Pomnik Armii Czerwonej w Nowym Sączu
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Miejsce |
Aleja Wolności |
| Data budowy |
1945 |
| Data likwidacji |
10 lipca 2015 |
Pomnik Armii Czerwonej lub Pomnik wdzięczności Armii Czerwonej – nieistniejący pomnik który znajdował się przy Al. Wolności w Nowym Sączu w województwie małopolskim.
Pomnik powstał na polecenie władz sowieckich w 1945 roku jako mogiła dla prawdopodobnie sześciu żołnierzy Armii Czerwonej[1] poległych w trakcie ofensywy ze stycznia 1945 roku. Nad mogiłą żołnierską usytuowano łuk z płaskorzeźbą przedstawiającą czerwonoarmistów oraz napis "Za naszą sowiecką ojczyznę"[2]. Tuż po odsłonięciu pomnika został on wysadzony przez polskie podziemie niepodległościowe, po czym szybko zrekonstruowany i objęty nadzorem Milicji Obywatelskiej i UB[1].
Po zmianie ustroju, w 1992 roku radni Nowego Sącza przyjęli uchwałę o demontażu pomnika, która nie została zrealizowana. Późniejszy prezydent Nowego Sącza – Ryszard Nowak wielokrotnie krytykował pomysły rozbiórki pomnika podkreślając że jest on świadectwem historii oraz mogiłą żołnierską i jako takiej należy mu się szacunek. Sugerował ewentualne przeniesienie pomnika na cmentarz komunalny[1]. W 2011 roku pozostawienie pomnika skrytykował natomiast prezes Prawa i Sprawiedliwości Jarosław Kaczyński[3].
We wrześniu 2014 roku pod pomnikiem pikietowało około stu osób żądając jego rozbiórki[2], a przed Narodowym Świętem Niepodległości po groźbach rozbicia tablicy na pomniku przez działaczy organizacji prawicowych zdemontowano ją na stałe. Wcześniej tablica była kilkakrotnie oblewana czerwoną farbą[4].
W wyniku decyzji wojewody Jerzego Millera doszło 9 lipca 2015 roku do ekshumacji sześciu żołnierzy Armii Czerwonej, pochowanych przy pomniku Chwały Armii Czerwonej. Pracom przewodniczył archeolog Bartłomiej Urbański. Odsłonięto murowaną kryptę, piwnicę, w której w dwóch poziomach złożone było sześć trumien. Tylko jedna z nich zachowała się w całości. Reszta była mocno zniszczona. Szczątki czerwonoarmistów przełożono do prowizorycznych, drewnianych trumien. Zostały przewiezione do nowosądeckiego Zakładu Pogrzebowego przy ulicy Śniadeckich, gdzie zostały zinwentaryzowane i opisane przez archeologa i antropologa. Szczątki przygotowano do powtórnego pochówku, który zaplanowano na 20 sierpnia 2015. Szczątki te zaplanowano złożyć w mogile, w kwaterze żołnierzy radzieckich na nowosądeckim cmentarzu komunalnym przy ulicy Rejtana[5].
10 lipca 2015 roku, w godzinach popołudniowych, prywatna firma budowlana, na zlecenie władz miejskich Nowego Sącza, dokonała wyburzenia pomnika Chwały Armii Czerwonej. Gruz wywieziono w nieznane miejsce (prawdopodobnie okolice Jeziora Rożnowskiego)[6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Ekshumacja grobów spod pomnika Armii Czerwonej być może w 2015. twojsacz.pl. [dostęp 2013-01-22]. (pol.).
- ↑ a b W Nowym Sączu idą z młotami na pomnik Armii Czerwonej. wyborcza.pl. [dostęp 2013-01-22]. (pol.).
- ↑ Nowy Sącz: pomnik Armii Czerwonej zostaje przy Al. Wolności. naszemiasto.pl. [dostęp 2013-01-22]. (pol.).
- ↑ Nowy Sącz: czerwona farba na pomniku czerwonoarmistów. nowysacz.naszemiasto.pl. [dostęp 2013-01-22]. (pol.).
- ↑ podsumowanie po ekshumacji. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-11)].
- ↑ wyburzenie pomnika. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-11)].