Przejdź do zawartości

Maria Stypułkowska-Chojecka

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Maria Stypułkowska-Chojecka
Kama
Ilustracja
major major
Data i miejsce urodzenia

24 września 1926
Warszawa

Data i miejsce śmierci

5 lutego 2016
Warszawa

Przebieg służby
Siły zbrojne

Armia Krajowa

Stanowiska

łączniczka, sanitariuszka

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa:

Odznaczenia
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Walecznych (od 1941, dwukrotnie) Krzyż Partyzancki Warszawski Krzyż Powstańczy Krzyż Armii Krajowej Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939” Medal za Warszawę 1939–1945 Medal „Pro Memoria” Srebrny Medal Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej (1976–2016) Medal Komisji Edukacji Narodowej Złoty Krzyż „Za Zasługi dla ZHP” Order Uśmiechu
Odznaka „Weteran Walk o Wolność i Niepodległość Ojczyzny” Odznaka pamiątkowa Akcji „Burza” Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (złota)
Multimedia w Wikimedia Commons
Żołnierze z batalionu „Parasol” po wyjściu z kanału na ul. Wareckiej. Pośrodku Maria Stypułkowska, po prawej Krzysztof Palester „Krzych”
Maria Stypułkowska-Chojecka „Kama” w 70. rocznicę zamachu w czasie ceremonii pod tablicą upamiętniającą Bronisława Pietraszewicza „Lota” (2014)
Grób Marii Stypułkowskiej-Chojeckiej na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

Maria Stypułkowska-Chojecka, ps. „Kama” (ur. 24 września 1926 w Warszawie, zm. 5 lutego 2016 tamże[1]) – polska pedagog, działaczka podziemia niepodległościowego w czasie II wojny światowej, łączniczka i sanitariuszka batalionu „Parasol” Armii Krajowej, uczestniczka powstania warszawskiego, honorowa obywatelka Warszawy i Piastowa.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodziła się na warszawskiej Woli[2]. Była jedyną córką Jana i Ireny z domu Obrzydowskiej[3]. Ojciec, członek PPS, pracował w kolejowych warsztatach naprawczych[3]. Od 1937 należała do 58. Warszawskiej Żeńskiej Drużyny Harcerzy[4]. W 1940 ukończyła szkołę powszechną nr 139 przy ul. Młynarskiej 2[2][5].

W czasie obrony Warszawy we wrześniu 1939 brała udział w pogotowiu wojennym harcerek pełniąc służbę pomocniczą na Dworcu Głównym[2]. W 1941, po ponownym zorganizowaniu jej drużyny, przeszła przeszkolenie na kursach: samarytańskim, pielęgniarskim i łączności[6]. W konspiracji od 3 sierpnia 1942[4]. Przyjęła pseudonim „Kama”, od imienia bohaterki powieści Andrzeja Struga Dzieje jednego pocisku[7].

Uczestniczyła w akcjach małego sabotażu „Wawra”[6]. 1 sierpnia 1943 przeszła z Szarych Szeregów do oddziału specjalnego Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej „Agat” (na bazie którego w 1944 utworzono batalion „Parasol”)[8]. Pełniła funkcję łączniczki zastępcy dowódcy II plutonu Kazimierza Kardasia ps. „Orkan”, rozpoczynając jednocześnie pracę wywiadowczyni[6]. Pierwszą akcją, w której wzięła udział, była likwidacja 1 października 1943 SS-Rottenführera Ernesta Weffelsa, komendanta oddziału kobiecego Pawiaka (Serbii). Uczestniczyła w rozpoznaniu lub wzięła bezpośredni udział w 7 akcjach: Weffels, Kutschera, Koppe, Stamm, Frühwirth, Hahn i Braun[9].

Ukończyła Szkołę Podchorążych Rezerwy Piechoty „Agricola”[9].

W czasie powstania warszawskiego jako łączniczka i sanitariuszka 2. kompanii przeszła szlak bojowy „Parasola” (Wola-Stare Miasto-Śródmieście-Czerniaków-Mokotów)[9][10]. Na Starym Mieście współorganizowała punkt sanitarny dla rannych żołnierzy „Parasola”, których następnie przeprowadziła kanałem z placu Krasińskich na ul. Warecką[4]. Była dwukrotnie ranna[9]. Po kapitulacji powstania opuściła Warszawę wraz z ludnością cywilną[11]. Wróciła do Warszawy w lutym 1945[4].

W czasie okupacji uczyła się w zawodowej szkole krawieckiej i uczęszczała na tajne komplety Gimnazjum i Liceum im. Bolesława Prusa przy ul. Jasnej 10[2][12]. W 1968 ukończyła studia na Wydziale Pedagogicznym Uniwersytetu Warszawskiego[4]. Pracowała w szkolnictwie, a następnie jako redaktor w Wydawnictwach Szkolnych i Pedagogicznych[9].

Podczas uroczystego wieczoru organizowanego w lipcu 1967 roku przez ZBOWiD z okazji 23 rocznicy Powstania Warszawskiego zgłosiła rezolucję poparcia ówczesnej polityki Władysława Gomułki prowadzonej w kraju[13].

Była przewodniczącą Komisji Historycznej i Współpracy z Młodzieżą środowiska żołnierzy „Parasola”[4]. Działała także w Stowarzyszeniu Szarych Szeregów, Światowym Związku Żołnierzy Armii Krajowej i Związku Powstańców Warszawskich[4]. Członkini Zarządu Głównego ZBoWiD w kadencji 1974–1979.

6 lutego 2007 otrzymała honorowe obywatelstwo Piastowa[11], a 15 lipca 2010 honorowe obywatelstwo miasta stołecznego Warszawy[9]. Została awansowana do stopnia majora w stanie spoczynku[4].

Została członkiem honorowego komitetu poparcia Bronisława Komorowskiego przed przyspieszonymi wyborami prezydenckimi w 2010[14] oraz przed wyborami prezydenckimi w 2015[15].

Jej pogrzeb odbył się 16 lutego 2016 na warszawskim cmentarzu Wojskowym na Powązkach[16] w Alei Zasłużonych (kwatera G-tuje-22)[17].

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

W listopadzie 1945 wyszła za mąż za kolegę z batalionu „Parasol”, Jerzego Chojeckiego ps. „Spokojny”[11]. Była matką Mirosława Chojeckiego (ur. 1949) i Sławomira Chojeckiego (ur. 1954)[4].

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Wyróżnienia

[edytuj | edytuj kod]
  • Honorowy Obywatel Miasta Piastów (2007)[24]
  • Honorowy Obywatel m.st. Warszawy (2010)[9]

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Maria Stypułkowska-Chojecka „Kama”. Towarzystwo Przyjaciół Warszawy. [dostęp 2024-04-11].
  2. ↑ a b c d Piotr Stachiewicz: „Parasol”. Dzieje oddziału do zadań specjalnych Kierownictwa Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984, s. 205. ISBN 83-211-0273-5.
  3. ↑ a b Piotr Stachiewicz: „Parasol”. Dzieje oddziału do zadań specjalnych Kierownictwa Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984, s. 205, 709. ISBN 83-211-0273-5.
  4. ↑ a b c d e f g h i Powstańcze biogramy. Maria Zofia Stypułkowska. [w:] Muzeum Powstania Warszawskiego [on-line]. 1944.pl. [dostęp 2016-02-18].
  5. ↑ Ryszard Mączewski: Warszawa między wojnami. Łódź: Księży Młyn, 2009, s. 124. ISBN 978-83-61253-51-8.
  6. ↑ a b c Piotr Stachiewicz: „Parasol”. Dzieje oddziału do zadań specjalnych Kierownictwa Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984, s. 206. ISBN 83-211-0273-5.
  7. ↑ Jerzy S. Majewski. Pożegnanie „Kamy”. „Gazeta Stołeczna”, s. 2, 17 lutego 2016. 
  8. ↑ Piotr Stachiewicz: „Parasol”. Dzieje oddziału do zadań specjalnych Kierownictwa Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984, s. 709. ISBN 83-211-0273-5.
  9. ↑ a b c d e f g Maria Stypułkowska-Chojecka. [w:] Rada m.st. Warszawy [on-line]. radawarszawy.um.warszawa.pl, 15 lutego 2018. [dostęp 2016-02-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-14)].
  10. ↑ Jerzy Kłoczkowski (red. nauk.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 6. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, 2004, s. 513. ISBN 83-11-09586-8.
  11. ↑ a b c Maria Stypułkowska-Chojecka. [w:] Urząd Miejski w Piastowie [on-line]. piastow.pl. [dostęp 2016-02-18].
  12. ↑ Piotr Stachiewicz: „Parasol”. Dzieje oddziału do zadań specjalnych Kierownictwa Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984, s. 111, 205. ISBN 83-211-0273-5.
  13. ↑ „W pełni popieramy walkę narodów arabskich przeciwko izraelskim agresorom (...) tak samo jak darzymy najwyższym uznaniem bohaterską walkę naszych braci wietnamskich przeciwko amerykańskim interwentom. (...) wyrażamy jednocześnie jednoznaczne poparcie dla polityki PZPR i Rządu PRL. Solidaryzujemy się całkowicie z przemówieniem Wł. Gomułki wygłoszonym na VI Kongresie Związków Zawodowych i w ślad za nim stwierdzamy, że obywatel polski może mieć tylko jedną ojczyznę – Polskę Ludową. (...) nie pozostaniemy obojętni w stosunku do ludzi, którzy (...) opowiadają się za agresorem, za burzycielami pokoju, za imperializmem. (...)Na pamięć (...) Powstańców Warszawskich(...) – zapewniamy, że nie odstępując ani na krok od linii PZPR wytężymy wszystkie siły, aby we Froncie Jedności Narodu nadal budować socjalistyczną przyszłość(...).” – „Życie Warszawy” 180/1967, str. 5
  14. ↑ Komitet poparcia Bronisława Komorowskiego [online], onet.pl, 16 maja 2010 [dostęp 2014-04-26] [zarchiwizowane z adresu 2013-12-05].
  15. ↑ Barbara Sowa: Kto wszedł do komitetu poparcia Komorowskiego, a kto z niego wypadł? Cała Lista. dziennik.pl, 2015-03-16. [dostęp 2015-03-21].
  16. ↑ Ostatnie pożegnanie „Kamy”. Była łączniczką batalionu „Parasol”, brała udział w zamachu na „kata Warszawy”. [dostęp 2016-02-16].
  17. ↑ Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
  18. ↑ Maria Zofia Chojecka pośmiertnie odznaczona przez prezydenta. [dostęp 2016-02-16].
  19. ↑ M.P. z 2007 r. nr 18, poz. 208
  20. ↑ a b c d e f g h i Elżbieta Zawacka (red.): Słownik Biograficzny Kobiet Odznaczonych Orderem Wojennym Virtuti Militari. T. I (A–G). Toruń: Fundacja „Archiwum i Muzeum Pomorskie AK i Wojskowej Służby Polek”, 2004, s. 102. ISBN 83-88693-03-4.
  21. ↑ M.P. z 1998 r. nr 5, poz. 69
  22. ↑ Lista odznaczonych Warszawskim Krzyżem Powstańczym. „Stolica”. Rok XXXVII, Nr 32 (1805), s. 15, 24 października 1982. Warszawa: Warszawskie Wyd. Prasowe RSW „Prasa-Książka-Ruch”. [dostęp 2024-09-28]. 
  23. ↑ Kawalerowie Orderu Uśmiechu, orderusmiechu.pl
  24. ↑ Miasto Piastów – Honorowi Obywatele – Maria Stypułkowska-Chojecka, piastow.pl

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Maria_Stypułkowska-Chojecka&oldid=74845756”