Przejdź do zawartości

Rząska

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rząska
wieś
Ilustracja
Przystanek kolejowy Zabierzów Rząska
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Powiat

krakowski

Gmina

Zabierzów

Liczba ludności (2021)

2668

Strefa numeracyjna

12

Kod pocztowy

30-199[2]

Tablice rejestracyjne

KRA

SIMC

0343912

Położenie na mapie gminy Zabierzów
Mapa konturowa gminy Zabierzów, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Rząska”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Rząska”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Rząska”
Położenie na mapie powiatu krakowskiego
Mapa konturowa powiatu krakowskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Rząska”
Ziemia50°05′48″N 19°50′24″E/50,096667 19,840000[1]

Rząskawieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Zabierzów[3][4], przy linii kolejowej nr 133 Dąbrowa Górnicza ZąbkowiceKraków Główny.

W latach 1975–1998 Rząska administracyjnie znajdowała się w województwie krakowskim.

W roku 2021 w miejscowości mieszkało 2668 osób, z czego 51,8% mieszkańców stanowiły kobiety, a 48,2% mężczyźni[5].

Integralne części wsi

[edytuj | edytuj kod]
Integralne części wsi Rząska[3][4]
SIMC Nazwa Rodzaj
0343929 Podkamyk część wsi
0343935 Za Gajem część wsi

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z 1388 roku, gdy właścicielami osady byli Sułek i Nawoj, rycerze z rodu Toporczyków, a także Mikołaj syn Salomona z Krakowa[6].

Wzmianka o wsi z 1523 roku: „Zygmunt I król polski stwierdza, że Stanisław ze Sprowy, kasztelan żarnowski, wypożyczył 400 złotych od mniszek klasztoru św Agnieszki na Stradomiu i ubezpieczył pożyczkę na wsi Rząska”[7].

Rząska należała do parafii św. Szczepana w Krakowie. W 1887 roku wybudowano małą kaplicę. Po wojnie przypisano Rząskę do parafii pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy w sąsiednich Mydlnikach.

We wrześniu 1976 r. Rząskę wizytował ksiądz kardynał Karol Wojtyła, który wygłosił wówczas uroczystą homilię[8].

W 1979 r. ksiądz kardynał Franciszek Macharski erygował parafię pw. św. Antoniego z Padwy w Rząsce. 31 października 1981 wmurowano kamień węgielny pod świątynię i rozpoczęto budowę, która trwała do 1984 roku[9].

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]

Figury:

  • św. Jana Nepomucena z przełomu XVIII/XIX wieku,
  • Chrystus Ecce Homo i Matka Boska Bolesna z XVIII wieku.

Ochrona przyrody

[edytuj | edytuj kod]

Uroczysko w Rząsce, częściowo położone w Rząsce, a częściowo w gminie Kraków, zajmuje około 59 ha. Celem jego utworzenia była ochrona fiołka bagiennego – gatunku zagrożonego wyginięciem, który w roku 2001 został wpisany na listę Polskiej Czerwonej Księgi Roślin. Użytek chroni także pozostałość ekosystemów leśnych oraz wodnych na tym terenie.

Klub piłkarski LKS Wisła Rząska założony w 1925 roku[10].

W Rząsce mieszczą się również dwie stadniny koni Uniwersytetu Rolniczego[11].

Komunikacja

[edytuj | edytuj kod]

Do centrum wsi można dojechać autobusami aglomeracyjnymi obsługiwanymi przez MPK S.A. w Krakowie:

Na obrzeże (Podkamycze, ul. Balicka) można dojechać autobusami aglomeracyjnymi:

Dojazd umożliwia również kolej, poprzez przystanki kolejowe znajdujące się na granicy z Rząską: Kraków Mydlniki Wapiennik oraz zabierzowski Zabierzów Rząska.

Osoby związane z wsią

[edytuj | edytuj kod]

Mieszkańcami wsi są m.in. Anna Dymna[12] i Tomasz Frankowski. Czesław Dźwigaj ma w Rząsce pracownię rzeźbiarską[13].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 119533
  2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1115 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  4. a b GUS. Rejestr TERYT
  5. Wieś Rząska w liczbach [online], Polska w liczbach, 2021 [dostęp 2023-08-18] (pol.).
  6. Monografia Gminy Zabierzów s. 111. [dostęp 2020-05-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-12-01)].
  7. Projekt Dziedzictwo kulturowe po klasztorach skasowanych na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej oraz na Śląsku w XVIII i XIX w.: losy, znaczenie, inwentaryzacja
  8. Parafia św. Antoniego z Padwy w Rząsce [online], antonirzaska.pl [dostęp 2019-11-17].
  9. Parafia św. Antoniego z Padwy w Rząsce [online], antonirzaska.pl [dostęp 2019-11-17].
  10. Ludowy Klub Sportowy Wisła Rząska. wislarzaska.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-17)].. oficjalna strona
  11. Konne przejażdżki po Rząsce - dziennikpolski24.pl [online], dziennikpolski24.pl [dostęp 2018-07-25] (pol.).
  12. Anna Dymna. polki.pl. [dostęp 2016-03-08].
  13. W sąsiedztwie sławnych ludzi [online], dziennikpolskie24.pl [dostęp 2016-07-23].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Marian Kornecki, Sztuka sakralna, Natura i kultura w krajobrazie Jury, Wydawnictwo Zarządu Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych, 1993.
  • Historia wsi. wrotamalopolski.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-30)].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]