Sielce (Warszawa)
52°12′05″N 21°02′22″E/52,201334 21,039566
| Obszar MSI[1] Warszawy | |
 Budynki przy ul. Czerniakowskiej róg ul. Gagarina | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miasto | |
| W granicach Warszawy | |
| Tablice rejestracyjne |
WE |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
| 52°12′05″N 21°02′22″E/52,201334 21,039566
| |
| Strona internetowa | |
Sielce (hist. Siedlce)[4] – obszar MSI w dzielnicy Mokotów w Warszawie[1].
Zgodnie z MSI granice obszaru Sielce wyznaczają następujące ulice: Nowosielecka, Podchorążych, Gagarina, Spacerowa (wzdłuż granicy dzielnic Śródmieście/Mokotów), następnie korona skarpy warszawskiej, przecinając ulice Dworkową, Morskie Oko, Belgijską i Boryszewską w kierunku południowym do ul. Dolnej na wysokości kościoła św. Michała, poprzez wschodnią granicę skweru Małkowskich, wschodnią granicę Warszawianki, przecinając ul. Żywnego i al. Giżyckiego do wysokości Królikarni, a następnie ulice: Idzikowskiego, Witosa i Czerniakowska[1].
Historia
[edytuj | edytuj kod]W 1412 r. leżące na północy Siedlce (nazwa oznacza miejsce zasiedlone, późniejsze Sielce) książę Janusz I Starszy przekazał dziekanowi kapituły kolegiackiej św. Jana[4] i jako własność Kościoła dotrwały aż do konfiskaty przez rząd pruski po III rozbiorze Polski. Niewielki areał tej wsi (5 łanów w 1528 r.) wskazuje na to, że stanowiła niegdyś razem z Czerniakowem i Czarnowem jedną całość. Znajdował się tam folwark i wójtostwo, a w XVI wieku mieszkał w Sielcach sukiennik.
Ulica Czerska odchodząca od ulicy Chełmskiej to jedyna pozostałość po średniowiecznym trakcie prowadzącym z Warszawy do Czerska, od którego pochodzi nazwa ulicy.
Wieś duchowna Siedlcza w 1580 znajdowała się w powiecie warszawskim ziemi warszawskiej województwa mazowieckiego[5].
Pod koniec XVIII lub na początku XIX wieku w Sielcach utworzony został istniejący do dziś Folwark Sielce, stanowiący jeden z najcenniejszych sieleckich zabytków. W pierwszej połowie XIX wieku część terenów Sielc należała do wielkiego księcia Konstantego. W roku 1820 poślubił on Joannę Grudzińską, która zmarła wkrótce po śmierci męża w 1831 r. Zostawiła testament, w którym swoje dobra w Polsce – w tym Sielce – zapisała królowi polskiemu, carowi Mikołajowi I. Wówczas Sielce przeszły na własność państwa rosyjskiego, do którego należały do odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 roku. Około 1860 na części gruntów dawnego folwarku założono hodowlę jedwabników[4].
W drugiej połowie XIX wieku Sielce należały do gminy Mokotów w powiecie warszawskim, zaś w strukturze kościoła katolickiego stanowiły część parafii Wilanów[6].
16 maja 1891 oddano do użytku odcinek Kolei Konnej Wilanowskiej przecinający wieś, przebiegający wzdłuż Drogi Książęcej, obecnej ulicy Chełmskiej[7]. Od 1894 roku pociągi ciągnięte były przez lokomotywy parowe. Mieszkańcom przeszkadzał jednak hałas i dym parowozów przejeżdżających przez wieś. W wyniku ich protestów w 1913 wytyczono nowy przebieg torów kolejowych wzdłuż Bernardyńskiej Wody, który omijał wieś. 15 maja 1914 ruch pociągów parowych przez Sielce i Wójtówkę zamknięto. W 1914 roku przez krótki czas po torach kolejowych przebiegających przez wieś kursował tramwaj konny, ale ze względu na małe zainteresowanie przewozami ruch szybko zamknięto, zaś przecinające wieś tory rozebrano[8].
Sielce włączono do Warszawy, wraz z całą gminą Mokotów, na mocy rozporządzenia z dnia 8 kwietnia 1916 generała-gubernatora warszawskiego Hansa Hartwiga von Beselera, obowiązującego z mocą wsteczną od 1 kwietnia 1916[2][3]. Jednocześnie dawna ulica Książęca zyskała nazwę Chełmskiej, Łazienkowska – Nabielaka, Długa – Iwickiej, Ogrodowa – Czerskiej, Wspólna – Magnuszewskiej[b], Okopowa – Podchorążych. Zmiany te były początkiem przekształcenia Sielc z siedliska wiejskiego i wypoczynkowego w obszar zurbanizowany i uprzemysłowiony.
16 listopada 1916 Sielce zostały wyłączone z katolickiej parafii Wilanów i weszły w skład nowej parafii św. Bonifacego z siedzibą w klasztorze czerniakowskim[9], który już od 1904 mieścił filię parafii wilanowskiej odpowiedzialną między innymi za prowadzenie ksiąg stanu cywilnego mieszkańców Sielc[10][11].
17 kwietnia 1921 Sielce zostały włączone do warszawskiej sieci transportu publicznego dzięki uruchomieniu komunikacji autobusowej[12][13]. 19 listopada 1922 oddano do użytku jednotorową linię tramwajową łączącą Sielce z ulicą Książęcą wzdłuż ulicy Czerniakowskiej, która zastąpiła komunikację autobusową. Trasa tramwajowa kończyła się na Sielcach krańcem „Wójtówka” w postaci trójkąta torowego położonego na skrzyżowaniu ulic Czerniakowskiej i Chełmskiej. 24 grudnia 1922 linia została przedłużona o kilometr na południe do pętli na placu Bernardyńskim, na terenie Czerniakowa[14][15].
W okresie międzywojennym zachodnie tereny Sielc w rejonie ulicy Belwederskiej powoli stawały się modnym i eleganckim rejonem dolnego Mokotowa. Proces ten przerwał wybuch II wojny światowej i zniszczenia spowodowane przez toczące się na Sielcach walki w czasie powstania warszawskiego. Pod naporem Niemców w nocy z 15 na 16 września 1944 oddziały polskie wycofały się z Sielc na Górny Mokotów[16].
W 1949 roku przy ulicy Chełmskiej 21 powstała Wytwórnia Filmów Dokumentalnych i Fabularnych.
Sielce kilkukrotnie pojawiały się jako tło dla realizacji filmowych. Przed nieistniejącą już zajezdnią autobusową przy ul. Chełmskiej, oraz przed wjazdem na teren Wytwórni Filmów Dokumentalnych i Fabularnych kręcono sceny filmu Miś Stanisława Barei.
W latach 1953−1966 powstało osiedle Sielce w rejonie ulic Łużyckiej, Czerskiej, Chełmskiej i Sieleckiej, zbudowane według projektu Zofii Fafiusowej z zespołem, Jerzego Baumillera i Jana Zdanowicza.
W 2024 oddano do użytku linię tramwajową na ulicy Gagarina z końcowym przystankiem Sielce przy skrzyżowaniu z ulicą Czerniakowską[17].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Jako składowa zniesionej gminy Mokotów.
- ↑ Ulica Magnuszewska została włączona w latach 1956−1957 w ciąg ulicy Nowoparkowej, której w 1961 nadano nazwę ulica Jurija Gagarina.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Obszary MSI. Dzielnica Mokotów. [w:] Zarząd Dróg Miejskich [on-line]. zdm.waw.pl. [dostęp 2020-03-16].
- ↑ a b Rozporządzenie dotyczące rozszerzenia warszawskiego okręgu miejskiego i wykonania planu dla zabudowania miasta Warszawy z dnia 8 kwietnia 1916 r., „Dziennik rozporządzeń dla Jenerał-Gubernatorstwa Warszawskiego” (nr 29, poz. 79), Warszawa, 17 kwietnia 1916, s. 1–4.
- ↑ a b Rozporządzenie dotyczące ustanowienia granic miejskich Warszawy z dnia 29 stycznia 1917 r., „Dziennik rozporządzeń dla Jenerał-Gubernatorstwa Warszawskiego” (nr 63, poz. 259), Warszawa, 10 lutego 1917, s. 170–171.
- ↑ a b c Kwiryna Handke: Dzieje Warszawy nazwami pisane. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2011, s. 291, seria: Biblioteka Warszawska. ISBN 978-83-62189-08-3.
- ↑ Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. 5: Mazowsze, Warszawa 1895, s. 262.
- ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Bronisław Chlebowski (red.). T. 10. Warszawa: Druk „Wieku”, 1889, s. 524–525.
- ↑ Bogdan Pokropiński: Kolej wilanowska. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 2017, s. 12. ISBN 978-83-206-1405-3.
- ↑ Bogdan Pokropiński: Kolej wilanowska. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 2017, s. 64. ISBN 978-83-206-1405-3.
- ↑ Warszawa. Św. Bonifacego. Archidiecezja Warszawska. [dostęp 2024-04-02]. (pol.).
- ↑ Historia – Bernardyni na Czerniakowie. Rzymskokatolicka Parafia św. Bonifacego. [dostęp 2024-04-02]. (pol.).
- ↑ Katalog zasobów metrykalnych. Polskie Towarzystwo Genealogiczne. [dostęp 2024-04-02]. (pol.).
- ↑ Warszawskie tramwaje elektryczne 1908−1998. Tom II. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1998, s. 15. ISBN 83-907574-00.
- ↑ Linia autobusowa zwykła 4. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2024-04-02]. (pol.).
- ↑ Warszawskie tramwaje elektryczne 1908−1998. Tom II. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1998, s. 16. ISBN 83-907574-00.
- ↑ Linia tramwajowa zwykła 2. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2024-04-02]. (pol.).
- ↑ Lesław M. Bartelski: Mokotów 1944. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1986, s. 493. ISBN 83-11-07078-4.
- ↑ Tramwaje jeżdżą już po ulicy Gagarina. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. 14 maja 2024. [dostęp 2024-05-31].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Sielce (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 524.
