Przejdź do zawartości

Rada miasta Częstochowy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Rada Miasta Częstochowy – organ stanowiący i kontrolny gminy Częstochowa, istniejący kilkukrotnie w różnych okresach historii miasta, począwszy od jego utworzenia w 1826 roku.

Od IV kadencji (2002-2006) Rada Miasta Częstochowy składa się z 28 członków (wcześniej 50), wybieranych zgodnie z polską ordynacją na czteroletnie kadencje. Od kadencji 2018-2023 kadencje są pięcioletnie.

Obecnie (kadencja 2018-2023) zasiadają w niej przedstawiciele SLD (12), PiS (8), lokalnego ugrupowania Wspólnie dla Częstochowy (5) i KO (3). Koalicję w radzie utworzyło SLD, WdCz i KO[1].

Skład Rady poszczególnych kadencji

[edytuj | edytuj kod]
Kluby Rady Miasta (1919-1939)
Klub I kadencja
1919-1925[2]
II kadencja
1925-1927[3]
III kadencja
1927-1930[4]
IV kadencja
1934-1939[3]
PPS 6 (13,95%) 9 (20,93%) ? 12 (25,00%)
Lewica Klasowych Związków
Zawodowych (komuniści)
3 (6,98%) ?
Niezależna Socjalistyczna
Partia Pracy
1 (2,33%) ?
Blok Demokratyczny / Polski Blok Gospodarczy
(BBWR)
2 (4,76%) 14 (29,16%)
Narodowy KW 25 (58,14%) ?
Zjednoczony Chrześcijański KW 18 (41,86%) 17 (40,48%) 13 (27,08%)
Chrześcijańska Demokracja ? 1 (2,08%)
NPR-Zjednoczenie
Zawodowe Polskie
3 (6,98%) ?
Zjednoczony Żydowski KW 5 (11,63%) 6 (13,96%) ? 3 (6,25%)
Zjednoczenie Żydowskie
Blok Gospodarczy
5 (9,10%)
inne komitety
żydowskie
7 (16,28%) 3 (6,98%)
SUMA 43 (100%) 43 (100%) 42 (100%) 48 (100%)
Kluby Rady Miasta od 1990
Klub I kadencja
1990-1994[5]
II kadencja
1994-1998[5]
III kadencja
1998-2002[5]
IV kadencja
2002-2006[5][6]
V kadencja
2006-2010[7]
VI kadencja
2010-2014[8]
VII kadencja
2014-2018[9]
VIII kadencja

2018-2023

SLD 18 (36,00%) 25 (50,00%) 14 (50,00%) 7 (25,00%) 10 (35,71%)[a] 9 (26,59%)[b] 12[10]
PO / KO (od 2018) 8 (28,57%) 9 (32,14%)[c][d] 5 (17,65%)[e] 3[11] (z 5[10])
PiS 5 (17,86%) 6 (21,43%) 5 (17,86%) 10 (29,77%)[f] 8[11] (z 10[10])
PSL 1 (2,00%) 0 (6,48%)
Wspólnota
Samorządowa
9 (32,14%) 7 (25,00%) 4 (14,29%)
Mieszkańcy Częstochowy 4 (13,69%)
Wspólnie dla Częstochowy 5[11] (z 1[10])
AWS 21 (42,00%)
„Solidarność” 45 (90,00%)
Liga Miejska 14 (28,00%)
UW 6 (12,00%)
inni 5 (10,00%) 10 (20,00%) 4 (8,00%) 0 (5,82%)
SUMA 50 (100%) 50 (100%) 50 (100%) 28 (100%) 28 (100%) 28 (100%) 28 (100%) 28 (100%)

Lista przewodniczących Rady Miasta Częstochowy

[edytuj | edytuj kod]
Dwudziestolecie międzywojenne
Nazwisko Przynależność Data rozpoczęcia Data zakończenia
I kadencja[2]
Stanisław Nowak Narodowy Komitet Wyborczy 1919 1925
II kadencja[2]
Julian Bugajski Polska Partia Socjalistyczna 1925 1927
III kadencja[2]
Julian Bugajski Polska Partia Socjalistyczna 1927 1930
IV kadencja[2]
? 1934 1939
III RP
Nazwisko Przynależność Data rozpoczęcia Data zakończenia
I kadencja[5][12]
Jerzy Zając 5 czerwca 1990 10 maja 1991
Teodor Harabasz 10 maja 1991 27 maja 1994
II kadencja[5][12]
Ewa Maria Janik Sojusz Lewicy Demokratycznej 4 lipca 1994 21 września 1995
Sławomir Gliński 23 października 1995 19 czerwca 1998
III kadencja[5][12]
Wiesław Wiatrak[13] 30 października 1998 27 października 2002
IV kadencja[5][12]
Ryszard Szczuka[14] 19 listopada 2002 27 października 2006
V kadencja
Piotr Kurpios Platforma Obywatelska 2006 10 grudnia 2009
Ewa Pachura Platforma Obywatelska 10 grudnia 2009 12 listopada 2010
VI kadencja
Marek Balt Sojusz Lewicy Demokratycznej 10 grudnia 2010[15] 24 października 2011[16]
p.o. Jerzy Nowakowski Prawo i Sprawiedliwość 24 października 2011[17] 22 listopada 2011
Zdzisław Wolski[18] Sojusz Lewicy Demokratycznej 22 listopada 2011[18][19] nadal w VII kadencji
VII kadencja
Zdzisław Wolski Sojusz Lewicy Demokratycznej od VI kadencji nadal w VIII kadencji
VIII kadencja
Zdzisław Wolski[20] Sojusz Lewicy Demokratycznej od VI kadencji 13 października 2019
Zbigniew Niesmaczny[21] Sojusz Lewicy Demokratycznej 21 listopada 2019 nadal

Historia

[edytuj | edytuj kod]

W wyniku połączenia Starej Częstochowy i Nowej Częstochowy miasto uzyskało przywilej organizacji władz miejskich według zasad zarezerwowanych dla miast wojewódzkich. Prezydentem miasta został Józef Gąsiorowski, pierwszym radnym dotychczasowy burmistrz Starej Częstochowy Jan Muszyński, a drugim radnym dotychczasowy kasjer Tomasz Mientzer. Skład władz nie zmienił się do powstania listopadowego[22].

Na początku grudnia 1830 r. powołane komitet obywatelski, który przejął funkcje administracyjne, odsuwając od nich prezydenta Gąsiorowskiego. Sprzeciwiła się temu jednak rada obywatelska województwa kaliskiego, która rozwiązała komitet i utworzyła w jego miejsce nowy trzyosobowy komitet niemający prawa ingerować w sprawy administracyjne miasta. 20 czerwca 1831 roku przeprowadzone zostały na nowych zasadach wybory do demokratycznej rady municypalnej, która działała do zajęcia miasta przez wojska rosyjskie, które przywróciły stary ustrój[22].

W 1861 r. ukaz carski ustanowił w Polsce rady miejskie, powiatowe i gubernialne[23]. Na podstawie tego prawa 2 kwietnia 1861 roku utworzona została w Częstochowie rada miejska[24] złożona z ośmiu członków, przewodził jej prezydent[23]. Początkowo był nim Walerian Grochowski, ale krytykowany za oportunizm wobec władzy, został zastąpiony w lipcu 1861 roku przez Stanisława Łąckiego. Sekretarzem rady został Julian Kalinka, a pozostałymi jej członkami byli Aleksander Ferencewicz, Leon Wodziński, Jan Stasiakowski, Władysław Bonasiewicz, Maciej Trojanowski i Berek Kohn[24].

Do ważnych decyzji ówczesnej rady miasta należała likwidacja ograniczeń w osiedlaniu się ludności żydowskiej. Częstochowa stała się w tej kwestii pionierem w skali kraju, a podobna decyzja na szczeblu centralnym została wydana dopiero rok później dekretem margrabiego Wielopolskiego[24].

Kompetencje rady były jednak ograniczone i sprowadzały się głównie do przedstawiania władzom powiatowym i gubernialnym postulatów, w związku z tym rada miejska zaczęła domagać się rozszerzenia swych kompetencji i podjęła krytykę Rady Administracyjnej Królestwa Polskiego oraz ogłosiła w związku z tym swoją dymisję uznając, że istnienie rad w takim kształcie za bezcelowe (6 grudnia 1862 r.). Było to jedyne tego typu wystąpienie w całej Polsce[23][25].

W czasie okupacji niemieckiej podczas I wojny światowej miasto ponownie uzyskało samorząd miejski. Rada miasta została utworzona z dniem 1 lipca 1915 roku, a w kwietniu 1917 r. odbyły się wybory do nowej rady miasta, która wybrała polskiego burmistrza miasta – dr. Józefa Marczewskiego. W październiku tego samego roku rada miejska zażądała od władz okupacyjnych zgody na likwidację pomnika cara Aleksandra II, na co zgodę wyraził generał-gubernator warszawski Hans Hartwig von Beseler[26].

Tymczasowe władze miejskie istniały do wyborów samorządowych z marca 1919 roku. W wyborach tych na trzyletnią kadencję wybrano władze zdominowane przez prawicę i centrum. W 1922 roku kadencja samorządu została przez Sejm przedłużona o kolejne trzy lata, co spowodowało w mieście strajki. Po przeprowadzonych w 1925 roku wyborach zwycięski Chrześcijański Komitet Wyborczy musiał liczyć się z mającą tyle samo miejsc w radzie koalicją lewicową. Efektem pata było kompromisowe podzielenie władzy. Prezydentem został przedstawiciel prawicy, a jego zastępcą reprezentant lewicy. Skonfliktowane władze miejskie zostały po niecałych dwóch latach zawieszone przez MSW, które wprowadziło rządy komisaryczne. W wyborach z października 1927 roku wygrała zdecydowanie lewica skupiona wokół PPS i wspierające ją komitety żydowskie. Zdominowany przez lewicę Zarząd Miasta był niewygodny dla władz państwowych, został więc zawieszony w 1930 roku i zastąpiony przez rządy komisaryczne, które trwały do 1936 roku[27].

Po zakończeniu niemieckiej okupacji podstawą prawną do powołania władz miejskich został dekret PKWN z 23 listopada 1944 r. o organizacji i zakresie działania samorządu terytorialnego, zgodnie z którym organem uchwałodawczym była miejska rada narodowa, a wykonawczym zarząd miejski[28].

Zarząd miejski w miastach wydzielonych składał się z prezydenta, wiceprezydentów i 3-6 pozostałych członków zarządu. Prezydenci miasta pełnili jednocześnie funkcję starostów grodzkich i jako tacy podlegali wojewodzie. Organizacja administracji terenowej w latach 1945–1948 opierała się na strukturze przejętej z okresu międzywojennego, z wprowadzonymi do niej niewielkimi modyfikacjami, a dopiero w 1948 r. Ministerstwo Administracji Publicznej opracowało statuty zarządów miejskich dla różnych typów miast i był to obwiązujący model w latach 1949–1950, choć w 1949 Ministerstwo Administracji Publicznej dokonało jeszcze pewnych zmian w strukturze zarządów miejskich. Zarząd miał również za zadanie obsługę biura Miejskiej Rady Narodowej[28].

Rady Narodowe były wybieralnymi, samorządowymi organami uchwałodawczymi, ale funkcjonowały na zasadzie hierarchicznego podporządkowania. W miastach wydzielonych liczących ponad 100 tys. mieszkańców, rady składały się z 56 radnych, spośród których wybierano Prezydium MRN, które tworzyli: przewodniczący, jego zastępcy oraz 3 członkowie. W Częstochowie Miejska Rada Narodowa ukonstytuowała się zaraz po zakończeniu okupacji niemieckiej, a jej pierwsze posiedzenie MRN odbyło się 20 stycznia 1945 r. przy ul. Sobieskiego 50[28].

Ta struktura administracji terenowej funkcjonowała do kwietnia 1950 r., kiedy weszła w życie ustawa z 20 marca 1950 r. o terenowych organach jednolitej władzy państwowej[28].

  1. 11 – po przejściu radnej klubu PO 29 kwietnia 2013 r. (Sensacja w częstochowskiej radzie miasta. Radna rzuca PO dla SLD. [w:] Gazeta.pl Częstochowa [on-line]. Agora SA, 2013-04-29. [dostęp 2013-04-29]. (pol.).).
  2. Na koniec kadencji 8, po przejściu jednego radnego do klubu PO.
  3. 8 – po zawieszeniu jednego z radnych w prawach członka partii i usunięciu z klubu radnych w marcu 2013 roku. (Bartłomiej Sabat zawieszony w prawach członka Platformy Obywatelskiej na dwa lata. Częstochowa Nasze Miasto, 2013-03-12. [dostęp 2013-04-29]. (pol.).).
  4. 7 – po przejściu radnej klubu do klubu SLD 29 kwietnia 2013 r. (Sensacja w częstochowskiej radzie miasta. Radna rzuca PO dla SLD. [w:] Gazeta.pl Częstochowa [on-line]. Agora SA, 2013-04-29. [dostęp 2013-04-29]. (pol.).).
  5. 4 – po wyjściu jednego radnego z klubu (jako radny niezależny) Dorota Steinhagen: Częstochowa. SLD trzyma PiS na bezpieczną odległość kija?. [w:] Gazeta Wyborcza [on-line]. Agora SA, 2016-02-05. [dostęp 2016-02-06]. (pol.).
  6. Na koniec kadencji 7 radnych, po odejściu trzech radnych.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Urząd Miasta Częstochowy – Kluby radnych – [online], www.czestochowa.pl [dostęp 2020-08-22].
  2. a b c d e Rządzimy się sami, choć nie zawsze...
  3. a b Stefan Krakowski, Alfred Czarnota: Dzieje Częstochowy od zarania do czasów współczesnych. Katowice: Śląsk, 1964, s. 151–154.
  4. Nie zawsze rządziliśmy się sami. extrapolska.pl. [dostęp 2011-12-13]. (pol.).
  5. a b c d e f g h Halina Rozpondek: Kalendarium ważniejszych działań samorządu miasta Częstochowy w latach 1990–2002. UM Częstochowa. [dostęp 2012-01-26]. (pol.).
  6. Wybory: Problemy z wynikami. interia.pl, 2002-10-29. [dostęp 2012-01-30]. (pol.).
  7. Częstochowa skręca ostro w lewo. Gazeta Wyborcza Częstochowa. [dostęp 2009-10-25]. (pol.).
  8. Kto wszedł do częstochowskiej rady miasta. Gazeta Wyborcza Częstochowa. [dostęp 2009-10-25]. (pol.).
  9. Dorota Steinhagen: Wreszcie są oficjalne wyniki głosowania. Największe poparcie ma PiS. Gazeta Wyborcza Częstochowa. [dostęp 2014-11-19]. (pol.).
  10. a b c d Nowa Rada Miasta Częstochowy, w, SLD, Wyborcza.pl [online], czestochowa.wyborcza.pl, 22 października 2018 [dostęp 2018-10-23].
  11. a b c Dorota Steinhagen, Przetasowanie w radzie miasta w Częstochowie. Nowy klub wyprzedził KO [online], czestochowa.wyborcza.pl, 3 listopada 2020 [dostęp 2020-10-02].
  12. a b c d Informator Urzędu Miasta Częstochowy. UM Częstochowa, 2003-05-27. [dostęp 2012-01-26]. (pol.).
  13. Wiceprzewodniczący Rady Miasta Częstochowy. UM Częstochowa. [dostęp 2012-01-30]. (pol.).
  14. Ryszard Szczuka: Ryszard Szczuka – O mnie. [dostęp 2012-01-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-08-18)]. (pol.).
  15. Tomasz Jamroziński: Nowi Przewodniczący Rady Miasta VI kadencji. UM Częstochowa, 2010-12-10. [dostęp 2012-01-30]. (pol.).
  16. Dorota Steinhagen: Rada miasta bez szefa. gazeta.pl, 2011-10-22. [dostęp 2012-01-30]. (pol.).
  17. Wieszają krzyż, zdejmują krzyż, znów wieszają, potem zdejmują.
  18. a b Dorota Steinhagen: Rada miasta wreszcie ma przewodniczącego. gazeta.pl, 2011-11-22. [dostęp 2012-01-30]. (pol.).
  19. Dorota Steinhagen: Wreszcie jest przewodniczący rady miasta. Został nim Zdzisław Wolski z SLD. [w:] Gazeta Wyborcza [on-line]. Agora SA, 2014-12-08. [dostęp 2014-12-08]. (pol.).
  20. Dorota Steinhagen, Porozumienie SLD i Koalicji Obywatelskiej w Częstochowie. W tle tramwaj i stadion Rakowa [WIDEO z I sesji rady miasta] [online], czestochowa.wyborcza.pl, 19 listopada 2018 [dostęp 2018-11-20].
  21. Redakcja, Zbigniew Niesmaczny nowym przewodniczącym Rady Miasta w Częstochowie. Zastąpił Zdzisława Wolskiego [online], Dziennik Zachodni, 21 listopada 2019 [dostęp 2019-11-21] (pol.).
  22. a b Maciej Trąbski: WYBORY RADY MUNICYPALNEJ MIASTA CZĘSTOCHOWY W 1831 ROKU. Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie. [dostęp 2012-03-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-18)]. (pol.).
  23. a b c Stefan Krakowski, Alfred Czarnota: Dzieje Częstochowy od zarania do czasów współczesnych. Katowice: Śląsk, 1964, s. 92.
  24. a b c Dwie rocznice. Jarosław Kapsa, 2012. [dostęp 2013-01-18]. (pol.).
  25. List częstochowskiej Rady do naczelnika Rządu Cywilnego. Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie. [dostęp 2013-04-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (pol.).
  26. Stefan Krakowski, Alfred Czarnota: Dzieje Częstochowy od zarania do czasów współczesnych. Katowice: Śląsk, 1964, s. 118–124.
  27. Zdzisław Janikowski: Zdzisław Janikowski. Łódź: Księży Młyn, 2011, s. 10–13, seria: Magiczne czasy magicznych miast. ISBN 978-83-7729-027-9.
  28. a b c d EHRI – Zarząd Miejski i Miejska Rada Narodowa w Częstochowie [online], portal.ehri-project.eu [dostęp 2024-02-15].