Przejdź do zawartości

Pupien

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Pupien
Marcus Clodius Pupienus Maximus
Ilustracja
Cesarz rzymski
Okres

od 22 kwietnia 238[1]
do 29 lipca 238[1]

Poprzednik

Maksymin Trak

Następca

Gordian III

Dane biograficzne
Data urodzenia

ok. 164

Data i miejsce śmierci

29 lipca 238
Rzym

Przyczyna śmierci

zabójstwo przez pretorianów

Moneta
moneta

Pupien, Marcus Clodius Pupienus Maximus (ur. ok. 164[2], zm. 238) – cesarz rzymski w roku 238, wcześniej senator i konsul, być może dwukrotnie[3].

Objęcie władzy

[edytuj | edytuj kod]

Pupien został obwołany cesarzem (razem z Balbinen) przez senat podczas buntu przeciwko władzy cesarza Maksymina Traka. W latach 235–238 Maksymin prowadził liczne kampanie przeciwko barbarzyńcom nad Renem i Dunajem, co wymagało zwiększenia nakładów finansowych na armię[4]. Podniesienie podatków i nabór rekruta nie przyniosło wywodzącemu się spoza elity cesarzowi popularności, zwłaszcza wśród bogatej arystokracji (w tym senatorów)[5]. Dodatkowo od początku swego panowania nie pojawił się w Rzymie, co osłabiało jego pozycję polityczną[5].

W marcu 238 r. wybuchły rozruchy w prowincji Afryka, cesarzem obwołano tamtejszego namiestnika Gordiana I, który jednak po trzech tygodniach zginął (razem ze swoim synem i współrządcą), w wyniku interwencji legionu III Augusta dowodzonego przez wiernego Maksyminowi namiestnika Numidii[5]. Gordian zdążył jednak uzyskać poparcie senatu rzymskiego, który potępił Maksymina i zorganizował morderstwo jego stronników w stolicy[5]. Szybka śmierć Gordiana dramatycznie zmieniła sytuację, ale senat nie miał wyboru i musiał trwać w oporze wobec Maksymina, postanowiono więc szybko wybrać nowego cesarza z grona senatorów[5]. Wskazano dwudziestu kandydatów spośród prominentnych osób piastujących kiedyś urząd konsula i z tej grupy wyłoniono dwóch cesarzy o równych uprawnieniach, Pupiena i Balbina, a pozostali z kandydatów zostali doradcami[6]. Obaj cesarze byli już niemłodzi (jeden miał 60 lat, a drugi ponad 70) i należeli do najwyższych kręgów senatorskiej elity[7]. Niemożność wyłonienia jednego silnego kandydata świadczyła o podziałach i słabości senatu, co wkrótce potwierdził wybór na trzeciego cesarza (z tytułem cezara) Gordiana III, ok. 13-letniego wnuka Gordiana I[7]. Dokonało się to pod naciskiem rzymskiej ulicy i prawdopodobnie na skutek działań krewnych i stronników Gordianów pragnących zachować wpływy[7].

Wojna z Maksyminem

[edytuj | edytuj kod]

Maksymin ruszył znad Dunaju, gdzie stacjonował ze swoją armią, na Rzym po otrzymaniu wieści o przejściu senatu na stronę Gordiana I[7]. Do zadań nowych cesarzy należało przygotowanie się do obrony, co nie było łatwą sprawą, gdyż przeciwko zaprawionej w bojach, regularnej armii Maksymina mieli do dyspozycji tylko lokalne milicje i świeży zaciąg niedoświadczonych żołnierzy[7]. Kiedy Maksymin, mający problemy z zaopatrzeniem armii, zatrzymał swój pochód by oblegać Akwileję, Pupien wyruszył z Rzymu na północ do Rawenny by tam zorganizować siły obrony[7]. W czerwcu 238 r. Maksymin został zamordowany przez swoich niezadowolonych żołnierzy, a jego armia przeszła na stronę Pupiena, Balbina i Gordiana III[8].

Rządy z Balbinem i śmierć

[edytuj | edytuj kod]

Wieść o śmierci Maksymina przyjęto w Rzymie entuzjastycznie, a reszta prowincji która do tej pory go wspierała przeszła na stronę senackich cesarzy[8]. Pomimo tego ich pozycja była słaba, pojawiły się konflikty między Pupienem i Balbinem oraz stronnikami Gordiana III[8]. Finanse państwa były w fatalnym stanie – zepsuta moneta obiegowa, czyli denar i niedawno wprowadzony antoninian, nie wystarczała na opłacenie armii oraz na tradycyjne finansowanie ludu stolicy[8]. Na granicach trzeba było zająć się Persami na Wschodzie i Gotami nad Dunajem i Morzem Czarnym[8]. Pupienowi i Balbinowi nie udało się opanować sytuacji – po dwóch miesiącach panowania (w sierpniu 238 r.) zostali zdegradowani i zabici przez pretorian[8][9]. Ich następcą został Gordian III[8].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]