Smoczy Most
46°03′07″N 14°30′37″E/46,051944 14,510278 nr rej. 1583 od 19. maj 1990
| |
| |
| Poprzednie nazwy |
Jubilejni Most |
|---|---|
| Państwo | |
| Miejscowość |
Lublana |
| Podstawowe dane | |
| Przeszkoda |
Rzeka Lublanica |
| Data budowy |
1901 |
| Data remontu |
1983–1984 |
| Projektant |
Josef Melan, Jurij Zaninović |
Położenie na mapie Słowenii  | |
| 46°03′07″N 14°30′37″E/46,051944 14,510278
| |
Smoczy Most (słoweń. Zmajski Most) – most drogowy na rzece Ljubljanicy, znajdujący się na północnym wschodzie Lublany i zaczynający się od Vodnikov trg.
Został zbudowany[1] za czasów burmistrza Ivana Hribara w miejscu poprzedniego drewnianego Mostu Rzeźniczego[2], który stał w tym miejscu, lecz został uszkodzony podczas trzęsienia ziemi w Lublanie w 1895 roku.
Budowla na swoje czasy była nowatorska, ponieważ wykonano ją ze zbrojonego betonu według techniki austriackiego inżyniera Josefa Melana. Zamiast żelaznych prętów wbudowanych w betonową konstrukcję, oparto ją na łuku z żelaznych belek, co pozwoliło na budowę bez tymczasowej konstrukcji nośnej[3].
Most został zaprojektowany przez architekta Jurija Zaninovicia (1876–1946). Ukończył on Wiedeńską Szkołę Architektury profesora Wagnera (którego uczniem był również m.in. Plecnik). Według projektu Zaninovicia zbudowano jedno z najpiękniejszych dzieł architektury secesyjnej na terenie Europy. Na bocznych elewacjach z obu stron mostu znajdują się napisy i płaskorzeźby imitujące patynowany brąz[4].
Z uwagi na wysoką cenę brązu, otwory mostowe nad łukiem głównym wykonano z betonowych płyt elewacyjnych z reliefem liści. Z betonu wykonano również słupy balustrad ogrodzenia mostu. Aby uzyskać wygląd kamienia, Zaninović zastosował obróbkę powierzchni betonu poprzez układanie w stos. Najważniejszą ozdobą mostu są cztery smoki (słoweń. zmaje) rozmieszczone na postumentach w czterech rogach mostu. Dodatkowo, na moście znajduje się wiele mniejszych posągów smoków - łącznie jest ich 20[5]. Pierwotnie na moście zamiast smoków planowano zamieścić posągi skrzydlatych lwów, lecz później zastąpiono je symbolem Lublany. Wykonano je z blachy miedzianej, ponieważ brąz był za drogi. Zostały wykonane w wiedeńskiej fabryce artykułów dekoracyjnych AM Beschorner[6]. W Wiedniu odlano też kandelabry z brązu i dodano do nich szklane kule. Podczas otwarcia mostu w 1901 roku nie były jeszcze na nim zamontowane lampy gazowych, które dodano tam później. Sama nawierzchnia drogi została wykonana z asfaltu i przymocowana do betonowego podłoża. Była to pierwsza nawierzchnia asfaltowa w Słowenii. Wybrukowano również chodniki. Kolejnym nowoczesnym elementem było zainstalowanie na rurach gazowych pod chodnikami kinkietów do oświetlenia.
Całkowity koszt budowy mostu wyniósł 158 500 koron (kwota ta nie obejmuje smoków i kandelabrów)[7].
W chwili otwarcia w 1901 roku most został poświęcony czterdziestej rocznicy panowania cesarza Franciszka Józefa I i został nazwany Mostem Jubileuszowym (niem. Jubiläumsbrücke ). Z tego powodu na bokach mostu napisane są lata 1848–1888, a rocznicę upamiętniono również tablicami pamiątkowymi w języku słoweńskim i niemieckim. W czasie otwarcia był to jeden z pierwszych mostów żelbetowych w Europie i pierwsza konstrukcja żelbetowa w Lublanie. Mając średnicę 33,34 metra, most posiadał trzeci najdłuższy łuk wśród ówczesnych europejskich mostów[6].
Używania oficjalnej nazwy budowli wkrótce zaniechano, a zaczęto stosować nazwę „Smoczy most” z uwagi na jego dekoracje. Most został gruntownie odnowiony w latach 1983–1984. Dziś jest uważany za jeden z najpiękniejszych przykładów architektury secesyjnej wśród mostów na świecie i jest chroniony jako zabytek techniki. Jest również jedną z atrakcji Lublany[8].
Przez most przejeżdżają miejskie linie autobusowe nr 13, 20 i 20Z.
Zdjęcia
[edytuj | edytuj kod]-
Posąg smoka po stronie północno-wschodniej -
Napis ozdobny na moście -
Dekoracyjne motywy roślinne z popularnym napisem "Viribus unitis" -
Kandelabr z brązu i smok na moście wieczorową porą -
Otwarcie mostu w roku 1901 -
Pocztówka z 1924 roku
.jpg)
.JPG)
.JPG)
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Abdunur, C. (2001). ARCH'01: Trzecia Międzynarodowa Konferencja Mostów Łukowych. Presses des Ponts. P. 124. ISBN 2-85978-347-4.
- Smoczy Most w serwisie turystycznym visitljubljana.com
- Pomiędzy mostami stolicy Słowenii. MMC RTV-SLO. Źródło z dnia 13.07.2010
- Gorazd Humar, Smoczy Most, 1998, ISBN 961-6079-54-9 (Branko)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Zanimivi zmajski most [online] [dostęp 2022-01-30] (słoweń.).
- ↑ Priloga: Mostovi | Revija Vzajemnost [online], vzajemnost.si [dostęp 2022-01-30].
- ↑ Ljubljanski most, ki so ga zgradili cesarju v čast [online], siol.net [dostęp 2022-01-30] (słoweń.).
- ↑ Zmajski most [online], www.visitljubljana.com [dostęp 2022-01-30] (słoweń.).
- ↑ Zmajski most Gorazd Humar SLO NOVO RETKO - Kupindo.com [online], Kupindo [dostęp 2022-01-30].
- ↑ a b Martin Rotovnik, Nekoč v Ljubljani: Zmajski most [online], old.delo.si, 30 kwietnia 2015 [dostęp 2022-01-30] (słoweń.).
- ↑ Ljubljana - Zmajski most [online], www.gregorbabsek.si [dostęp 2022-01-30].
- ↑ Zmajski most - DEDI [online], www.dedi.si [dostęp 2022-01-30].