Park w Żywcu
 nr rej. dec. z 17 sierpnia 1949 oraz A-487 z 26 lutego 1987[1]
| |
 Domek chiński w parku (2012) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Dzielnica | |
| Powierzchnia |
około 26 ha |
| Data założenia |
1712 |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie Polski  | |
 49°41′07,1″N 19°12′03,7″E/49,685306 19,201028
| |
Park Zamkowy – park, dawny ogród zamkowy założony w 1712 roku w Żywcu, wpisany jako część zespołu zamkowego do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pierwsza wzmianka o parku sąsiadującym z zamkiem żywieckim pochodzi z inwentarza sporządzonego w 1664[2]. W 1712 roku z inicjatywy ówczesnych właścicieli państwa żywieckiego, rodziny Wielopolskich, na południowy wschód od zamku utworzono nowe założenie parkowe[3][1]. Jak pisze Andrzej Komoniecki w Dziejopisie Żywieckim, „założony był włoską modą”. Na potrzeby budowy importowano z okolic Rychwałdu ziemię i darń[2]. Charakter ogrodu włoskiego utrzymany został co najmniej do końca XVIII w.[3] W 1715 postawiono oranżerię, a w 1720 zainstalowano fontannę[2]. Park w owym okresie podzielony był na kwatery, a alejki w nim przecinały się pod kątem prostym[2].
Wyraźnie składał się z dwóch zespołów, jeden złożony z kwater i drugi z regularnie posadzonym drzewostanem. Przez pierwszy zespół przebiega kanał, który powstał w drugiej połowie XVIII wieku, z tego też okresu pochodzi Domek Chiński[2], altana z uwidocznionym ponad dachem herbem Wielopolskich – Starykoń. Domek jest pozostałością dawnej architektury ogrodowej, murowany na rzucie ośmioboku i dwukondygnacyjny.
W pierwszej połowie XIX z inicjatywy Adama Wielopolskiego i jego ogrodnika, Jana Merka, znacznie przekształcono założenie parkowe[3].
W 1838 park przeszedł na własność rodziny Habsburgów[3]. Wówczas jego terytorium poszerzono w kierunku połudiowo-zachodnim[3].
Na przełomie XIX i XX wieku oraz w latach 1930-1936 wprowadzono nowe elementy dekoracyjne[3]; część z nich projektowała angielska architekt Brenda Colvin, a realizowała Kit Beckh[2]. Park o układzie geometrycznym został przekomponowany w duchu angielskich założeń krajobrazowych, wtedy to wspomniany Domek Chiński znalazł się na wyspie. Powstała wówczas polana widokowa, zainstalowano basen z fontanną, pergole i rozarium[3]. Drewniane mostki nad kanałami zastąpiono kamiennymi[3]. Na dziedzińcu zewnętrznym między Pałacem Habsburgów a Starym Zamkiem wybudowano ozdobną, żelazną studnię, wykonaną przez Juliana Rybarskiego z Żywca[2][3].
W 2007 na terenie parku została oddana do użytku stajnia miejska wraz z mini-zoo[4].
W 2009 roku zarówno park, jak i Pałac Habsburgów przeszły gruntowną rewitalizację[4][5][6]. W grudniu 2021 na terenie parku otwarto Park Miniatur[7], natomiast w lutym 2012 odsłonięto ławeczkę Alicji Habsburg[8].
13 maja 2023 został tu zasadzony dąb „Tadeusz”, upamiętniający Tadeusza Jänicha[9][10], przed którym 16 grudnia 2023 ustawiono tablicę ku czci powstańca[11].
W związku z realizacją projektu SMART Żywiec - (r)ewolucja, 9 października 2023 została podpisana umowa na budowę na terenie parku tężni solankowej. Obiekt został uruchomiony 19 kwietnia 2024[12].
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Fontanna -
Staw parkowy -
Park jesienią
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 145 [dostęp 2008-09-28].
- ↑ a b c d e f g Zofia Rączka, Henryk Żywotko, Przewodnik po zamku i parku żywieckim, Żywiec 2002, s. 13-16, ISBN 83-914141-6-7.
- ↑ a b c d e f g h i Danuta Kraus, Zofia Rączka, Zabytkowe parki województwa bielskiego, „Karta Groni” (11), 1981, s. 164-168.
- ↑ a b Habsburgowie zrzekli się roszczeń do zamku i parku w Żywcu [online], dzieje.pl [dostęp 2024-01-10].
- ↑ Pałac Habsburgów do wynajęcia [online], zywiecinfo.pl [dostęp 2024-01-10].
- ↑ Wracają stamtąd z obrączką na palcu. Park Zamkowy przyciąga turystów [online], wp.pl [dostęp 2024-01-10].
- ↑ Tuż po Świętach otwarcie parku z regionalnymi miniaturami w Żywcu [online], parkmania.pl [dostęp 2024-01-10].
- ↑ Żywiec: przysiądź na ławeczce obok Alicji Habsburg [online], wprost.pl [dostęp 2024-01-10].
- ↑ Zakończyliśmy Kampanię Bohater! [online], zywiec.zhp.pl [dostęp 2024-01-10].
- ↑ Żywiec: Dąb i tablica upamiętniły ppor. Jaenicha, weterana walk o Polskę [online], wnp.pl [dostęp 2024-01-10].
- ↑ Odsłonięcie tablicy upamiętniającej ppor. Tadeusza Jänicha [online], zywiecinfo.pl [dostęp 2024-01-10].
- ↑ Tężnia solankowa otwarta! [online], beskidlive.pl [dostęp 2024-05-07].