Przejdź do zawartości

Nostrzyk

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Nostrzyk
Ilustracja
Morfologia gatunku typowego
nostrzyka żółtego
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

bobowce

Rodzina

bobowate

Podrodzina

bobowate właściwe

Rodzaj

nostrzyk

Nazwa systematyczna
Melilotus Mill.
Gard. Dict. Abr. ed. 4. 28 Jan 1754
Typ nomenklatoryczny

Melilotus officinalis (L.) Lam.[3]

Synonimy
  • Brachylobus Dulac
  • Melilota Medik.
  • Sertula L. ex Kuntze[4]
Nostrzyk biały

Nostrzyk (Melilotus Mill.) – rodzaj roślin z rodziny bobowatych (motylkowatych) Fabaceae. Należą do niego 23 gatunki[4]. Występują na wszystkich kontynentach Starego Świata[5][4], jako introdukowane rosną też na innych kontynentach. Nazwa naukowa nawiązuje do jednej z grup roślin w starożytnej taksonomii ludowej opisywanych jako lotos, czy dokładniej „miodowy lotos”[6].

Nostrzyki uprawiane są na zielony nawóz, jako rośliny pastewne (aczkolwiek mogą być szkodliwe dla bydła i owiec) oraz miododajne. Największe znaczenie użytkowe ma nostrzyk biały M. alba i żółty M. officinalis. Dobrze tolerujący zasolenie nostrzyk messyński M. messanensis wykorzystywany jest do poprawy właściwości gleb zasolonych, zwłaszcza w Australii[7].

Rozmieszczenie geograficzne

[edytuj | edytuj kod]

Przedstawiciele rodzaju rosną w Afryce, Europie i Azji[5], największe zróżnicowanie osiągają w rejonie Morza Śródziemnego i w centralnej Azji[8]. W Europie występuje 16 gatunków[7]. Jako introdukowane rośliny z tego rodzaju obecne są także w Australii i na obu kontynentach amerykańskich[4].

W Polsce występują cztery gatunki z tego rodzaju jako rodzime w krajowej florze[9]:

Pierwsza nazwa naukowa według listy krajowej[9], druga – obowiązująca według bazy taksonomicznej Plants of the World online (jeśli jest inna)[4]

Jako antropofity zadomowione lub przejściowo tylko dziczejące stwierdzone zostały w Polsce[9]:

Pierwsza nazwa naukowa według listy krajowej[9], druga – obowiązująca według bazy taksonomicznej Plants of the World online (jeśli jest inna)[4]

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Pokrój
Rośliny jednoroczne lub byliny, pędy prosto wznoszące się[5].
Liście
Złożone z trzech listków z całobrzegimi przylistkami przyrośniętymi u nasady do ogonka liściowego. Listki piłkowane, z wyraźnymi nerwami sięgającymi końców ząbków[5].
Kwiaty
Motylkowe, wyrastają z kątów liści w wielokwiatowych gronach. Przysadki drobne. Działki kielicha w liczbie 5 równej długości. Płatki korony żółte lub białe. Słupek z jedną, górną zalążnią zawierającą od 2 do 8 zalążków, szyjka słupka nitkowata, wygięta ku górze, często trwała. 10 pręcików, z których dziewięć zrośniętych jest nitkami tworząc rurkę, jeden pręcik zaś jest wolny[5].
Owoce
Owalne lub kuliste strąki niewiele dłuższe od kielicha. Powierzchnia siatkowato żyłkowana lub marszczona. W środku 1 lub 2 jajowate nasiona, gładkie lub brodawkowate[5].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]
Pozycja systematyczna

Jeden z rodzajów podrodziny bobowatych właściwych Faboideae w rzędzie bobowatych Fabaceae s.l.[2] W obrębie podrodziny należy do plemienia Trifolieae[10].

Wykaz gatunków[4][11]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. a b Peter F. Stevens, Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).
  3. Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-06].
  4. a b c d e f g Melilotus Mill.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-11-03].
  5. a b c d e f Melilotus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2014-06-03].
  6. Piotr Panek, Ubrania i przebrania, czyli jak ludzi mami krótkie słowo „lotos” [online], Pulsar, 18 lutego 2024 [dostęp 2024-02-19].
  7. a b David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 576, DOI10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  8. Melilotus. [w:] Flora of Pakistan [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2014-06-03].
  9. a b c d Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 115, ISBN 978-83-62975-45-7.
  10. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2014-06-04].
  11. Nazwy polskie według: Gawryś Wiesław: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina Botanica, 2008. ISBN 978-83-925110-5-2.