Ratusz w Tarnowskich Górach

Ratusz w Tarnowskich Górach
	nr rej. :; – A/1631/96 z 30.04.1996 (woj. katowickie); – A/585/2019 z 09.12.2019 (woj. śląskie)
	; Ratusz w Tarnowskich Górach
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miejscowość	Tarnowskie Góry (Śródmieście-Centrum)
Adres	Rynek 4
Styl architektoniczny	Neorenesans
Architekt	Herman Guth
Kondygnacje	trzy
Rozpoczęcie budowy	1896
Ukończenie budowy	1898
Właściciel	Urząd Miejski w Tarnowskich Górach
	Położenie na mapie Tarnowskich Gór Ratusz
	Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego Ratusz
	Położenie na mapie województwa śląskiego Ratusz
	Położenie na mapie Polski Ratusz
	50°26′39,19″N 18°51′20,05″E/50,444219 18,855569
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ratusz w Tarnowskich Górach – górujący nad rynkiem w Tarnowskich Górach zabytkowy obiekt architektoniczny.

Budowa

Do 1894 r. znajdował się w tym miejscu sąd okręgowy, wcześniej – górnośląska szkoła górnicza, zasłużona dla miasta i regionu placówka edukacyjna. W tymże roku magistrat pod kierownictwem burmistrza Simona Kotitschke zakupił parcelę sądową za 57 tys. marek. Stary budynek sądu wyburzono, a w jego miejsce od 1896 r. architekt Carl Benjamin Szametike rozpoczął wznosić ratusz, kolejny już w historii Tarnowskich Gór. Projektantem nowej siedziby władz miejskich był berliński architekt Herman Guth (1851–1924), twórca szeregu obiektów administracyjnych i sakralnych (Jawor, Celle, Spandau, Plauen, Malmö). Pracom budowlanym towarzyszyło tragiczne wydarzenie: 19 listopada 1897 wskutek nieuwagi pracowników spłonął doszczętnie hełm wieży, wznoszącej się prawie 40 metrów ponad płytą rynku. Mimo to kilka miesięcy później, 11 sierpnia 1898, nowy ratusz uroczyście oddano do użytku.

Przeznaczenie

Trójkondygnacyjny obiekt o fasadzie obłożonej lśniącą cegłą klinkierową (zniszczoną w trakcie czyszczenia w 2. poł. XX w.), wykorzystywany był pierwotnie w następujący sposób: na parterze zlokalizowano sklepy, na pierwszym piętrze biura magistrackie, na drugim – mieszkanie burmistrza oraz salę posiedzeń rady miejskiej.

Architektura

W elewacji ratusza kontrastują trzy zastosowane surowce: czerwona klinkierówka, śląski granit użyty do cokołu oraz piaskowiec (pochodzący z Warty Bolesławieckiej na Dolnym Śląsku), z którego wykonane zostały m.in. herby i godła Donnersmarcków, Hohenzollernów, Śląska, Prus, Rzeszy i Tarnowskich Gór, dłuta Matthiasa Carla Schillinga (1851–1909), nadwornego mistrza kamieniarskiego z Berlina. Do 1957 roku frontową elewację zdobiła figura Jerzego von Hohenzollern-Ansbach. Posąg ten, dzieło wrocławskiego rzeźbiarza Heinricha Kiesewaltera (1854–?), stanął w niszy ratuszowej elewacji w październiku 1899, jako dar władz powiatu tarnogórskiego. Usunięty w 1934 roku, przywrócony (kopia) w czasie okupacji. W 1957 roku został usunięty po raz drugi, a rok później z okazji święta Gwarków na froncie ówczesnego gmachu Miejskiej Rady Narodowej stanęła rzeźba przedstawiająca gwarka^[2].

Wnętrze

Sala posiedzeń rady miejskiej, przerabiana podczas gruntownej renowacji ratusza w 1925 roku, wyróżnia się ciekawym wystrojem: boazerią i drewnianym sklepieniem, zbliżonym przekrojem do koniczyny. Jej ozdobą jest też piękne, duże okno. W 1899 roku w niej właśnie odbył się pierwszy w dziejach Tarnowskich Gór zjazd reprezentantów Górnego Śląska. Wnętrze ratuszowe często zmieniało swój wygląd, np. podczas II wojny światowej na ścianach klatki schodowej widniały sceny z historii miasta (od aktu założycielskiego Jerzego Hohenzollerna po zajęcie miasta przez armię niemiecką w 1939 roku), wykonane przez miejscowego malarza Józefa Machwitza. Piękna kuta balustrada z wicią roślinną zachowała się w klatce schodowej do dziś.

W 1994 roku przeprowadzono remont dachu oraz rekonstrukcję wieży, zaś w 2010 odnowiono fasadę główną ratusza.

Galeria

Ratusz nocą
Herby na fasadzie ratusza
Posąg Gwarka w niszy ratuszowej
Figura Jerzego von Hohenzollern-Ansbach na elewacji ratusza ok. 1913 roku
Balkon na północnej fasadzie ratusza
Herb na północnej fasadzie ratusza

Zobacz też

Ratusz w Jaworze

Przypisy

↑ ^a ^b Rejestr zabytków nieruchomych w województwie śląskim. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 2019-12-31].
↑ Ryszard Bednarczyk. Straszydło na ratuszu. „Montes Tarnovicensis”, grudzień 2010. Oficyna Monos. ISSN 1640-0216. [zarchiwizowane z adresu]. (pol.).

Bibliografia

Sztuka Górnego Śląska od średniowiecza do końca XX wieku, red. Ewa Chojecka, wydawca: Muzeum Śląskie, Katowice 2004, ISBN 83-87455-77-6, s. 184.
Tarnowskie Góry. Architektura, fot. Jan Renka, tekst Sebastian Rosenbaum, Urząd Miejski w Tarnowskich Górach. Tarnowskie Góry 2007, s. 9–13.

Linki zewnętrzne

[NID-1] Rejestr zabytków nieruchomych w województwie śląskim. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 2019-12-31].

[2] Ryszard Bednarczyk. Straszydło na ratuszu. „Montes Tarnovicensis”, grudzień 2010. Oficyna Monos. ISSN 1640-0216. [zarchiwizowane z adresu]. (pol.).

[3] ty objęte wpisem pod nazwą Kopalnia rud ołowiu, srebra i cynku wraz z systemem gospodarowania wodami podziemnymi w Tarnowskich Górach

[1]

[2]

[A]

UNESCO^[A]	Podziemia Tarnogórsko-Bytomskie (Sztolnia Czarnego Pstrąga, Zabytkowa Kopalnia Srebra) Park Kunszt Park Miejski Hałda popłuczkowa
Zamki i pałace	Zamek w Starych Tarnowicach Zamek w Tarnowskich Górach Pałac na Karłuszowcu Pałac w Rybnej
Obiekty sakralne	Kościół św. Marcina (stary) Kościół św. Piotra i Pawła Kościół św. Anny Kościół Zbawiciela Kościół św. Mikołaja Kościół Przemienienia Pańskiego Kościół św. Jana Chrzciciela i św. Kamila Kościół NSPJ i MB Fatimskiej Kościół św. Marcina (nowy) Kaplica w Bobrownikach Śląskich Kaplica Matki Boskiej Bolesnej w Strzybnicy
Pozostałe budynki	Dom Sedlaczka Dom Wieprzowskiego Ratusz Dom Cochlera Rynek 13 Dom Padiery Rynek 14 Rynek 15 Rynek 16 Kamienice podcieniowe (Rynek 17 (I), Rynek 17 (II), Rynek 18, Gliwicka 1, Gliwicka 3, Gliwicka 5) Dom Gwarka Dom Florczaka Dom Petrascha Rynek 8-9 Rynek 10-10a Dworek Goethego Górnicza 23 Krakowska 12 Krakowska 16 Lazaret górniczy Budynek Poczty Bondkowskiego 1 Dworzec Kolejowy Gmach Sądu Rejonowego Budynek Urzędu Miejskiego Budynek SP nr 3
Zabytkowe parki	Park w Reptach Park Redena Park Miejski Park Kunszt
Inne obiekty	Gródek stożkowaty w Starych Tarnowicach Cmentarz żydowski Dzwonnica Gwarków Skansen Maszyn Parowych Park Kulturowy „Hałda Popłuczkowa” Źródło Młodości
Obiekty nieistniejące	Huta Fryderyk Pałac w Reptach Stara synagoga Synagoga Cmentarz ewangelicki Dom Szymkowica Rynek 11

Pierzeja południowa	Dom Sedlaczka (Rynek 1) Dom Petrascha (Rynek 2) Dom Wieprzowskiego (Rynek 3) Ratusz (Rynek 4) Dom Cochlera (Rynek 5) Rynek 6
Pierzeja wschodnia	Rynek 7 Rynek 8-9
Pierzeja północna	Rynek 10-10a Rynek 11 (nieistniejący budynek) Kościół Zbawiciela (Rynek 12) Rynek 13
Pierzeja zachodnia	Rynek 14 (Dom Szymkowica) Rynek 15 Rynek 16 kamienice podcieniowe (Rynek 17 (I), Rynek 17 (II), Rynek 18)