Macierzanka nadobna

Macierzanka nadobna
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	jasnotowce
Rodzina	jasnotowate
Rodzaj	macierzanka
Gatunek	macierzanka nadobna
	Nazwa systematyczna
	Thymus pulcherrimus Schur.; Verh. Mitth. Siebenbürg. Vereins Naturwiss. Hermannstadt 10: 140 (1859)
Synonimy
	Thymus carpathicus Čelak.; Thymus chamaedrys subsp. pulcherrimus (Schur) Simonk.; Thymus chamaedrys var. sudeticus (Opiz ex Borbás) Nyman; Thymus circumcinctus Klokov; Thymus humifusus var. origanifolius Rchb.; Thymus serpyllum subsp. pulcherrimus (Schur) Lyka; Thymus serpyllum var. pulcherrimus (Schur) Nyman; Thymus sudeticus Opiz ex Borbás;
	Thymus carpathicus Čelak.; Thymus chamaedrys subsp. pulcherrimus (Schur) Simonk.; Thymus chamaedrys var. sudeticus (Opiz ex Borbás) Nyman; Thymus circumcinctus Klokov; Thymus humifusus var. origanifolius Rchb.; Thymus serpyllum subsp. pulcherrimus (Schur) Lyka; Thymus serpyllum var. pulcherrimus (Schur) Nyman; Thymus sudeticus Opiz ex Borbás;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Macierzanka nadobna (Thymus pulcherrimus Schur.) – gatunek rośliny wieloletniej z rodziny jasnotowatych. Występuje Karpatach – w Rumunii, Ukrainie, na Słowacji oraz w Czechach i Polsce^[3]. W niektórych ujęciach bywa wyodrębniany od macierzanki karpackiej (Thymus carpathicus)^[4], a w innych taksony są utożsamiane^[3].

Morfologia

Pokrój: Półkrzew tworzący luźne darnie. Gatunek bardzo podobny do macierzanki karpackiej.

Łodyga: Dwa rodzaje pędów: płonne i kwiatostanowe. Pędy płonne są długie, płożące się i rosną przez wiele lat. Pędy kwiatostanowe wyrastają rzędami z pędów płonnych, mają długość do 10 cm i wznoszą się. Są wyraźnie prostokątne. Pod samym kwiatostanem owłosione są dookoła, niżej owłosione są po dwóch przeciwległych bokach.

Liście: Ciemnozielone, okrągławe, trójkątnie jajowate, lśniące i nagle ściągnięte w ogonek. Na pędach kwiatonośnych zwiększają się wyraźnie ku górze. Na brzegach mają długie rzęski, a czasami także na powierzchni są delikatnie orzęsione..

Kwiaty: Zebrane w kwiatostan – główkę. Kielich kwiatów posiada długie włoski, jest dwuwargowy, przy czym górna warga jest dłuższa od dolnej i ma trójkątnie lancetowate ząbki. Korona o purpurowym kolorze i długości 6–9 mm.

Owoc: Rozłupnia. Rozpada się na 4 twarde, suche rozłupki.

Biologia i ekologia

Bylina. Kwitnie od czerwca do lipca. Siedlisko: murawy, skały, nadrzeczne kamieniska, upłazy, hale. Głównie na podłożu wapiennym (roślina wapieniolubna). W Tatrach rośnie aż do piętra halnego, głównie jednak po górną granicę lasu – (500–)1000–2000 m n.p.m.

Zobacz też: Rośliny tatrzańskie.

Ochrona

W Czechach jest to takson ujęty na czerwonej Liście ze względu na rzadkość występowania. W Polsce także znajduje się pod ścisłą ochroną gatunkową.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-31] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Thymus pulcherrimus Schur, [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-01-05] .
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 192-193, ISBN 978-83-62975-45-7 .

Bibliografia

Maria Henslowa: Badania nad wiedzą ludową o roślinach: 163-164. Warszawa, 1978
Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
http://botany.cz/cs/thymus-pulcherrimus-sudeticus/

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-31] (ang.).

[powo-3] Thymus pulcherrimus Schur, [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-01-05] .

[checklist-4] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 192-193, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[1]

[2]

[3]

[4]