Paul Blau

Paul Blau

Data i miejsce urodzenia	15 maja 1861 Suhl
Data i miejsce śmierci	19 grudnia 1944 Poznań
Wyznanie	ewangelickie
Kościół	Ewangelicki Kościół Unijny w Polsce

Paul Blau (ur. 15 maja 1861 w Suhl, zm. 19 grudnia 1944 w Poznaniu) – niemiecki duchowny ewangelicki, teolog, superintendent generalny Ewangelickiego Kościoła Unijnego w Polsce z siedzibą w Poznaniu.

Życiorys

Jego ojcem był Otto Blau, pruski dyplomata i orientalista, w związku z czym część dzieciństwa spędził w Sarajewie. Studia teologiczne odbył na uniwersytetach w Berlinie i w Tybindze. W 1885 został pastorem w Haynrode, następnie do 1897 w Jüterbog, a w latach 1897–1902 był kapelanem szpitala Cesarzowej Augusty w Berlinie. Od 1902 do 1910 był kaznodzieją dworskim (de: Hofprediger) i superintendentem w Wernigerode (Harz). W 1909 założył tam Seminarium Apologetyczne, od 1932 Akademię Lutra w Sondershausen, obecnie z siedzibą w Ratzeburgu. Urząd generalnego superintendenta w Poznaniu pełnił w latach 1910-1944, do 1918 w Prowincji Poznańskiej Prus, następnie, w czasach II Rzeczypospolitej do 1939 w Wielkopolsce i na Pomorzu, w końcu pod okupacją niemiecką znowu w Poznańskiem. W kwestiach narodowych reprezentował niemiecki punkt widzenia, ale starał się też o duszpasterstwo polskiej mniejszości współwyznawców, a nawet – w dobie zaboru – wysunął postulat, by język polski stał się przedmiotem nauczania w szkolnego w regionie także dla dzieci niemieckich.

Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, stał się jednym z przywódców mniejszości niemieckiej, starając się bezskutecznie o zachowanie więzi administracyjnych z macierzystym pruskim Kościołem Ewangelickim Unii Staropruskiej. Niechętnie traktował rozwój polskich parafii ewangelicko-augsburskich w Wielkopolsce i na Pomorzu, zaś kontakty z warszawskim biskupem Juliuszem Bursche cechowała wzajemna nieufność.

W okresie międzywojennym był wykładowcą Ewangelickiego Seminarium Kaznodziejskiego i Szkoły Teologicznej w Poznaniu.

We wrześniu 1939, mimo niechęci do ideologii nazistowskiej podpisał odezwę, witającą wkraczające do Polski oddziały Wehrmachtu. Szybko rozczarował się stosunkiem władz okupacyjnych w tzw. Kraju Warty do Kościoła, które nie tylko uniemożliwiły zjednoczenie z Kościołem w Rzeszy, to jeszcze w szybkim tempie wprowadziły w życie dyskryminujące ograniczenia prawne.

Jego pogrzeb na cmentarzu św. Łukasza był ostatnią masową niemiecką manifestacją w Poznaniu w latach II wojny światowej. Ks. Paul Blau pozostawił obfitą spuściznę pisarską w języku niemieckim, głównie teologiczną.

Bibliografia

• Woldemar Gastpary, Protestantyzm w Polsce w dobie dwóch wojen światowych, cz. 1, 1914-1939, Warszawa, b.w., 1978; cz. 2, 1939-1945, Warszawa, Chrześcijańska Akademia Teologiczna, 1981
• Woldemar Gastpary, Blau Paul, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 2, pod red. Feliksa Gryglewicza, Romualda Łukaszyka, Zygmunta Sułowskiego, Lublin, TN KUL, 1985
• Olgierd Kiec, Kościoły ewangelickie w Wielkopolsce wobec kwestii narodowościowej w latach 1918-1939, Warszawa, Upowszechnianie Nauki Oświata, 1995, ISBN 83-85618-21-X
• JanJ. Szturc JanJ., Ewangelicy w Polsce. Słownik biograficzny XVI-XX wieku, Bielsko-Biała: Augustana, 1998, ISBN 83-85970-50-9, OCLC 835742676 . Brak numerów stron w książce
• OlgierdO. Kiec OlgierdO., Protestantyzm w Poznańskiem 1815-1918, Warszawa: Semper, 2001, ISBN 83-86951-95-8, OCLC 830309323 . Brak numerów stron w książce
• Jarosław Kłaczkow, Protestanckie wydawnictwa prasowe na ziemiach polskich w XIX i pierwszej połowie XX w., Toruń, Wydaw. Adam Marszałek, 2008, ISBN 978-83-7611-020-2

Linki zewnętrzne

• Leksykon Kościelny Bautza. bautz.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-17)]. (de)
• Paul Blau – publikacje w bibliotece Polona