Przejdź do zawartości

Gołąbek liliowy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Russula lilacea)
Gołąbek liliowy
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

gołąbkowce

Rodzina

gołąbkowate

Rodzaj

gołąbek

Gatunek

gołąbek liliowy

Nazwa systematyczna
Russula lilacea Quél.
Bull. Soc. bot. Fr. 23: 330 (1877) [1876]
Zasięg
Mapa zasięgu
Zasięg w Europie

Gołąbek liliowy (Russula lilacea Quél.) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Russula, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1876 r. Lucien Quélet i nadana przez niego nazwa naukowa jest aktualna[1]. Ma 10 synonimów. Niektóre z nich[2]:

  • Russula lilacea var. ustulata Reumaux 2011
  • Russula pseudolilacea J. Blum 1954
  • Russula retispora (Singer) Bon 1986

Polską nazwę nadała Alina Skirgiełło w 1991 r.[3]

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Kapelusz

Średnica 3–8 cm, kruchy, wypukły, później płaskowypukły, na koniec płaskowklęsły. Brzeg krótko prążkowany. Powierzchnia różowoliliowa, czasami purpurowoczerwona z ciemniejszym, czasami nawet z brudnordzawym środkiem, u starszych okazów wyblakła. Brzeg cienki, tępy, początkowo gładki, potem krótko i grubo prążkowany. Skórka matowa, czasami nawet ziarnista, w stanie suchym połyskująca, dająca się dość daleko od brzegu zedrzeć[4].

Blaszki

Dość gęste, cienkie, prawie wolne, ze zmarszczkami, licznymi blaszeczkami i rozwidlone w różnych miejscach, przy trzonie zwężone, przy brzegu kapelusza zaokrąglone, początkowo białe, potem jasnokremowe[4].

Trzon

Wysokość 2–4 cm, grubość 1–2 cm, walcowaty, czasami u podstawy rozszerzony, pełny, ale szybko watowaty i komorowaty. Powierzchnia matowa, początkowo omączona, u starszych okazów jedwabiście połyskująca, biała, często czerwono lub jasnopurpurowo nabiegła, u podstawy czasami zbrązowiała[4].

Miąższ

Dość gruby, kruchy, biały, także pod skórką, czasami tylko zażółcający się. Zapach bardzo niewyraźny, smak łagodny. W siarczanie żelaza barwi się na czerwonawo, w fenolu na czekoladowopłowo, w sulfowanilinie nie zmienia barwy[4].

Wysyp zarodników

Biały lub białawy[4].

Cechy mikroskopowe

Strzępki pod wpływem fuksyny silniej inkrustowane. Podstawki 30–45 × 8–12 µm. Bazydiospory 7–12 × 6–9 μm, oszeroko elipsoidalne, pokryte rzadko rozmieszczonymi, dużymi (o wysokości do 1,5 μm) brodawkami, lub brodawkowato-siateczkowate z cienkimi łącznikami i dużymi oczkami sieci, hilum widoczne. Cystydy wrzecionowate, czasem z krótkim kończykiem, o wymiarach do 60 × 7–12 µm, z sulfowaniliną słabo reagujące. W skórce trzonu brak dermatocystyd[4].

Występowanie i siedlisko

[edytuj | edytuj kod]

Występuje w Ameryce Północnej, Europie, Azji i Afryce. Najwięcej stanowisk podano w Europie[5]. W Polsce Władysław Wojewoda w 2003 r. przytoczył 4 stanowiska[3], w późniejszych latach podano następne[6].

Naziemny grzyb mykoryzowy występujący w lasach liściastych i mieszanych, często pod dębami[4].

Grzyb jadalny[3].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2024-02-27] (ang.).
  2. Species Fungorum [online] [dostęp 2024-02-27] (ang.).
  3. a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 606, ISBN 83-89648-09-1.
  4. a b c d e f g Alina Skirgiełło, Gołąbek (Russula). Grzyby (Mycota). Podstawczaki (Basidiomycetes), gołąbkowce (Russulales), gołąbkowate (Russulaceae), Warszawa-Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1998, s. 121, 123, ISBN 83-01-09137-1.
  5. Występowanie Russula lilacea na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2024-02-27] (ang.).
  6. Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2024-02-27] (pol.).