533-0-8.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 16: Masyw Śnieżnika i Góry Bialskie. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1993, ISBN 83-7005-341-6.
- Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak, Iwona Chomiak, Ziemia Kłodzka, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2010, ISBN 978-83-89188-95-3, OCLC 751422625.
| Miasto | |
|---|---|
| Części miasta | |
| Wsie |
|
| Przysiółki wsi | |
| Kolonie | |
| Osady | |
| Pozostałe miejscowości |
