Klaus Fuchs

Klaus Fuchs

Data i miejsce urodzenia	29 grudnia 1911 Rüsselsheim am Main, Cesarstwo Niemieckie
Data i miejsce śmierci	28 stycznia 1988 Drezno, NRD
Zawód, zajęcie	fizyk
Odznaczenia

Klaus Emil Julius Fuchs (ur. 29 grudnia 1911 w Rüsselsheim am Main, zm. 28 stycznia 1988 w Dreźnie) – brytyjski fizyk atomowy pochodzenia niemieckiego, tajny współpracownik GRU pracujący na rzecz Związku Radzieckiego, tzw. szpieg atomowy.

Życiorys

Klaus Emil Julius Fuchs był synem wiejskiego pastora. Studiował matematykę i fizykę na uniwersytetach w Lipsku i Kilonii. Już na studiach interesował się polityką. Należał do Socjaldemokratycznej Partii Niemiec (SPD), został jednak z niej usunięty za poparcie w wyborach prezydenckich Ernsta Thaelmanna zamiast Paula Hindenburga. To zdecydowało, że w 1932 został członkiem Komunistycznej Partii Niemiec (KPD). W następnym roku, po dojściu nazistów do władzy, wyjechał z ojczyzny i po krótkim pobycie we Francji osiadł w Wielkiej Brytanii, gdzie studiował i pracował na uniwersytetach: najpierw w Bristolu (pod kierunkiem Nevilla Motta), od 1937 w Edynburgu (u Maxa Borna).

Po wybuchu II wojny światowej, jako obywatel niemiecki, został internowany. Z obozu na Wyspie Man zwolniono go po interwencji Borna. W 1941 wrócił na Wyspy i podjął pracę w zespole opracowującym brytyjską bombę atomową (projekt Tube Alloys). W 1942 otrzymał obywatelstwo brytyjskie. Mniej więcej w tym samym czasie podjął współpracę z wywiadem ZSRR.

W 1943 wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie pracował w laboratoriach atomowych, m.in. w Los Alamos. Brał udział w Projekcie Manhattan – pracach nad pierwszą bombą atomową. Do Wielkiej Brytanii wrócił w 1946. Pod koniec lat czterdziestych został aresztowany i 1 marca 1950 został skazany na 14 lat więzienia za szpiegostwo na rzecz ZSRR. Uważa się, że to właśnie Fuchs był najcenniejszym radzieckim szpiegiem w Projekcie Manhattan (nie Rosenbergowie), a przekazane przez niego informacje znacząco przyspieszyły prace nad radziecką bombą atomową. To on dostarczył m.in. potrzebne informacje o materiale rozszczepialnym - uranie 235, potrzebnym do produkcji bomby atomowej. Na rzecz Fuchsa jako kurierzy pracowali: Saville Sax i Harry Gold.

Z więzienia został przedterminowo zwolniony (za dobre zachowanie) 23 czerwca 1959 i samolotem LOT odleciał do Berlina Wschodniego w NRD, gdzie osiadł w Dreźnie. Pracował jako zastępca dyrektora Instytutu Badań Jądrowych w Rossendorf, prowadził też wykłady w miejscowej uczelni. Związek małżeński zawarł z Margaret Keilson, koleżanką ze studiów. Za swe zasługi był w NRD wielokrotnie nagradzany. Odznaczony m.in. Orderem Karla Marksa oraz Orderem Zasług dla Ojczyzny. Jako emeryt działał w ruchu pokojowym i ruchu na rzecz rozbrojenia nuklearnego. Zmarł 28 stycznia 1988 roku, w wieku 76 lat, w Dreźnie. Pochowany na Cmentarzu Centralnym Friedrichsfelde w Berlinie.

Ordery i odznaczenia

• Order Karola Marksa
• Order Zasługi dla Ojczyzny i inne.

Bibliografia

• Christopher Andrew, Wasilij Mitrochin, Archiwum Mitrochina, t. I. KGB w Europie i na Zachodzie, Poznań 2009, Wyd. Rebis, Wyd. II poprawione, ISBN 978-83-7510-348-9
• Amy Knight: Jak zaczęła się zimna wojna. Sprawa Guzenki i polowanie na radzieckich szpiegów. Warszawa: 2007. ISBN 978-83-7469-568-8.
• Richard Trahair: Czarna księga szpiegów. Warszawa: 2011. ISBN 978-83-61232-12-4.
• Bogusław Wołoszański: Sensacie XX wieku. Po II wojnie światowej. Warszawa: 1998. ISBN 83-85852-14-X.

Linki zewnętrzne

• Nuclear Weapons Archive – Klaus Fuchs
• Klaus Fuchs w dokumentach FBI