Kodeks Proroków z Kairu

Facsimile kodeksu w formacie PDF w serwisie Wikimedia Commons

Kodeks Proroków z Kairu (Codex Cairensis, Codex Prophetarum Cairensis) – najstarszy istniejący rękopis z kompletnym tekstem drugiej części Biblii Hebrajskiej – Proroków (Newi'im). Zawiera on tekst masorecki, w wydaniach krytycznych oznaczany jest zwykle literą C.

Historia

Zgodnie ze spisanym w pierwszej osobie kolofonem dołączonym do kodeksu, tekst został spisany wraz z interpunkcją dla Jabesza, syna Shlomo Babilończyka, przez Mojżesza ben Aszera z Tyberiady. Trwało to 25 lat^[1] i zostało ukończone "pod koniec roku 827 od zniszczenia Drugiej Świątyni", czyli w roku 895/6 n.e. Kodeks został następnie przekazany karaimskiej wspólnocie z Jerozolimy, zaś po zdobyciu Jerozolimy podczas pierwszej krucjaty w roku 1099, wraz z innymi świętymi dziełami był przetrzymywany (podobnie jak ocalali Żydzi) przez krzyżowców dla uzyskania okupu. Król jerozolimski Baldwin oddał go karaimskiej wspólnocie w Kairze^[2]. Jest to ostatnia pewna lokalizacja kodeksu, obecnie nie ma pewności, gdzie znajduje się księga^[3], choć najprawdopodobniej jest on w posiadaniu Uniwersytetu Hebrajskiego.

Zawartość

Kodeks składa się z 588 stron o wymiarach ok. 20 na 20 cm. Zawiera on zbiór Proroków (Newi'im), to jest Proroków Starszych: Księgę Jozuego (s. 1–37), Księgę Sędziów (s. 37–74), dwie Księgi Samuela (s. 74–168) i dwie Księgi Królewskie (s. 168–272) i Proroków Młodszych: Księgę Izajasza (s. 272–342), Księgę Jeremiasza (s. 343–433), Księgę Ezechiela (s. 433–510) oraz zbiór 12 proroków mniejszych (s. 510–570).

Tekst Proroków jest zaopatrzony w samogłoski, znaki akcentowe oraz wielką i małą masorę. Spisany jest pismem kwadratowym, w trzech kolumnach (z wyjątkiem fragmentów poetyckich), z których każda zawiera 23 linie i zajmuje 570 stron tekstu biblijnego, dalsze 5 stron to kolofon (s. 571–575). Niektóre strony są zdobione motywami geometrycznymi, zaś dziesięć stron na początku i trzy na końcu zawiera tylko zdobienia^[4] (nie są dostępne w facsimile).

Badania naukowe

Lazar Lipschütz i inni badacze stwierdzają, że tekst jest znacznie bliższy masoreckiej tradycji ben Neftalego, niż ben Aszera. Pochodzące z XI wieku zestawienie prawie 900 różnic między tymi tradycjami pozwala stwierdzić 67% zgodność Kodeksu Kairskiego z tradycją ben Neftalego^[3]. Niektórzy (np. Moshe H. Goshen-Gottstein) argumentują, że wynika to z faktu, że ben Neftali przejął system Mojżesza ben Aszera dokładniej niż jego syn Aaron^[5]. Kolejne wątpliwości rodzą wyniki datowania metodą radiowęglową, która wskazuje na wiek XI jako czas powstania kodeksu. Wskutek tych wątpliwości obecnie coraz częściej przyjmuje się, że kodeks został spisany w XI wieku przez nieznanego skrybę, który skopiował do niego także wcześniejszy kolofon, sporządzony przez Mojżesza ben Aszera^[3].

Zobacz też

Przypisy

↑ Zel Lurie. The Double Mystery of the Cairo Codex. „Jewish Journal”, 5/2/12.
↑ Raymond E. Brown, D. W. Johnson, Kevin G. O'Conell: Tekst i przekłady Pisma Świętego. W: Katolicki Komentarz Biblijny. Raymond E. Brown, Joseph A. Fitzmyer, Roland E. Murphy (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, 2004, s. 1670. ISBN 83-7146-080-5.
↑ ^a ^b ^c Yosef Ofer: Cairo Codex. W: Encyclopedia of Bible and Its Reception. Belin/Boston: Walter de Guyter, 2012, s. 769–770. ISBN 978-3-11-018372-6.
↑ Giuliano Tamani: La tradizione della bibbia ebraica nel primo millennio. W: City and Book, Florence, 2001, Part 1 [dostęp 2012-07-08].
↑ Ernst Würthwein: The Text of the Old Testament: An Introduction to the Biblia Hebraica. Grand Rapids: Wm. B. Eerdmans Publishing, 1995, s. 35. ISBN 0-8028-0788-7.

Bibliografia

Wydania tekstu

Lowinger D. S. (red.): Codex Cairo of the Bible. Jerusalem: Makor Publishing Ltd., 1971. [dostęp 2012-07-08].
Castro Federico Pérez: El códice de profetas de el Cairo. Madrid: CSIC, 1979–1992, seria: Textos y estudios "Cardenal Cisneros". 20, 26, 30–31, 36–37, 44, 51.
La masora parva del códice de profetas de El Cairo: casos lêt. Madrid: Instituto de Filología del CSIC, 1995, seria: Textos y estudios "Cardenal Cisneros". 59. ISBN 84-00-07543-9.

Opracowania

Zel Lurie: The Double Mystery of the Cairo Codex. "Jewish Journal" 5/2/12.
Zel Lurie: Mysteries of the Cairo codex: Part II.
Giuliano Tamani: La tradizione della bibbia ebraica nel primo millennio. W: City and Book, Florence, 2001, Part 1 [dostęp 2012-07-08].

[Lurie1-1] Zel Lurie. The Double Mystery of the Cairo Codex. „Jewish Journal”, 5/2/12.

[KKB1670-2] Raymond E. Brown, D. W. Johnson, Kevin G. O'Conell: Tekst i przekłady Pisma Świętego. W: Katolicki Komentarz Biblijny. Raymond E. Brown, Joseph A. Fitzmyer, Roland E. Murphy (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, 2004, s. 1670. ISBN 83-7146-080-5.

[Ofer-3] Yosef Ofer: Cairo Codex. W: Encyclopedia of Bible and Its Reception. Belin/Boston: Walter de Guyter, 2012, s. 769–770. ISBN 978-3-11-018372-6.

[Florin-4] Giuliano Tamani: La tradizione della bibbia ebraica nel primo millennio. W: City and Book, Florence, 2001, Part 1 [dostęp 2012-07-08].

[5] Ernst Würthwein: The Text of the Old Testament: An Introduction to the Biblia Hebraica. Grand Rapids: Wm. B. Eerdmans Publishing, 1995, s. 35. ISBN 0-8028-0788-7.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]