Mieczysław Proner
Data i miejsce urodzenia |
11 sierpnia 1903 |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Przyczyna śmierci |
egzekucja |
Zawód, zajęcie |
botanik, farmaceuta |
Narodowość |
polska |
Tytuł naukowy |
doktor farmacji |
Alma Mater | |
Uczelnia |
Wydział Farmaceutyczny UW |
Stanowisko |
porucznik Wojska Polskiego |
Małżeństwo | |
Dzieci | |
Odznaczenia | |
Mieczysław Julian Proner (ur. 11 sierpnia 1903 w Warszawie, zm. wiosną 1940 w Charkowie) – polski farmaceuta i botanik pochodzenia żydowskiego, wykładowca Uniwersytetu Warszawskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Był synem handlowca Maurycego (zm. 1929) i Salomei z Kreuterkraftów (Kraeuterkraftów, zm. 1942). W 1920 ukończył Gimnazjum Handlowe Zgromadzenia Kupców Polskich w Warszawie. Studia rozpoczął na Politechnice Warszawskiej, ale po roku przeniósł się na Wydział Farmaceutyczny Uniwersytetu Warszawskiego. W okresie studenckim kierował Sekcją Chemiczną Koła Studentów Uniwersytetu Warszawskiego oraz redagował czasopismo "Towarzystwo Przyjaciół Kaktusa". W 1924 uzyskał dyplom magistra farmacji, dwa lata później, po dalszych studiach we Francji na uniwersytecie w Nancy – dyplom doktora. Podstawą doktoratu była dysertacja Recherches sur quelques méthodes de dosages des halogènes dans les composés organiques, przygotowana pod kierunkiem francuskiego profesora Pasteureau, ogłoszona w 1926 także po polsku na łamach "Rocznika Farmacji" (Nowa metoda oznaczania chlorowców w związkach organicznych).
Po powrocie do kraju został asystentem (potem starszym asystentem) Władysława Mazurkiewicza w Zakładzie Farmakognozji i Botaniki Lekarskiej na Wydziale Farmaceutycznym UW. Kontynuował jednocześnie studia w zakresie fizjologii roślin i botaniki na tejże uczelni. W 1934 rozprawą Studia nad idioblastami u Crassulaceae potwierdził doktorat farmacji na UW. Prowadził zajęcia (ćwiczenia i wykłady) z farmakologii, szczególnie z mikroskopowej analizy sproszkowanych leków roślinnych i ich zafałszowań. W połowie lat 30. był również wykładowcą na kursach dla średniego personelu medycznego. Około 1937 otworzył przewód habilitacyjny, ale wobec trudności w dalszym rozwoju kariery naukowej, czynionych ze względu na jego pochodzenie, w styczniu 1938 przeszedł z pracy na uczelni do przemysłu farmaceutycznego, obejmując kierownictwo laboratorium fabryki "Ap. Kowalski" w Warszawie.
Ogłosił kilkanaście publikacji naukowych z mikrochemii i biochemii roślin lekarskich (po polsku, francusku i niemiecku), m.in. Badania nad melanogenezą liści gruszynki jednostronnej (Pirola secunda L.) (1937), O obecności heptozy w kilku krajowych gatunkach rozchodnika (Sedum L.) (1935), Seriodiagnostyczne drzewo rodowe królestwa roślinnego (1928), Polskie glossy botaniczne w kodeksie Avicenny (1931). Był również autorem kilkuset artykułów popularnonaukowych i recenzji, z czego znaczną część ogłosił na łamach "Wiadomości Farmaceutycznych"; w piśmie tym przez kilkanaście lat kierował działem naukowym. Współpracował z encyklopedią Świat i Życie.
W 1920 jako ochotnik uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej. W latach 1928–1929 odbył służbę wojskową w Szkole Podchorążych Sanitarnych Rezerwy, w 1933 mianowany został podporucznikiem. W tym stopniu zmobilizowany w 1939, przydzielony został do Dęblina. 8 września 1939 przedarł się do Warszawy, po czym odebrał rozkaz wyruszenia do Garwolina. Po agresji ZSRR na Polskę w nieznanych okolicznościach trafił do niewoli radzieckiej, przebywał w obozie w Szepietówce, następnie w Starobielsku. Zdołał przesłać do rodziny trzy kartki pocztowe, ostatnią ze Starobielska w kwietniu 1940. Wiosną 1940 zamordowany przez NKWD w Charkowie i pochowany potajemnie w bezimiennej mogile zbiorowej. Obecnie spoczywa w Piatichatkach na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie.
W 1938 odznaczony Brązowym Medalem Za Długoletnią Służbę, w 2007 został pośmiertnie awansowany na stopień porucznika.
Z jego najbliższej rodziny śmierć w czasie wojny poniosła matka, zmarła w 1942 w szpitalu w getcie warszawskim, oraz siostra Leokadia Hersztajn (ur. 5 sierpnia 1908), zastrzelona wraz z mężem w tymże getcie. Ocalała natomiast żona Pronera Maria z Asterblumów, która zdecydowała się ukrywać razem z córką po stronie aryjskiej. Maria Pronerowa (ur. 30 października 1897, zm. 15 lipca 2009) była doktorem fizyki i starszym asystentem w Zakładzie Fizyki Doświadczalnej Uniwersytetu Warszawskiego u profesora Stefana Pieńkowskiego. Za Mieczysława Pronera wyszła 3 lipca 1927, w czasie wojny przyjęła nazwisko Pogonowska. W 1968 wyjechała wraz z córką do Izraela. Zmarła w wieku niemal 112 lat jako jedna z najstarszych osób na świecie. Córka Pronerów Janina, po mężu Goldhar (ur. 14 stycznia 1929) była docentem bakteriologii na Akademii Medycznej w Warszawie, w Izraelu pracowała jako profesor mikrobiologii lekarskiej na Uniwersytecie Tel Awiwu.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
- obozy NKWD dla jeńców polskich
- ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Charkowie
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Jan Bohdan Gliński, Słownik biograficzny lekarzy i farmaceutów ofiar drugiej wojny światowej, tom I, Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław 1997, s. 338-339 (z fotografią)
- Wojciech Roeske [W.R.], Mieczysław Proner, w: Słownik biologów polskich (redaktor Stanisław Feliksiak), Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1987, s. 434 (tu ze względów cenzuralnych: rok śmierci 1939 z informacją o nieznanych losach po wybuchu wojny)
- Czy wiesz kto to jest? (pod ogólną redakcją Stanisława Łozy), Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, Warszawa 1938, s. 594
- Anna Maria Wolińska, Maria Pogonowska – świadek wieku, w: „Kombatant. Biuletyn Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych”, 2008, nr 4 (207), s. 24-25 (wersja elektroniczna, dostęp: 19 lipca 2009)
- lista ofiar zbrodni katyńskiej awansowanych w listopadzie 2007, s. 202 (dostęp: 19 lipca 2009)
- lista najstarszych żyjących osób na świecie w 2009 (dotyczy żony Mieczysława Pronera, Marii Pogonowskiej; dostęp: 29 lipca 2009)
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Publikacje Mieczysława Pronera w bibliotece Polona
- Absolwenci Wydziału Farmaceutycznego Uniwersytetu Warszawskiego
- Polscy botanicy
- Polscy farmaceuci
- Wykładowcy Wydziału Farmaceutycznego Uniwersytetu Warszawskiego
- Ochotnicy w wojnie polsko-bolszewickiej
- Porucznicy Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej
- Podporucznicy farmaceuci II Rzeczypospolitej
- Polski personel medyczno-sanitarny w kampanii wrześniowej
- Jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (kampania wrześniowa)
- Jeńcy polscy obozu przejściowego w Szepietówce
- Oficerowie Wojska Polskiego zamordowani w Charkowie
- Odznaczeni Brązowym Medalem za Długoletnią Służbę (II Rzeczpospolita)
- Polscy Żydzi
- Ludzie urodzeni w Warszawie
- Urodzeni w 1903
- Zmarli w 1940