Krystyna Moszumańska-Nazar

Krystyna Moszumańska-Nazar
Data i miejsce urodzenia	5 września 1924 ; Lwów
Pochodzenie	polskie
Data i miejsce śmierci	27 września 2008 ; Kraków
Gatunki	muzyka poważna, muzyka współczesna
Zawód	kompozytorka, pedagog
	Odznaczenia
	Cytaty w Wikicytatach

Krystyna Moszumańska-Nazar (ur. 5 września 1924 we Lwowie, zm. 27 września 2008 w Krakowie) – polska kompozytorka, profesor i rektor (1987–1993) krakowskiej Akademii Muzycznej.

Życiorys

Uczęszczała do lwowskiej szkoły sióstr benedyktynek ormiańskich^[1], szkoły muzycznej Anny Niementowskiej we Lwowie, następnie do lwowskiego konserwatorium. Po wojnie zmuszona do opuszczenia Lwowa anektowanego przez ZSRR osiadła w Krakowie, gdzie skończyła studia w PWSM jako uczennica Jana Hoffmana w klasie fortepianu i Stanisława Wiechowicza w klasie kompozycji.

Po studiach uczyła fortepianu i teorii w Liceum Muzycznym w Krakowie; wśród jej uczniów byli m.in.: Katarzyna Gärtner, Wojciech Karolak, Krzysztof Meyer i przyszły „skald” Andrzej Zieliński. Od 1963 uczyła w PWSM w Krakowie, obecnej Akademii Muzycznej. W 1975 została dziekanem, w 1978 prorektorem, a w 1987 rektorem tej uczelni (do 1993). Dzięki niej szkoła uzyskała obecną siedzibę, w centrum miasta, w byłym gmachu KW PZPR.

Główne nagrody uzyskane na międzynarodowych konkursach w 1961 i 1962 roku zwróciły na nią uwagę środowiska. Konsekwencją było pierwsze wykonanie na festiwalu „Warszawska Jesień” w 1963. W niedługim czasie zdobyła rangę najwybitniejszej polskiej kompozytorki po Grażynie Bacewicz. Utwory z lat sześćdziesiątych utrzymane były w nurcie sonoryzmu, w późniejszych do głosu doszła umiarkowana tradycja. Charakterystyczne dla kompozytorki było częste i pomysłowe używanie perkusji.

Los tak sprawił, że byłam w bliskim kontakcie z bardzo dobrymi perkusistami polskimi, przede wszystkim jazzowymi, jak i wirtuozami w ogóle: M. Ptaszyńska, J. Pilch, J. Stefański, L.H. Stevens, którzy swoją wirtuozerią i kreacjami zainspirowali mnie w tym obszarze. Zwracali się do mnie o napisanie utworów dla nich. Twierdzili, że czuję perkusję, wykonywali te utwory. I tak powstały 3 Etiudy na perkusję solo, From end to end percussion, Fantazja na marimbafon solo, Warianty na fortepian i perkusję, Interpretacje na flet, taśmę i perkusję czy wreszcie utwór dla pięciu perkusistów Music for five. Ważną rolę perkusja odgrywa też w takich utworach kameralnych jak Pieśń nad Pieśniami, Wyzwanie, Bel canto, Hexaedre, Pour orchestre, Rapsod II, Wariacje koncertujące na flet i orkiestrę kameralną, czy wreszcie Koncert na orkiestrę^[2].

W 2009 roku Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej w Krakowie został w całości poświęcony pamięci Krystyny Moszumańskiej-Nazar^[3].

Skomponowała ok. 70 utworów, m.in.:

Hexaèdre na orkiestrę (1960)
Muzyka na smyczki (1962)
Exodus na orkiestrę (1964)
Fresk I (1988), II (1992) i III „Lwowski” (1993) na orkiestrę symfoniczną
Leggiero e mobile na orkiestrę (1996), Kraków 1997
Variazioni concertanti na flet i orkiestrę kameralną (1965/1966)
Koncert na perkusję i orkiestrę (1998)
Madonny polskie na chór mieszany i orkiestrę, do sł. Jerzego Harasymowicza-Broniuszyca (1974)
utwory kameralne, wokalne

Była teściową Joanny Wnuk-Nazarowej, dyrygentki i byłej minister kultury.

Nagrody i odznaczenia

W 1988 otrzymała Doroczną Nagrodę Związku Kompozytorów Polskich^[4]. W 1999 roku odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski^[5]. Wcześniej, w 1993, otrzymała Krzyż Oficerski tego orderu^[6]. W 2007 odznaczona Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze – Gloria Artis”^[4].

Przypisy

↑ Krystyna Moszumańska-Nazar 1924–2008, „Gazeta Wyborcza Kraków”, 30.03.2009.
↑ K. Moszumańska-Nazar, O roli perkusji i traktowaniu jej w moich utworach, cytowane za: K. Kasperek, Krystyna Moszumańska-Nazar. Katalog tematyczny utworów, Kraków: Akademia Muzyczna w Krakowie 2004, s. 154.
↑ Dni kompozytorów. Dziennik Polski, 26 maja 2009. [dostęp 2009-05-26]. (pol.).
↑ ^a ^b Moszumańska-Nazar Krystyna [online], Polskie Centrum Informacji Muzycznej [dostęp 2024-10-02] (pol.).
↑ Monitor Polski, poz. 16.
↑ Monitor Polski, poz. 9. isap.sejm.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-18)].

Bibliografia

Lesław Czapliński, De color concentionis, albo o stylistycznej tożsamości autora. Krystyna Moszumańska-Nazar, klasyk sonoryzmu, w: „Opcje” 1/2009.
Lwowskie geny osobowości twórczej. Rozmowy z Krystyną Moszumańską-Nazar przeprowadziła Małgorzata Woźna-Stankiewicz, Kraków: Musica Iagellonica 2007.
Katarzyna Kasperek, Krystyna Moszumańska-Nazar. Katalog tematyczny utworów, Kraków: Akademia Muzyczna w Krakowie 2004.
Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995, s. 576. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).
The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. M. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-517067-2. (ang.).

Linki zewnętrzne

Poczet rektorów Akademii Muzycznej w Krakowie
Krystyna Moszumańska-Nazar, [w:] Twórcy [online], Culture.pl [dostęp 2024-03-22] .
Sylwetka w krakowskim dodatku Gazety Wyborczej
biogram, spis utworów, dyskografia (w jęz. niem.). mugi.hfmt-hamburg.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-17)].

[1] Krystyna Moszumańska-Nazar 1924–2008, „Gazeta Wyborcza Kraków”, 30.03.2009.

[2] K. Moszumańska-Nazar, O roli perkusji i traktowaniu jej w moich utworach, cytowane za: K. Kasperek, Krystyna Moszumańska-Nazar. Katalog tematyczny utworów, Kraków: Akademia Muzyczna w Krakowie 2004, s. 154.

[3] Dni kompozytorów. Dziennik Polski, 26 maja 2009. [dostęp 2009-05-26]. (pol.).

[polmic-4] Moszumańska-Nazar Krystyna [online], Polskie Centrum Informacji Muzycznej [dostęp 2024-10-02] (pol.).

[5] Monitor Polski, poz. 16.

[6] Monitor Polski, poz. 9. isap.sejm.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-18)].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Dyrektorzy Konserwatorium Towarzystwa Muzycznego	Władysław Żeleński (1888–1921) Wiktor Barabasz (1921–1928) Michał Julian Piotrowski (1929–1938) Bolesław Wallek-Walewski (1938–1939)
Rektorzy Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej	Zbigniew Drzewiecki (1946–1952) Stefania Łobaczewska (1952–1955) Bronisław Rutkowski (1955–1964) Eugenia Umińska (1964–1966) Jan Hoffman (1966–1969) Józef Chwedczuk (1969–1972) Krzysztof Penderecki (od 1972)
Rektorzy Akademii Muzycznej	Krzysztof Penderecki (do 1987) Krystyna Moszumańska-Nazar (1987–1993) Marek Stachowski (1993–1999) Barbara Świątek-Żelazna (1999–2002) Marek Stachowski (2002–2004) Stanisław Krawczyński (2005–2012) Zdzisław Łapiński (2012–2016) Stanisław Krawczyński (2016–2020) Wojciech Widłak (2020–2024) Mariusz Sielski (od 2024)

Państwowa Wyższa Szkoła Muzyczna (1945–1978)	Stefania Łobaczewska (1945–1949) Janusz Miketta (1949–1950) Maria Dziewulska (1950–1966) Tadeusz Machl (1966–1969) Mieczysław Drobner (1969–1972) Marek Stachowski (1972–1975) Krystyna Moszumańska-Nazar (1975–1978)
Akademia Muzyczna (od 1978)	Zbigniew Bujarski (1978–1984) Krzysztof Meyer (1984–1985) Zbigniew Bujarski (1978–1984) Mieczysław Tomaszewski (1988–1990) Teresa Malecka (1990–1992) Anna Oberc (1996–1999) Regina Chłopicka (1999–2005) Rafał Jacek Delekta (2005−2012) Wojciech Widłak (2012−2020) Agnieszka Draus (2020–)

Państwowa Wyższa Szkoła Muzyczna (1945-1978)	Stanisław Wiechowicz (1957–1963) Bolesław Woytowicz (1963–1965) Tadeusz Machl (1965–1972) Krzysztof Penderecki (1972–1974) Krystyna Moszumańska-Nazar (1974–1975) Marek Stachowski (od 1975)
Akademia Muzyczna (od 1978)	Marek Stachowski (do 2004) Wojciech Widłak (2005–)