Malwoślaz
.jpg) Malvastrum coromandelianum | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
malwoślaz | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Malvastrum A.Gray Mem. Amer. Acad. Arts, n.s., 4: 21 (1849)[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
M. wrightii A. Gray[4] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Malwoślaz[5], malwastrum[6] (Malvastrum A.Gray) – rodzaj roślin z rodziny ślazowatych. Należą tu 23 gatunki[3]. Zasięg rodzaju obejmuje oba kontynenty amerykańskie od środkowej i wschodniej części Stanów Zjednoczonych na północy po północną Argentynę na południu (centrum zróżnicowania gatunkowego stanowi Ameryka Południowa). Jeden gatunek (Malvastrum chillagoense) jest endemitem stanu Queensland w Australii[3]. Niektóre gatunki (zwłaszcza Malvastrum coromandelianum) zostały rozprzestrzenione w strefie międzyzwrotnikowej. Jeden gatunek z tego rodzaju wymieniany jest jako przejściowo dziczejący w Polsce (M. peruvianum)[5], jednak współcześnie klasyfikowany jest on do odrębnego rodzaju jako Fuertesimalva peruviana[3].
Znaczenie użytkowe ma Malvastrum coromandelianum wykorzystywany jako roślina włóknista (włókna wykorzystuje się m.in. do wyrobu szczotek)[7]. Jest też rośliną leczniczą[8]. Niektóre gatunki są uciążliwymi chwastami[8].
Nazwa naukowa rodzaju utworzona została z łacińskiej nazwy rodzaju ślaz – Malva – oraz z łacińskiego przyrostka -astrum oznaczającego „podobny”[8].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Pokrój
- Rośliny zielne (jednoroczne i byliny) oraz półkrzewy, o pędach wzniesionych, pokładających się i podnoszących, owłosionych (włoski przylegające i odstające, czasem kępkowo skupione, gwiazdkowate, łuseczkowate lub pojedyncze)[8].
- Liście
- Skrętoległe, z przylistkami zwykle trwałymi, rzadziej odpadającymi, równowąskimi lub lancetowatymi, często sierpowatymi. Blaszka liściowa w zarysie lancetowata do szerokojajowatej, u nasady zwykle zaokrąglona, czasem płytko sercowata, ucięta lub zbiegająca. Blaszka zwykle nie jest wcinana, rzadko i płytko trójklapowa, poza tym na brzegu karbowana, ząbkowana i karbowanopiłkowana[8].
- Kwiaty
- Wyrastają pojedynczo w kątach liści lub zebrane są w grona albo kłosy na szczycie pędu, przy czym czasem kwiatostan stanowi połowę jego długości. Pod kwiatem kieliszek z trzech wolnych listków przylega lub odstaje od kielicha. Kielich nie jest rozdęty, zakończony jest ząbkami trójkątnymi (czasem wąskotrójkątnymi). Korona jest dzwonkowata lub szeroko rozpostarta, żółta lub żółtopomarańczowa. Pręciki są liczne, z nitkami zrośniętymi w kolumnę. Zalążnia dyskowata, górna, utworzona zwykle z 8–18 owocolistków, zwieńczona szyjką z rozgałęzieniami odpowiadającymi liczbie owocolistków zakończonymi główkowatymi znamionami[8].
- Owoce
- Rozłupnie z okółkiem jednonasiennych rozłupek. Rozłupki zwykle są owłosione[8].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj z plemienia Malveae, podrodziny Malvoideae w rodzinie ślazowatych Malvaceae[9].
- Wykaz gatunków[3]
- Malvastrum amblyphyllum R.E.Fr.
- Malvastrum americanum (L.) Torr.
- Malvastrum aurantiacum (Scheele) Walp.
- Malvastrum bicuspidatum (S.Watson) Rose
- Malvastrum boyuibeanum Krapov.
- Malvastrum chillagoense Domin
- Malvastrum corchorifolium (Desr.) Britton ex Small
- Malvastrum coromandelianum (L.) Garcke
- Malvastrum cristobalianum Krapov.
- Malvastrum fryxellii (S.R.Hill) Krapov.
- Malvastrum grandiflorum Krapov.
- Malvastrum guatemalense Standl. & Steyerm.
- Malvastrum hillii Fryxell, León de la Luz & M.Domínguez
- Malvastrum hispidum (Pursh) Hochr.
- Malvastrum interruptum K.Schum.
- Malvastrum ionthocarpum Krapov.
- Malvastrum multicuspidatum Krapov.
- Malvastrum pucarense Krapov.
- Malvastrum scoparioides Ulbr.
- Malvastrum spiciflorum (Hassl.) Krapov.
- Malvastrum tomentosum (L.) S.R.Hill
- Malvastrum trifidum Krapov.
- Malvastrum uniapiculatum Krapov.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2022-10-28] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-10-28] (ang.).
- ↑ a b c d e f Malvastrum A.Gray. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-10-28].
- ↑ Malvastrum A. Gray. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-10-28].
- ↑ a b Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 114, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 121. ISBN 978-83-925110-5-2.
- ↑ David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 559, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ a b c d e f g Steven R. Hill: Malvastrum A. Gray. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-10-28].
- ↑ Genus Malvastrum A. Gray. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-10-28].