Kompleks męczennika
Kompleks męczennika (ang. martyr complex) – w psychologii osoba, która ma kompleks męczeński, czasami nazywany również kompleksem ofiary, pragnie poczuć się męczennikiem dla własnego dobra, szukając cierpienia lub prześladowań, ponieważ albo odczuwa taką potrzebę psychiczną, albo chce uniknąć odpowiedzialności. Czasami używa się go również jako terminu gaslighting, aby przerzucić winę na ofiarę (wtenczas już nie ofiarę, ale męczennika). W niektórych przypadkach wynika to z przekonania, że męczennik został wytypowany do prześladowań ze względu na wyjątkowe zdolności lub uczciwość[1].
Teolog Paul Johnson uważa takie przekonania za przedmiot troski o zdrowie psychiczne kleru[2]. Inne kompleksy męczenników wiążą się z umyślnym cierpieniem w imię miłości lub obowiązku. Zaobserwowano to u kobiet, zwłaszcza w rodzinach zubożałych, a także w związkach gdzie kobieta jest współuzależniona lub stosowane są wobec niej nadużyć[3][4].
Psychiatra Antoni Kępiński zwraca uwagę, że pragnienie męczeństwa może być jednym z objawów schizofrenii.
Światu grozi zagłada – chory chce ludzkość ostrzec, poświęcić się dla niej; heroiczny czyn może uchronić przed katastrofą. Chce cierpieć, być męczennikiem. Zadaje sobie dotkliwe rany, kaleczy swe ciało. Wkłada rękę do ognia, bo od tego, czy ból wytrzyma, zależy w jego mniemaniu ratunek ludzkości. Odcina palec, ucho, penis na znak ofiary dla wyższego celu. Wstrzymuje się od przyjmowania pokarmów, by oczyszczając swe ciało, oczyścić ludzkość na przyjście innego, nowego świata[5].
Pragnienie męczeństwa jest czasami uważane za formę masochizmu[6]. Allan Berger określił je jednak jako jeden z kilku wzorców zachowań poszukujących bólu/cierpienia, w tym ascezy i pokuty[7].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Sheldon E. Davis, What are modern martyrs worth?, „Peabody Journal of Education”, 23 (2), 1945, s. 67–68, DOI: 10.1080/01619564509535934, ISSN 0161-956X [dostęp 2020-03-22] (ang.).
- ↑ Paul E. Johnson, The emotional health of the clergy, „Journal of Religion & Health”, 9 (1), 1970, s. 50–59, DOI: 10.1007/BF01533165, ISSN 0022-4197 [dostęp 2020-03-22] (ang.).
- ↑ Oscar Lewis, Husbands and Wives in a Mexican Village: A Study of Role Conflict, „American Anthropologist”, 51 (4), 1949, s. 602–610, DOI: 10.1525/aa.1949.51.4.02a00050, ISSN 0002-7294 [dostęp 2020-03-22] (ang.).
- ↑ Nancy G. Kutner, The Poor Vs. the Non-poor: an Ethnic and Metropolitan-Nonmetropolitan Comparison, „The Sociological Quarterly”, 16 (2), 1975, s. 250–263, DOI: 10.1111/j.1533-8525.1975.tb00943.x, ISSN 0038-0253 [dostęp 2020-03-22] (ang.).
- ↑ Nurt charyzmatyczny. W: Antoni Kępiński: Schizofrenia. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2001, s. 138. ISBN 83-08-03106-4.
- ↑ David B. Seligman, Masochism, „Australasian Journal of Philosophy”, 48 (1), 1970, s. 67–75, DOI: 10.1080/00048407012341471, ISSN 0004-8402 [dostęp 2020-03-22] (ang.).
- ↑ Allan S. Berger, Choosing to Suffer: Reflections on an Enigma, „Journal of Religion and Health”, 42 (3), 2003, s. 251–255, DOI: 10.1023/A:1024843702805 [dostęp 2020-03-22].