Pieczarka wielkoowocnikowa
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
pieczarka wielkoowocnikowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Agaricus macrocarpus F.H. Møller Friesia 4(3): 204 (1952) | |
Pieczarka wielkoowocnikowa (Agaricus macrocarpus F.H. Møller) – gatunek grzybów z rodziny pieczarkowatych (Agaricaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Agaricaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1952 r. Friedrich Alfred Möller i nadana przez niego nazwa naukowa jest ważna[1]. Synonimy naukowe:
- Agaricus arvensis var. macrocarpus (F.H. Møller) E. Ludw. 2007
- Psalliota macrocarpa F.H. Møller 1952[2].
Polską nazwę podał Władysław Wojewoda w 2003 r.[3]
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Średnica 10–20 cm, kształt początkowo półkolisty, potem kolejno łukowaty i płaski. Powierzchnia delikatnie jedwabista, o barwie od białej do żółtawobiałej, czasami z zielonkawym odcieniem, w eksykatach żółta lub brązowa, pokryta przylegającymi, włóknistymi łuseczkami o tej samej barwie. Brzeg z drobnymi resztkami osłony[4].
Wolne, przez długi czas jasnoróżowobrązowe, dopiero pod koniec rozwoju owocnika purpurowobrązowe do purpurowoczarnych. Ostrza niemal gładkie, z drobnymi białymi kosmkami[4]
Wysokość 12–18 cm, grubość 2–3,5 cm, walcowaty z szeroką bulwą, pusty. Powierzchnia nad pierścieniem gładka, jasno różowawa, pod pierścieniem podłużnie włóknista, biała. Pierścień duży, błoniasty, początkowo biały, potem żółknący, na górnej stronie gładki, na dolnej łuskowaty[4].
Biały, po uszkodzeniu lekko żółknący o słabym smaku i anyżkowym zapachu[4].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki elipsoidalne, 7–8(9) × 5–5,5 µm, jasnobrązowe[5]. Cystydy maczugowate lub pęcherzykowe, w kształcie balonu, czasem z wydłużonym, brodawkowatym wierzchołkiem. Podstawki 4-zarodnikowe, maczugowate, bez sprzążek. Epikutis zbudowany z równoległych strzępek o szerokości od 3 do 6 µm, nie splątanych[6].
- Gatunki podobne
Charakterystyczne dla pieczarki wielkoowocnikowej są duże owocniki. U pieczarki białawej (Agaricus arvensis) po uszkodzeniu miąższ też żółknie, ale jej blaszki są bardziej siwawe i rośnie głównie na łąkach i pastwiskach[4].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Najwięcej stanowisk podano w Europie, poza nią nieliczne w Ameryce Północnej i azjatyckich terenach Rosji[7]. W Polsce do 2003 r. jedno stanowisko podał Stanisław Domański w 2001 r. w Lasach Łochowskich[3], w późniejszych latach podano kilka następnych. Najbardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[8].
Naziemny grzyb saprotroficzny[3]. Występuje w lasach liściastych i iglastych, tylko wyjątkowo na łąkach[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorums [online] [dostęp 2024-10-07] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2024-10-07] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 35, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, s. 159, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ Melania Gyosheva, Agaricus macrocarpus [online] [dostęp 2024-10-07] (ang.).
- ↑ Agaricus macrocarpus [online] [dostęp 2024-10-07] (fr.).
- ↑ Występowanie Agaricus macrocarpus na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2024-10-07].
- ↑ Aktualne stanowiska Agaricus macrocarpus w Polsce [online], grzyby.pl [dostęp 2024-10-07].