Mała Czantoria
49°41′39″N 18°46′37″E/49,694167 18,776944 Mała Czantoria spod Tułu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Pasmo | |
| Wysokość |
864 m n.p.m. |
Położenie na mapie Beskidu Śląskiego  | |
Położenie na mapie Karpat  | |
| 49°41′39″N 18°46′37″E/49,694167 18,776944
| |
.jpg)
Mała Czantoria (866 m n.p.m.) – szczyt w głównym grzbiecie Pasma Stożka i Czantorii w Beskidzie Śląskim, niecałe 3 km na północny zachód od Czantorii Wielkiej. Pierwszy, licząc od północy, „beskidzki” szczyt w wododziale Wisły i Odry[1]. Znajduje się w granicach miasta Ustroń w województwie śląskim, powiecie cieszyńskim[2].
Opis
[edytuj | edytuj kod]Północno-wschodni grzbiet Małej Czantorii opada na Pogórze Śląskie. znajdują się na nim wzniesienia Polenica i Jelenica. Południowo-wschodni stok tego grzbietu opada do Potoku Roztoki spływającego dnem doliny między Czantornią Małą a Gronikiem[2]. Mała Czantoria to góra o stromych stokach, zbudowana z gruboławicowych, krzemienistych piaskowców należących do tzw. płaszczowiny godulskiej. Pokryta jest w większości bukowo-świerkowymi lasami, jedynie w partiach przyszczytowych istnieje kilka większych polan. Polany te, wraz z polanami na Wielkiej Czantorii, były niegdyś żywym ośrodkiem szałaśnictwa. Ludomir Sawicki, prowadząc w 1913 r. badania nad pasterstwem na Śląsku Cieszyńskim, stwierdził funkcjonowanie pod szczytem Małej Czantorii szałasu, w którym 7 wspólników z Ustronia wypasało 200 owiec[3]. Obecnie jedynie okazjonalnie wypasane są tu latem niewielkie stadka owiec[4].
Nazwa Mała Czantoria w niemieckiej formie Kleine Czantorie Berg pojawia się na mapach katastralnych Śląska Cieszyńskiego w 1836 r.[5]
Na szczycie znajduje się wieża triangulacyjna[6]. Z polany okrywającej spłaszczenie szczytowe roztacza się widok ku zachodowi i północy. Widoczne jest Pogórze Cieszyńskie od Cieszyna po Skoczów, a przy dobrej pogodzie na północy – Jezioro Goczałkowickie, odległe stąd w linii prostej o 24 km. Na południowo-zachodnich zboczach Małej Czantorii znajduje się pomnik w miejscu śmierci polskich partyzantów z oddziału „Czantoria” z czasów II wojny światowej[4].
Turystyka
[edytuj | edytuj kod]Tuż pod szczytem, od strony zachodniej, przebiegają szlaki turystyczne:
– zielony do Goleszowa PKP (2:30 h) przez Tuł (1 h)- – zielony na Wielką Czantorię (1 h)
– żółty do Ustronia Zdroju PKP (1:30 h)[7].
Południowymi stokami Małej Czantorii, dość nisko, biegną czeskie znaki z Trzyńca do rozdroża pod Wielką Czantorią.
Do nazwy szczytu nawiązywało schronisko turystyczne pod Małą Czantorią, istniejące od lat 20. XX wieku do 1984 na północno-wschodnich stokach[8].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Geoportal. Mapa topograficzna [online] [dostęp 2023-05-22].
- ↑ a b Geoportal. Mapa lotnicza [online] [dostęp 2023-06-06].
- ↑ 3, [w:] Ludomir Sawicki, Szałaśnictwo na Śląsku Cieszyńskim (Wędrówki pasterskie w Karpatach III), „Materiały antropologiczno-archeologiczne i etnograficzne”, 14, Kraków 1919, s. 179.
- ↑ a b Mirosław Barański, Beskid Śląski, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2007, s. 328–330, ISBN 978-83-89188-71-7.
- ↑ Robert Mrózek, Nazwy miejscowe dawnego Śląska Cieszyńskiego, Katowice: Uniwersytet Śląski w Katowicach, 1984, s. 54, ISBN 82-00-00622-2.
- ↑ Radosław Szczepanek, Mała Czantoria pętlą z Ustronia – wycieczka górska Beskid Śląski [online], Trasy na Wczasy, 31 sierpnia 2020 [dostęp 2023-01-15] (pol.).
- ↑ Beskid Śląski i Żywiecki. Mapa 1:50 000, Kraków: Compass, 2011, s. 2, ISBN 978-83-7605-084-3.
- ↑ Tomasz Biesik, Schroniska górskie dawniej i dziś. Beskid Mały i Beskid Śląski, Bielsko-Biała: Wyd. „Logos” Agnieszka Korzec-Biesik, 2013, s. 210–213, ISBN 978-83-925599-3-1.