Proxima Centauri c
 Orbita planety c zaznaczona jest kolorem niebieskim; zielona strefa to ekosfera, krąży w niej planeta b | |
| Odkrywca |
Mario Damasso et al.[1] |
|---|---|
| Data odkrycia |
2019 |
| Sposób odkrycia |
pomiar zmian prędkości radialnej |
| Charakterystyka orbity (J2000) | |
| Ciało centralne | |
| Półoś wielka | |
| Mimośród | |
| Okres orbitalny | |
| Czas przejścia przez perycentrum |
2456202 ± 21[2] |
| Nachylenie orbity | |
| Charakterystyka fizyczna | |
| Masa | |
| Masa minimalna (M·sin i) | |
| Temperatura powierzchni | |
Proxima Centauri c – kontrowersyjna planeta pozasłoneczna okrążająca gwiazdę Proxima Centauri w gwiazdozbiorze Centaura. Została odkryta metodą pomiaru zmian prędkości radialnej. Jej gwiazda jest gwiazdą położoną najbliżej Słońca, tym samym Proxima Centauri c należy do najbliższych znanych planet pozasłonecznych.
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]Oznaczenie planety pochodzi od nazwy gwiazdy, którą ciało to okrąża. Mała litera „c” oznacza, że jest to druga planeta postulowana w tym układzie planetarnym, po planecie Proxima Centauri b[4].
Obserwacje
[edytuj | edytuj kod]W 2019 roku w danych zebranych przez spektrograf HARPS (ang. High Accuracy Radial velocity Planet Searcher) działający w Europejskim Obserwatorium Południowym wykryto sygnał zmian prędkości radialnej, który uznano za prawdopodobny efekt wpływu przyciągania drugiej planety krążącej wokół Proximy Centauri[1]. Badacze obliczyli, że maksymalna odległość tej potencjalnej planety od gwiazdy to 1,14 ± 0,06 sekundy kątowej, co pozwalałoby na jej bezpośrednie obserwacje[1]. Inni uczeni wykorzystali dane astrometryczne pochodzące z obserwacji Kosmicznego Teleskopu Hubble’a, niezależnie wykrywając drobne ruchy gwiazdy na niebie, które można przypisać przyciąganiu tego obiektu[5][3]. Wreszcie użycie systemu optyki adaptatywnej SPHERE na Very Large Telescope (VLT) pozwoliło zarejestrować obrazy w podczerwieni, na których występuje zmieniający położenie punkt, który może (choć nie musi) być obrazem tej planety, będącej w ruchu wokół Proximy Centauri[5][6]. Połączenie tych niezależnych zbiorów danych wskazywało na wiarygodność istnienia obiektu i pozwalało go scharakteryzować[5][3].
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]Zebrane dane wskazują, że Proxima Centauri c obiega swoją gwiazdę w czasie około 1900 dni (ponad 5 lat ziemskich)[3][2] w odległości ok. 1,5 jednostki astronomicznej[1][2]. Orbita wyznaczona głównie na podstawie obserwacji VLT ma nachylenie 133° względem kierunku patrzenia[3].
Masa minimalna tej planety wyznaczona ze zmian prędkości radialnej to 5,8 M🜨[1]. Uwzględnienie nachylenia orbity pozwala ocenić jej rzeczywistą masę na 7 razy większą od masy Ziemi[3], co wskazuje, że jest to mini-Neptun lub superziemia[7].
Potencjalna planeta zaobserwowana przez VLT jest 10 do 100 razy jaśniejsza niż przewidywano[6][7]. Możliwym wyjaśnieniem jest obecność wokół planety rozległych pierścieni planetarnych, które jednak musiałyby tworzyć system o średnicy ok. 4,8 RJ, kilkakrotnie większy niż pierścienie Saturna; jest to możliwe, lecz niespodziewane w przypadku układu planetarnego o takim wieku (ok. 4,8 mld lat)[6][7].
Chociaż niektórzy autorzy uznali zebrane dane za wystarczające do potwierdzenia istnienia planety[3][2], inni woleli zachować ostrożność, wciąż uznając ją za „mocnego kandydata”[1][6][7].
Kontrowersje
[edytuj | edytuj kod]Opublikowana w 2022 roku praca kwestionowała detekcję zmian prędkości radialnej przypisywanych planecie c. Metoda analityczna zastosowana przez badaczy potwierdzała istnienie planety b i (mniej silnie) krótkookresowej planety d, ale negowała istnienie planety c wskazując, że w analizach nie został uwzględniony pewien mały błąd systematyczny dotykający długookresowych sygnałów[8].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j Mario Damasso i inni, A low-mass planet candidate orbiting Proxima Centauri at a distance of 1.5 AU, „Science Advances”, 3, 6, 2020, eaax7467, DOI: 10.1126/sciadv.aax7467, Bibcode: 2020SciA....6.7467D [dostęp 2021-01-06] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Proxima Centauri c w serwisie The Extrasolar Planets Encyclopaedia (ang.)
- ↑ a b c d e f g h i G. Fritz Benedict, Barbara E. McArthur, A Moving Target–Revising the Mass of Proxima Centauri c, „Research Notes of the AAS”, 6, 4, 2020, s. 86, DOI: 10.3847/2515-5172/ab9ca9, Bibcode: 2020RNAAS...4...86B [dostęp 2021-01-06] (ang.).
- ↑ Naming of exoplanets. Międzynarodowa Unia Astronomiczna. [dostęp 2021-01-06].
- ↑ a b c New Tricks from Old Data: Texas Astronomer Uses 25-year-old Hubble Data to Confirm Planet Proxima Centauri c [online], Uniwersytet Teksański w Austin, 2 lipca 2020 [dostęp 2021-01-06] (ang.).
- ↑ a b c d R. Gratton i inni, Searching for the near-infrared counterpart of Proxima c using multi-epoch high-contrast SPHERE data at VLT, „Astronomy and Astrophysics”, 638, 2020, A120, DOI: 10.1051/0004-6361/202037594, Bibcode: 2020A&A...638A.120G, arXiv:2004.06685 [dostęp 2021-01-06] (ang.).
- ↑ a b c d Jonathan O’Callaghan, Astronomers may have captured the first ever image of nearby exoplanet Proxima c, „Scientific American”, 21 kwietnia 2020 (ang.).
- ↑ Étienne Artigau i inni, Line-by-line Velocity Measurements: an Outlier-resistant Method for Precision Velocimetry, „The Astronomical Journal”, 164 (4), 2022, s. 84, DOI: 10.3847/1538-3881/ac7ce6, arXiv:2207.13524 (ang.).