Muzyka fikcyjna
Muzyka fikcyjna[1] – muzyka stworzona na potrzeby utworu opisującego fikcję, występująca w narracji i skomponowana (lub odgrywana) przez jednego lub więcej bohaterów[2]. Ma ona charakter diegetyczny[3].
Istotą muzyki fikcyjnej zwykle ma być przekonanie odbiorcy, że mógłby on jej doświadczyć w świecie rzeczywistym, jednakże może ona również przybierać żartobliwy i parodystyczny charakter (koncert z filmu Świat Henry’ego Orienta). Fikcyjna muzyka może mieć istotne znaczenie dla fabuły (na przykład, w filmie reżyserii Krzysztofa Kieślowskiego Trzy kolory. Niebieski, fabuła dotyczy fikcyjnego kompozytora Patrice’a de Courcy i jego muzyki)[2][4]. W książce The Hydrogen Sonata Iaina M. Banksa, tytułowa sonata jest wyjątkowo skomplikowanym utworem, który jest przykładem wyzwania dla praktycznie nieśmiertelnych istot w społeczeństwach post-scarcity, a także potencjalnie metaforą na interakcję zaawansowanych cywilizacji z materialną rzeczywistością[5].
W literaturze, opis fikcyjnej muzyki może być bardzo poetycki (zob. ekfraza)[2]. Za taki uważany jest np. opis fikcyjnej muzyki w książkach takich jak Doktor Faustus Thomasa Manna czy Mechaniczna pomarańcza Anthony’ego Burgessa[2][6].
W przypadku mediów audiowizualnych, muzyka fikcyjna może być częściowo rzeczywista[2][4]. Fikcyjna muzyka w takich mediach może składać się z fragmentów słyszalnych przez widzów, sugerujących istnienie dłuższych, pełnych (i fikcyjnych) form, nie zaprezentowanych w słyszalnym dziele[3]. Na przykład w filmie Trzy kolory. Niebieski Kieślowskiego, muzykę fikcyjnego kompozytora Patrice’a de Courcy można usłyszeć w filmie – w rzeczywistości jednak „fikcyjna muzyka” de Courcy’ego została skomponowana przez Zbigniewa Preisnera. Podobnie „fikcyjną muzykę” fikcyjnego kompozytora Van den Budenmayera można usłyszeć w innym filmie Kieślowskiego, Podwójne życie Weroniki. Tam także w rzeczywistości jest to muzyka skomponowana przez Preisnera[2]. Podobne przykłady to m.in. Cornish Rhapsody Huberta Batha z filmu Love Story, Fantasy for Violin and Orchestra Nigela Hessa z filmu Lawendowe wzgórze, czy Magic Isle Symphony Maxa Steinera z filmu Droga do sukcesu. Niektóre kompozycje z filmów są oparte na dziełach literackich, np. fragment koncertu z filmu Świat Henry’ego Orienta, w rzeczywistości skomponowany przez Kena Laubera, oparty jest na opisie tego koncertu z powieści Nory Johnson wydanej pod tym samym tytułem. Niektóre z takich fikcyjnych, w rzeczywistości niedokończonych utworów doczekały się rzeczywistych recenzji pisanych przez krytyków muzycznych (np. kilku krytyków i dziennikarzy, w tym krytyk i kompozytor Hans Keller, napisało recenzje 9-minutowego „koncertu”, w rzeczywistości muzyki Leitha Stevensa z filmu Night Song; podobnie wielu recenzji doczekały się utwory Preisnera z filmów Kieślowskiego)[4].
Inne znane przykłady fikcyjnej muzyki, zwykle granej przez fikcyjnych muzyków, to zespoły Blues Brothers i Spinal Tap, które były początkowo fikcyjne, ale zyskały popularność i aktorzy odgrywający rolę fikcyjnych muzyków wystąpili póżniej też na prawdziwych koncertach (o tym drugim, nie-do-końca fikcyjnym zespole powstał także film, Oto Spinal Tap)[7].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Andrzej Hejmej, Muzyczność dzieła literackiego, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2012, s. 71, ISBN 978-83-231-2826-7.
- ↑ a b c d e f Lindsay Coleman, Joakim Tillman (red.), Contemporary Film Music: Investigating Cinema Narratives and Composition, Springer, 2017, s. 64–65, 82, ISBN 978-1-137-57375-9.
- ↑ a b Walter Bernhart, David Francis Urrows, Music, Narrative and the Moving Image: Varieties of Plurimedial Interrelations, BRILL, 2019, s. 51, ISBN 978-90-04-40131-0.
- ↑ a b c Ben Winters, Music, Performance, and the Realities of Film: Shared Concert Experiences in Screen Fiction, Routledge, 2014, s. 56–61, ISBN 978-1-135-02256-3.
- ↑ A Liberal Order Beyond Earth? Civil Sphere, “The Culture” and the Future of Liberalism: The Russian Sociological Review, sociologica.hse.ru, DOI: 10.17323/1728-192x-2020-4-36-60 [dostęp 2023-06-08].
- ↑ Peter J. Rabinowitz, “A Bird of Like Rarest Spun Heavenmetal”: Music in A Clockwork Orange, Stuart Y. McDougal (red.), Cambridge Film Handbooks, Cambridge: Cambridge University Press, 2003, s. 109–130, DOI: 10.1017/cbo9780511615306.006, ISBN 978-0-521-57488-4 [dostęp 2023-06-08].
- ↑ 10 fikcyjnych zespołów rockowych i metalowych – Antyradio [online], www.antyradio.pl, 30 maja 2016 [dostęp 2023-06-15] (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Rabinowitz, Peter J. „Fictional music: Toward a theory of listening”. The Bucknell Review 26, no. 1 (1981): 193.