Kolumna rostralna

Kolumna rostralna (łac. columna rostrata) – pomnik upamiętniający zwycięstwa w bitwie morskiej w postaci wolnostojącej kolumny ozdobionej wystającymi z trzonu dziobami statków pokonanej floty nieprzyjacielskiej.

Kolumny rostralne były znane już w starożytności, widniały również na monetach starożytnego Rzymu^[1], ale rozpowszechniły się w XVIII i XIX wieku.

Kolumny starożytne

Rzymska kolumna na monecie cesarza Wespazjana

Z okresu starożytnego zachowała się, odnaleziona w Rzymie w roku 1565 u podnóża Kapitolu na Forum Romanum, kolumna Gajusza Duiliusza, który w roku 260 p.n.e. odniósł zwycięstwo nad flotą Kartaginy w bitwie pod Mylae. Po pochodzie triumfalnym zawieszono na trzonie kolumny odcięte okute dzioby statków wroga. Była to najprawdopodobniej pierwsza kolumna rostralna – nazwa pochodzi od łacińskiego "rostra" czyli "dzioby"^[1]. Inna kolumna z ok. 26 r. p.n.e. upamiętniała zwycięstwo morskie Oktawiana Augusta nad Sekstusem Pompejuszem^[1].

Kolumny nowożytne

Do najbardziej znanych kolumn rostralnych czasów nowożytnych należą m.in. kolumny w Sankt Petersburgu przed budynkiem Giełdy na Wyspie Wasilewskiej, na Placu Zgody w Paryżu, na Placu Gwiaździstym koło Prateru w Wiedniu i na Columbus Circle w Nowym Jorku. Inne obiekty to:

kolumna ku czci cesarza Maksymiliana I – wzniesiona w Puli na półwyspie Istria (obecnie Chorwacja) została po I wojnie światowej przeniesiona do Wenecji

kolumna-fontanna ku czci bogini Romy na Piazza del Popolo w Rzymie

kolumna upamiętniająca postać kapitana Tomasza Grenville'a, poległego w maju 1747 w starciu z flotą francuską, w ogrodach Stowe Landscape Gardens w hrabstwie Buckinghamshire w Wielkiej Brytanii

kolumna upamiętniająca bitwę morską pod Czesmą (5–7 lipca 1770) – wzniesiona w roku 1778 w Carskim Siole

latarnia z dziobami okrętów w Wołgodońsku nad Zbiornikiem Cymlańskim – powstała na początku lat 50. XX wieku

W pomniku Piotra Wielkiego w Moskwie jego autor, rzeźbiarz gruziński Zurab Cereteli umieścił w części cokołowej dzioby statków, wzorowane na kolumnach rostralnych.

Kolumna w Sankt Petersburgu
Kolumna w Bordeaux
Kolumna w Wenecji (pierwotnie w Puli, Chorwacja)
Kolumna na Placu Zgody w Paryżu
Pomnik Kolumba w Nowym Jorku

Kolumny na Wasiliewskim Ostrowie w Sankt Petersburgu
Kolumna w Tomsku
Szczegół kolumny w Tomsku
Latarnia w Wołgodońsku nad Zbiornikiem Cymlańskim.

Rekonstrukcja kolumny Gajusza Duiliusza
Kolumna Tegethoffa na Praterstern w Wiedniu
Kolumna kapitana Tomasza Grenville w Stowe Landscape Gardens, Buckinghamshire
Kolumna bitwy pod Czesmą w Carskim Siole

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Martin Beckmann: The Column of Marcus Aurelius: The Genesis & Meaning of a Roman Imperial Monument. UNC Press Books, 2011. ISBN 0-8078-3461-0. [dostęp 2011-07-02]. (ang.).

Bibliografia

Greek architecture. W: Encyclopaedia Britannica. 1965.
Pостральные колонны – символ морских побед (Kolumny rostralne – symbol zwycięstw morskich). „Miesięcznik "Наука и жизнь"”. 2/2000. (ros.).
René & Peter van der Krogt (strona prywatna): COLUMBUS MONUMENTS PAGES. www.vanderkrogt.net. [dostęp 2011-07-02]. (ang.).
Rostral Columns. www.lhdigest.com. [dostęp 2011-07-02]. (ang.).
Pomnik Piotra I w Moskwie w rosyjskojęzycznej Wikipedii

[Beckmann-1] Martin Beckmann: The Column of Marcus Aurelius: The Genesis & Meaning of a Roman Imperial Monument. UNC Press Books, 2011. ISBN 0-8078-3461-0. [dostęp 2011-07-02]. (ang.).

[1]