Przejdź do zawartości

Melilit

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Melilit – minerał z gromady krzemianów grupowych. Nazwa pochodzi z gr. meli czyli miód oraz lithos czyli skała/kamień.

Melility to krzemiany grupowe Ca2Mg i Ca2Al oraz ich analogon strukturalny Ca2Zn (hardystonit). Skrajnymi ogniwami szeregu melilitów są:

  • akermanit Ca2Mg[Si2O7]
  • gehlenit Ca2Al[(Si,Al)2O7]

Melililty często zawierają także na pozycji wapnia kationy Na+, co można wyrazić wzorem (Ca,Na)2(Al,Mg)[(Si,Al)2O7]. Znany jest także ferroakermanit Ca2Fe2+[Si2O7] i ferrogehlenit Ca2Fe3+[Si2O7] otrzymany syntetycznie. Melility występujące w przyrodzie zawierają tylko nieznaczne ilości Fe2+ i Fe3+.

Charakterystyka

[edytuj | edytuj kod]

Kryształy melilitów maja pokrój tabliczkowy, są rozwinięte według (001). Zgodnie z tym kierunkiem zaznacza się słaba łupliwość. Twardość od 5 do 6 w skali Mohsa. Gęstość 2,95 (akermanit) do 3,04 (gehlenit). Melility łatwo reagują z HCl[, wydzielając przy tym galaretowatą krzemionkę.

Krystalochemia

[edytuj | edytuj kod]

W strukturze melilitów wyróżnia się warstwy utworzone z podwójnych tetraedrów [Si2O7]6-, wykazujących symetrię względem płaszczyzny (001), powiązane tetraedrami [MgO4]6-. Ca2+ pojawia się natomiast w koordynacji oktaedrycznej (LK 8). Obie warstwy złożone z [MgO4]6- i Ca2+ oraz [Si2O7]6- leżą w płaszczyźnie (001) czyli prostopadłej do osi krystalograficznej Z, co częściowo upodabnia je do krzemianów warstwowych.

Dane optyczne

[edytuj | edytuj kod]
Minerał nε nω Δ Charakter optyczny
Akermanit 1,640 1,632 0,008 (+)
Melility 1,616-1,661 1,624-1,666 0,001-0,013 (+/-)
Gehlenit 1,658 1,669 0,011 (-)
Hardystonit 1,661 1,672 0,011 (-)

Geneza i występowanie

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: skały melilitowe.

Melility powstają w wysokiej temperaturze. Akermanit, melilit i gehlenit są minerałami skał wapienno-krzemianowych i wapiennych zasobnych w kwarc lub składniki ilaste przeobrażonych kontaktowo w facji sanidynitowej. Najczystsze odmiany rozpoznano w porwakach wapieni w zasadowych lawach Wezuwiusza oraz wśród zmienionych wapieni w Monzoni, Fassatal, a także Valaedena (Meksyk). Melility są bardziej rozpowszechnione, zwłaszcza w strefach kontaktowych skał węglanowych z gabrem, dolerytem i innymi skałami niedosyconymi krzemionką. Są też głównymi składnikami melilitytów oraz bazaltów melilitowych i skał pokrewnych, tj. niektórych zasadowych skał magmowych, które dziś dość rzadko napotyka się w przyrodzie.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Bolewski A., Manecki A., Mineralogia szczegółowa, Wydawnictwo PAE. Warszawa 1993, ISBN 83-85636-03-X
  • Borkowska M., Smulikowski K., Minerały skałotwórcze, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1973
  • J.Żaba : Ilustrowana Encyklopedia Skał i Minerałów, Wyd. Videograf II pp:286