Soplówka jodłowa
.JPG)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
soplówka jodłowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Hericium flagellum (Scop.) Pers. Comm. fung. clav. (Lipsiae): 25 (1797) | |
.JPG)
.JPG)
Soplówka jodłowa (Hericium flagellum (Scop.) Pers.) – gatunek grzybów należący do rodziny soplówkowatych (Hericiaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hericium, Hericiaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1772 r. Giovanni Antonio Scopoli, nadając mu nazwę Manina flagellum. Obecną nazwę nadał mu Christiaan Hendrik Persoon w 1797 r.[1] Ma 11 synonimów. Niektóre z nich:
- Hericium alpestre Pers. 1825
- Clavicorona reisneri (Velen.) Corner 1958
- Dryodon alpestris (Pers.) Pilát 1931
- Hericium abietis f. alpestre (Pers.) D. Hall & D.E. Stuntz 1971
- Hericium alpestre f. caucasicum (Singer) Nikol. 1950
- Hericium caucasicum Singer 1929[2].
Nazwę polską podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1983 r.[3]
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Ma nieregularnie kulisty lub bryłowaty kształt i osiąga długość do kilkudziesięciu cm. Początkowo jest biały, później kremowy, w końcu ochrowy. Do podłoża przyrasta trzonem, z którego wyrastają liczne i wielokrotnie rozgałęziające się gałązki, zakończone pęczkiem cienkich, długich i zwisających igiełek[4].
Elastyczny i miękki, o nieprzyjemnym zapachu, ale w smaku łagodny[4].
- Cechy mikroskopowe
Strzępki ze sprzążkami, bezbarwne, u niektórych okazów amyloidalne. Występują w nich żółtawe, oleiste gleocystydy. Podstawki zgrubiałe, 4-zarodnikowe, o rozmiarach 20-25 × 4-6 µm[5]. Zarodniki o kształcie od szerokoelipsoidalnego do mniej więcej kolistego, grubościenne, przejrzyste, o powierzchni gładkiej lub drobno punktowanej, niektóre z kroplami. Rozmiar 6–7 × 4,5–5,5 µm[4]. Są amyloidalne[6].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Podano stanowiska soplówki jodłowej w niektórych krajach Europy, we wschodniej części Kanady, w Korei i Japonii[7]. W Polsce występuje głównie na południu. Do 2020 r. podano ponad 190 jej stanowisk[8]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – zagrożony wyginięciem, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[9]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Szwajcarii, Niemczech, Anglii, Finlandii[3]. W latach 1983–2014 podlaegała ochronie ścisłej[8], od 2014 r. objęta jest ochroną częściową grzybów[10].
Występuje w lasach iglastych i mieszanych na jodle pospolitej. Owocniki pojawiają się od sierpnia do października[3]. W Europie zasięg jej występowania pokrywa się mniej więcej z zasięgiem występowania jodły pospolitej[6]. Stwierdzono występowanie w Polsce, Belgii, Francji, Holandii, Rumunii, Bułgarii, Włoszech i Ukrainie[5].
Spotkać ją można głównie w lasach górskich, na wilgotnych miejscach. Owocniki wyrastają na martwych, przewróconych lub stojących pniach drzew[11] i tylko na grubszym drewnie o pewnej minimalnej średnicy[12].
Znaczenie
[edytuj | edytuj kod]Saprotrof[3]. Młode owocniki są jadalne, ale jest grzybem rzadkim, wymierającym i prawnie chronionym, więc obowiązuje zakaz zbierania[13]. Ponadto nie jest smaczny[12].
Gatunki podobne
[edytuj | edytuj kod]- Bardzo podobna jest soplówka bukowa (Hericium coralloides), która rośnie głównie na buku, rzadziej na brzozie brodawkowatej i topoli osice[3]. Zasadnicza różnica w budowie polega na tym, że u soplówki jodłowej brak jest igiełek na gałązkach, są one skupione w pęczki na końcu gałązki. Są zwisające, dłuższe niż u soplówki bukowej, i mają ostre końce[4]. Ponadto zarodniki soplówki jodłowej są większe od zarodników soplówki bukowej[6],
- Soplówka jeżowata (Hericium erinaceus) ma owocnik też porośnięty zwisającymi igiełkami, ale nie rozgałęzionymi[12].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2023-04-03] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-09-20] (ang.).
- ↑ a b c d e Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d Soplówka jodłowa [online], Atlas grzybów Polski [dostęp 2013-10-15].
- ↑ a b Hericium alpestre [online], Mycobank [dostęp 2015-01-12].
- ↑ a b c Występowanie przedstawicieli rodzaju Hericium we Włoszech [online] [dostęp 2013-10-18].
- ↑ Występowanie soplówki jodłowej na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2013-10-15] (ang.).
- ↑ a b Anna Kujawa, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, Izabela L. Kałucka (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4.
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 1408 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów.
- ↑ Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b c Andreas Gminder, Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej, 2008, ISBN 978-83-258-0588-3.
- ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0.