Przejdź do zawartości

Piotr Szczęsny

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Piotr Szczęsny
Ilustracja
Piotr Szczęsny (2008)
Data i miejsce urodzenia

6 lipca 1963
Kraków

Data i miejsce śmierci

29 października 2017
Warszawa

Zawód, zajęcie

chemik, szkoleniowiec

Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński

Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Miejsce samopodpalenia (2017)
Upamiętnienie Piotra Szczęsnego (2017)
Tablica na placu Defilad

Piotr Paweł Szczęsny (ur. 6 lipca 1963 w Krakowie, zm. 29 października 2017 w Warszawie[1]) – polski chemik i szkoleniowiec, który dokonał aktu samopodpalenia się w proteście przeciwko polityce Prawa i Sprawiedliwości oraz inspirowanej politycznie dyskryminacji (rasizmowi, homofobii i innym jej formom) w polskim życiu społecznym.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 6 lipca[2] 1963[3][4] w Krakowie w rodzinie Pawła i Zofii[1]. Dzieciństwo spędził w Białymstoku[5][6]. Jako licealista założył opozycyjne stowarzyszenie uczniowskie[5]. W latach osiemdziesiątych był członkiem Niezależnego Zrzeszenia Studentów[7], działał w Solidarności[8][9].

Ukończył studia chemiczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po studiach został asystentem na Wydziale Chemii UJ[10], rozpoczął także studia doktoranckie[7]. Po 1989 odszedł z uczelni i był współzałożycielem wydawnictwa publikującego książki m.in. z dziedziny chemii[5][11]. Następnie pracował jako specjalista IT i DTP w międzynarodowym projekcie Local Enviromental Managment Project realizowanym przez USAID[10][12]. Od 1994 zajmował się szkoleniami, zwłaszcza w sektorze pozarządowym[5][13]. W latach 2000–2016 był prezesem zarządu spółki LEM Projekt z branży edukacyjnej[5][14]. Ukończył studia podyplomowe na Uniwersytecie Warszawskim i Wyższej Szkole Europejskiej w Krakowie oraz kursy i szkolenia związane z doradztwem zawodowym. Pracował jako trener, doradca i konsultant biznesu, samorządów oraz organizacji pozarządowych[10][15]. Był autorem publikacji na temat zarządzania relacjami z klientem urzędu[16]. W 2016 zamknął swoją firmę[5].

Był członkiem stowarzyszenia Mensa Polska[17] oraz dwóch stowarzyszeń branżowych[10].

Samopodpalenie

[edytuj | edytuj kod]

19 października 2017 pojawił się na warszawskim placu Defilad, puścił z głośnika piosenkę Kocham wolność zespołu Chłopcy z Placu Broni, rozrzucił wokół siebie ulotki ze swoim manifestem, mówił przez megafon, że protestuje przeciwko łamaniu przez rząd wolności obywatelskich. Następnie oblał się substancją łatwopalną i podpalił się krzycząc: „Protestuję!”. Został ugaszony przez przechodniów i zabrany do szpitala[3][9]. Początkowo w mediach był określany jako Piotr S. lub Szary Człowiek[9].

Manifest

[edytuj | edytuj kod]

Prace nad swoim manifestem rozpoczął w marcu 2017[5][18]. Krytycznie odniósł się w nim do rządów Prawa i Sprawiedliwości, protestował m.in. przeciwko ograniczaniu wolności obywatelskich, łamaniu konstytucji i zasad demokracji, niszczeniu przyrody, a także dyskryminacji mniejszości, marginalizacji roli Polski na arenie międzynarodowej oraz używaniu w debacie publicznej języka nienawiści. Określił siebie jako „szary człowiek”, podobnie jak w swym ostatnim liście filozof Ryszard Siwiec, który podpalił się podczas uroczystości dożynek na Stadionie Dziesięciolecia w Warszawie w proteście przeciwko inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację w 1968[19][20]. Zostawił również „list do mediów”, który po samopodpaleniu jego rodzina przekazała redaktorom portalu oko.press[18].

Śmierć i pogrzeb

[edytuj | edytuj kod]
Pogrzeb Piotra Szczęsnego na cmentarzu salwatorskim w Krakowie

W wyniku samopodpalenia znalazł się w stanie krytycznym w szpitalu Dzieciątka Jezus w Warszawie. Miał poparzone 60% powierzchni ciała. Zmarł po południu 29 października[3][9][20], nie odzyskawszy przytomności[5]. Został pochowany 14 listopada na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie, mszę świętą koncelebrowali bp Tadeusz Pieronek i ks. Adam Boniecki, a ks. Wojciech Lemański odczytał fragment Ewangelii. W pogrzebie wzięło udział kilka tysięcy osób[21].

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

Miał dwóch braci: Artura[6][18] oraz Mariusza[6]. Od studiów mieszkał w Krakowie, następnie w Niepołomicach[3][7]. W 1985 ożenił się z koleżanką ze studiów Ewą, z domu Negrusz[5], wnuczką Romana Negrusza[22]. Mieli dwoje dzieci: Krzysztofa i Zofię[9] (ur. 1989)[17]. Od ok. 2009 chorował na depresję, jednak w swoich listach prosił, aby nie łączyć jego czynu z tą chorobą[5][3].

Oddźwięk i upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]
Tablica na placu Wolności w Poznaniu

Czyn Piotra Szczęsnego i jego manifest były szeroko komentowane w mediach polskich i międzynarodowych przez polityków, dziennikarzy, duchownych i inne osoby życia publicznego[23][24][25][26][27][28][29][30][31].

19 października wieczorem odbyła się na placu Defilad spontaniczna manifestacja, na której odczytano list Piotra Szczęsnego[19]. Wkrótce po samopodpaleniu, w różnych miejscach Warszawy (m.in. na placu Defilad, przed siedzibą PiS na ul. Nowogrodzkiej oraz przed domem Jarosława Kaczyńskiego) pojawiały się na murach i chodnikach cytaty z listu Piotra Szczęsnego bądź napisy 19 X 2017. Pamiętamy[3]. 2 listopada, w Zaduszki, na placu Defilad odbyło się spotkanie upamiętniające Piotra Szczęsnego, na które zapraszali m.in. Maja Komorowska, prof. Maria Janion oraz ks. Wojciech Lemański, zaś fragmenty jego listu odczytał Bartłomiej Topa[24][32]. W tym samym dniu pamięć zmarłego uczczono we Wrocławiu[33]. Marsze milczenia przeszły ulicami Warszawy i Torunia[8][34][35].

8 listopada, na wniosek Marka Sowy, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej VIII kadencji uczcił pamięć Piotra Szczęsnego minutą ciszy[36]. 15 listopada, decyzją władz samorządowych Warszawy, na placu Defilad została zamontowana tablica z napisem „ja zwykły szary człowiek. 19 X 2017”[37]. Tego samego dnia Janusz Lewandowski przywołał słowa Szczęsnego podczas debaty w Parlamencie Europejskim na temat praworządności w Polsce[38].

Dawny działacz opozycji Wiesław Zabłocki przekazał rodzinie Piotra Szczęsnego swój Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski[4]. Od października 2017 list Piotra Szczęsnego był codziennie odczytywany podczas protestów na rynku w Cieszynie[39], a na jego grobie i w miejscu, gdzie się podpalił, cały czas pojawiały się znicze[5]. 29 czerwca 2018, w dniu imienin Piotra, przy studzience Badylaka w Krakowie odbyła się uroczystość go upamiętniająca[40].

Rodzina zmarłego planowała założenie fundacji, która będzie uczyła, czym jest społeczeństwo obywatelskie[5].

20 listopada 2017 na stronie suicydologia.org opublikowano oświadczenie psychiatrów (z Zespołu Roboczego ds. prewencji samobójstw i depresji przy Radzie ds. Zdrowia Publicznego przy Ministerstwie Zdrowia, Polskiego Towarzystwa Suicydologicznego, Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego i grupy ekspertów zaangażowanych w zapobieganie samobójstwom w Polsce) w sprawie dyskusji medialnej wokół samospalenia Piotra Szczęsnego z apelem ws. śmierci Piotra Szczęsnego by nie wykorzystywać takich tragedii politycznie i gdzie zapisano "Uważamy, że tragiczne próby pozbawienia się życia i samobójstwa nie powinny być wykorzystywane jako argument w żadnej dyspucie politycznej.[41]

19 października 2018 o godz. 16:30 na placu Defilad zebrali się ludzie, by uczcić pamięć Piotra Szczęsnego, wśród nich Agnieszka Holland, Krystyna Janda, Rafał Trzaskowski, Adam Michnik, ks. Wojciech Lemański i Hanna Gronkiewicz-Waltz. Odśpiewano kilka utworów Jacka Kaczmarskiego[42].

2 czerwca 2019 na Placu Wolności w Poznaniu[43] oraz 14 listopada 2019 w Katowicach[44] odsłonięto pamiątkowe tablice mu poświęcone.

21 grudnia 2019 odbyło się na placu Defilad spotkanie wigilijne, podczas którego wspominano Szczęsnego. Przemawiał m.in. Igor Tuleya[45].

23 kwietnia 2021, z inicjatywy małopolskiego Komitetu Obrony Demokracji przy ul. Karola Olszewskiego w Krakowie zasadzono Dąb Pamięci Piotra Szczęsnego[46].

19 października 2022, w piątą rocznicę protestu, po raz kolejny odbyła się nawiązująca to tego zdarzenia inscenizacja „Płoniemy”. W jego trakcie Krystyna Janda odczytała fragment homilii ks. Bonieckiego z pogrzebu Piotra Szczęsnego[47].

Jego manifest został przytoczony przez Donalda Tuska w exposé, wygłoszonym przed zaprzysiężeniem jego trzeciego rządu 12 grudnia 2023[48].

Upamiętnienie w kulturze

[edytuj | edytuj kod]

Już 20 października poeta Jarosław Mikołajewski opublikował w „Gazecie Wyborczej” wiersz Do człowieka, który podpalił się pod Pałacem Kultury w czwartek 19 października 2017[49]. Piotr Bukartyk poświęcił Szczęsnemu utwór W środku miasta[50][51]. W listopadzie bard Jacek Kleyff nagrał piosenkę Piotr S.[52]. Oparty na rumuńskiej melodii ludowej utwór został opublikowany w serwisie YouTube[53].

W lutym 2018 na scenie monachijskiego teatru Münchner Kammerspiele zaprezentowany został spektakl „1968. Okupacja Kammerspiele”, stworzony przez reżyserów z wielu krajów; w projekt zaangażowana była noblistka Elfriede Jelinek. Polska część przedstawienia wyreżyserowana przez Wojtka Klemma oparta została na przesłaniu Piotra Szczęsnego. W postać Szczęsnego wcielił się Stefan Merki[54], szwajcarski aktor teatralny i filmowy[55].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Rejestr Spadkowy PL: wyszukiwanie wpisu [online], rejestry-notarialne.pl [dostęp 2023-11-17].
  2. ↑ GROBONET – wyszukiwarka osób pochowanych – Cmentarz parafialny Kraków Salwator [online], krakowsalwator.artlookgallery.com [dostęp 2021-03-10].
  3. ↑ a b c d e f Jakub Chełmiński: Nie żyje Piotr S., który podpalił się pod Pałacem Kultury. Gazeta Wyborcza, 2017-09-29. [dostęp 2018-09-28].
  4. ↑ a b pf: Były opozycjonista oddaje rodzinie Piotra Szczęsnego Order Odrodzenia Polski. Gazeta Wyborcza, 2017-11-29. [dostęp 2018-09-28].
  5. ↑ a b c d e f g h i j k l Aleksander Gurgul, Małgorzata Skowrońska: Ja, Ewa, żona szarego człowieka. wysokieobcasy.pl, 2018-09-27. [dostęp 2018-09-28].
  6. ↑ a b c Maciej Chołodowski: O Piotrze, który oddał się opozycji w ofierze. Po samopodpaleniu pod Pałacem Kultury. Gazeta Wyborcza, 2019-10-21. [dostęp 2020-09-20].
  7. ↑ a b c Podpalił się w centrum Warszawy, mówią jego bliscy. „To, co zrobił, przemyślał”. TVN, 2017-11-07. [dostęp 2018-09-28].
  8. ↑ a b Marsz milczenia upamiętnił Piotra Szczęsnego. TVN Warszawa, 2018-11-06. [dostęp 2018-09-28].
  9. ↑ a b c d e Piotr Pacewicz: Piotr S., Szary Człowiek nie żyje. Cześć jego pamięci!. oko.press, 2017-10-29. [dostęp 2018-09-28].
  10. ↑ a b c d Piotr Szczęsny. bergway.pl. [dostęp 2018-09-28].
  11. ↑ Zarządzanie relacjami z klientem urzędu. NUKAT. [dostęp 2019-10-18].
  12. ↑ LEM Projekt sp. z o.o. – O firmie. 2003-05-07. [dostęp 2019-10-18].
  13. ↑ LEM Projekt sp. z o.o. – Zespół. 2007-08-26. [dostęp 2019-10-18].
  14. ↑ LEM Projekt sp. z o.o. – O firmie. 2007-08-24. [dostęp 2019-10-18].
  15. ↑ Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej: Z ogromnym smutkiem przyjęliśmy wiadomość o dramatycznym wydarzeniu, które miało miejsce pod Pałacem Kultury i Nauki w dniu 19 października br.. 2017-10-23. [dostęp 2019-10-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-10-18)].
  16. ↑ Studio Wydawnicze OPAL PG. NUKAT. [dostęp 2019-10-18].
  17. ↑ a b Anna Wacławik-Orpik: Samospalenie w Warszawie. Żona Piotra S.: Byliśmy szczęśliwą rodziną. Już nigdy nie będzie tak samo. Gazeta Wyborcza, 2017-10-28. [dostęp 2018-09-28].
  18. ↑ a b c Piotr Pacewicz: Pracę nad swym wezwaniem do obrony polskiej wolności Piotr S. zaczął pół roku przed samospaleniem. oko.press. [dostęp 2018-09-28].
  19. ↑ a b Agata Szczęśniak, Adam Leszczyński: Mężczyzna podpalił się przy dźwiękach piosenki „Wolności oddać nie umiem”. Relacja radnej Pauliny Piechny-Więckiewicz. oko.press, 2017-10-19. [dostęp 2018-09-28].
  20. ↑ a b Zmarł mężczyzna, który podpalił się w Warszawie. Uwaga!, TVN, 2017-10-29. [dostęp 2018-09-28].
  21. ↑ Bartłomiej Kuraś: Pogrzeb Piotra Szczęsnego w Krakowie. „Upomniał się o sprawy ważne dla nas wszystkich”. Gazeta Wyborcza, 2017--11-14. [dostęp 2018-09-28].
  22. ↑ Ewa Negrusz-Szczęsna: Wspomnienie Romana Negrusza. krakow.wyborcza.pl, 2006-11-22. [dostęp 2019-10-18].
  23. ↑ Mariusz Błaszczak: Policja zwróci większą uwagę na centra handlowe. Będzie więcej patroli. RMF FM, 2017-10-21. [dostęp 2018-09-28].
  24. ↑ a b Spotkajmy się w Zaduszki, by upamiętnić Piotra Szczęsnego. Polityka, 2017-10-30. [dostęp 2018-09-28].
  25. ↑ Gerhard Gnauck: „Ich liebe die Freiheit, deshalb habe ich mich verbrannt“. Die Welt, 2017-10-30. [dostęp 2018-09-28]. (niem.).
  26. ↑ Olaf Bock: Selbstverbrennung als Protest?. Tagesschau, ARD, 2017-10-20. [dostęp 2018-09-28]. (niem.).
  27. ↑ Alain Salles: Piotr Szczesny, cet « homme ordinaire » qui s’est immolé pour réveiller la Pologne. Le Monde, 2018-01-09. [dostęp 2019-10-18]. (fr.).
  28. ↑ Matteo Tacconi: Se un uomo si dà fuoco nella Polonia di Kaczynski. eastwest.eu, 2017-11-03. [dostęp 2018-09-28]. (wł.).
  29. ↑ Útok bajonetem a sebeupálení jako protest proti vládě. Polská veřejnoprávní média mlčí. Česká televize, 2017-10-25. [dostęp 2018-09-28]. (cz.).
  30. ↑ „Duchowieństwo i biskupi dążą do tworzenia Kościoła partyjnego”. Kropka nad i, TVN24, 2017-11-06. [dostęp 2018-09-28].
  31. ↑ Donald Tusk zabrał głos ws. śmierci Piotra S., który podpalił się pod Pałacem Kultury. Internauci przypomnieli mu wypowiedź sprzed kilku lat. [w:] 2017-10-31 [on-line]. wmeritum.pl. [dostęp 2018-09-28].
  32. ↑ Znicze przed Pałacem Kultury. Ku pamięci Piotra S.. TVN Warszawa, 2017-11-02. [dostęp 2018-09-28].
  33. ↑ Pod Pręgierzem zapłonęły znicze dla Piotra Szczęsnego. Gazeta Wyborcza, 2017-11-02. [dostęp 2018-09-28].
  34. ↑ W Toruniu przejdzie marsz pamięci Piotra Szczęsnego – człowieka, który podpalił się pod Pałacem Kultury. chillitorun.pl, 2018-11-03. [dostęp 2018-09-28].
  35. ↑ Torunianie zapalili znicze dla Piotra Szczęsnego. Gazeta Wyborcza, 2018-11-07. [dostęp 2018-09-28].
  36. ↑ Sejm uczcił Piotra Szczęsnego. „Hańba” z ław PiS. Rzeczpospolita, 2017-11-08. [dostęp 2018-09-28].
  37. ↑ Tablica upamiętniająca Piotra Szczęsnego na placu Defilad. TVN Warszawa, 2017-11-15. [dostęp 2018-09-28].
  38. ↑ Gorąca debata w PE. Europosłowie PiS opuścili salę, Lewandowski o samopodpaleniu w Warszawie. RMF FM, 2017-11-15. [dostęp 2018-06-29].
  39. ↑ Gabriela Lazarek: Czego się nauczyłam, stojąc przez rok na rynku w Cieszynie. Gazeta Wyborcza, 2018-09-09. [dostęp 2018-09-27].
  40. ↑ Upamiętnili „Szarego Człowieka”. Gazeta Wyborcza, 2018-06-29. [dostęp 2018-06-29].
  41. ↑ Psychiatrzy apelują ws. śmierci Piotra Szczęsnego: Nie wykorzystujmy takich tragedii politycznie [online], TYSOL.PL, 20 listopada 2017 [dostęp 2023-12-13] (pol.).
  42. ↑ „Ja, zwykły, szary człowiek...” W rok po śmierci Piotra Szczęsnego na pl. Defilad pojawiło się kilkaset osób. Gazeta Wyborcza. [dostęp 2018-10-20].
  43. ↑ Jacek Butlewski: Tablica i nowy neon na placu Wolności. radiopoznan.fm, 2019-06-02. [dostęp 2019-10-20].
  44. ↑ Przemysław Jedlecki: Pamięci szarego człowieka. Piotr Szczęsny ma swoją tablicę w Katowicach. Gazeta Wyborcza, 2019-11-14. [dostęp 2020-07-08].
  45. ↑ Paweł Głogowski: Wigilia u szarego człowieka. Gazeta Wyborcza, 2019-12-21. [dostęp 2019-12-21].
  46. ↑ Sadzimy Dąb Pamięci Piotra Szczęsnego [Kraków] [online], Komitet Obrony Demokracji • małopolskie [dostęp 2021-04-23] (pol.).
  47. ↑ Wojciech Podgórski, Piąta rocznica samospalenia Szarego Człowieka. Pod PKiN czytano manifest Piotra Szczęsnego [online], warszawa.wyborcza.pl, 19 października 2022 [dostęp 2023-09-18].
  48. ↑ Sejm RP – Exposé i wybór Prezesa Rady Ministrów w serwisie YouTube
  49. ↑ Jarosław Mikołajewski: Do człowieka, który podpalił się pod Pałacem Kultury w czwartek 19 października 2017. Gazeta Wyborcza, 2017-10-20. [dostęp 2018-09-28].
  50. ↑ Piotr Bukartyk: W środku miasta. YouTube, 2017-11-30. [dostęp 2018-11-26].
  51. ↑ Piotr Bukartyk: Uczcili pamięć Piotra Szczęsnego. „Ta śmierć musi do czegoś doprowadzić, do zmiany, przebudzenia”. Gazeta Wyborcza, 2017-11-30. [dostęp 2018-11-26].
  52. ↑ Jacek Kleyff w hołdzie Piotrowi Szczęsnemu („Piotr S.”). interia.pl, 2017-11-14. [dostęp 2018-09-28].
  53. ↑ Jacek Kleyff: Piotr S.. YouTube, 2017-11-14. [dostęp 2018-09-28].
  54. ↑ Witold Mrozek: Spektakl o Piotrze Szczęsnym w Monachium: patetyczny, plakatowy, skuteczny. Tylko czy Niemców obchodzi jego przesłanie?. Gazeta Wyborcza, 2018-02-13. [dostęp 2018-09-28].
  55. ↑ Stefan Merki. muenchner-kammerspiele.de. [dostęp 2018-09-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-19)]. (niem.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Piotr_Szczęsny&oldid=74912090”