Prawdinsk
54°27′N 21°01′E/54,450000 21,016667
| |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||
| Populacja (2021) • liczba ludności |
| ||||
| Nr kierunkowy |
(+7) 40157 | ||||
| Kod pocztowy |
238400 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
39 | ||||
Położenie na mapie obwodu królewieckiego  | |||||
Położenie na mapie Rosji  | |||||
| 54°27′N 21°01′E/54,450000 21,016667
| |||||
| Strona internetowa | |||||
.png)
.png)
Prawdinsk, Frydland[2] (ros. Правдинск; niem. Friedland in Ostpreußen; lit. Romuva) – miasto w obwodzie królewieckim w Rosji na terenie Barcji (4 tys. mieszkańców w 2021).
Miejscowość położona nad rzeką Łyną, około 30 km na północny wschód od Bagrationowska i 25 km na południe od Gwardiejska, 10 km od granicy z Polską.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Miasto założone przez Krzyżaków w 1312 roku przy brodzie na Łynie. Frydland otrzymał regularne rozplanowanie z czworobocznym placem rynkowym. Miasto otoczono w XIV w. murami obronnymi z 2 bramami. W 1347 zostało najechane przez wojska litewskie[3].
W 1441 miasto przystąpiło do Związku Pruskiego[3], który na początku 1454 zwrócił się do polskiego króla z prośbą o przyłączenie Prus do Korony Królestwa Polskiego. W lutym 1454 Kazimierz IV Jagiellończyk przychylił się do prośby i inkorporował region z miastem do Polski. Po zakończeniu wojny trzynastoletniej miasto stanowiło w latach 1466–1657 część Polski jako lenno. W tutejszej szkole naukę pobierał Celestyn Myślenta – polski teolog i wieloletni rektor królewieckiej Albertyny. W latach 1659–1661 nauczał tu natomiast polski tłumacz Jerzy Skrodzki. W trakcie II wojny północnej w 1656 miasto zostało zniszczone przez Szwedów[3].
14 czerwca 1807 roku w pobliżu miasta rozegrała się jedna z ważnych bitew wojen napoleońskich. Francuzi pod wodzą Napoleona, wspomagani przez Polaków odnieśli zwycięstwo nad Rosją. W bitwie odnieśli rany generał Jan Henryk Dąbrowski[4] i pułkownik Kazimierz Turno. Zwycięstwo otworzyło drogę do utworzenia polskiego Księstwa Warszawskiego z części ziem zaboru pruskiego.
Od 1871 w granicach Niemiec. W 1877 miał miejsce pożar ratusza[3]. Do 1902 stolica powiatu frydlandzko-bartoszyckiego przed jej przeniesieniem do Bartoszyc.
31 stycznia 1945 roku miasto zostało zdobyte przez oddziały 3. Frontu Białoruskiego. Po II wojnie światowej miejscowość przypadła ZSRR. W 1946 roku nazwę miasta zmieniono na Prawdinsk.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]
Najcenniejszym zabytkiem miasta jest gotycki kościół parafialny św. Jerzego, wzniesiony w latach około 1360–1380 i rozbudowany na przełomie XV/XVI w. (z tego czasu pochodziły drewniane rzeźbione zworniki sklepienne). Jest to ceglana trójnawowa pseudobazylika z wysoką wieżą i ozdobnym szczytem wschodnim, w którym zachowały się m.in. dwie ceramiczne maski. Powstał jako katolicki, w latach 1525–1945 służył ewangelikom, po latach opuszczenia w 2006 został odremontowany i służy parafii prawosławnej (możliwość zwiedzania wieży).
Z zabudowy historycznego centrum przetrwały nieliczne budynki, m.in. ratusz, barokowy dom z mansardowym dachem w północnej pierzei rynku. Od zachodu i południa starego miasta istnieją silnie zniszczone odcinki dawnych murów obronnych. Zachowała się również dawna wieża ciśnień.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2021 года [online] [dostęp 2021-06-13] [zarchiwizowane z adresu 2021-05-02] (ros.).
- ↑ Egzonim wariantowy przyjęty na 79. posiedzeniu KSNG [1].
- ↑ a b c d [2].
- ↑ Marian Kukiel, Dzieje oręża polskiego w epoce napoleońskiej 1795–1815, Zdzisław Rzepecki i ska, Poznań 1912, reprint 1996, s. 146–147, ISBN 83-86600-51-9.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Georg Dehio, Handbuch der Deutschen Kunstdenkmäler, neu bearb. von Ernst Gall, Deutschordensland Preussen, unter Mitw. von Bernhard Schmid und Grete Tiemann, München; Berlin, Deutscher Kunstverlag, 1952
- Handbuch der historischen Stätten, Ost- und Westpreussen, hrsg. von Erich Weise, Stuttgart, Kröner, 1981, ISBN 3-520-31701-X (unveränd. Nachdr. d. 1. Aufl. 1966)
- Carl von Lorck, Dome, Kirchen und Klöster in Ost- und Westpreussen. Nach alten Vorlagen, 2. unver. Aufl., Frankfurt am Main, Weidlich, 1982, ISBN 3-8035-1163-1.
- Tadeusz Jurkowlaniec, Gotycka rzeźba architektoniczna w Prusach, Wrocław, Ossolineum, 1989, ISBN 83-04-02935-9.
- Andrzej Rzempołuch, Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn: Remix, 1992, ISBN 83-900155-1-X, OCLC 833969011.
- Dehio-Handbuch der Kunstdenkmäler West- und Ostpreussen. Die ehemaligen Provinzen West- und Ostpreussen (Deutschordensland Preussen) mit Bütower und Lauenburger Land, bearb. von Michael Antoni, München; Berlin, Dt. Kunstverl., 1993, ISBN 3-422-03025-5.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Friedland/Prawdinsk fotografie Informationsdienst Ostsicht (niem.)
- Frydląd nad Łyną, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 419.