Przejdź do zawartości

Katarzyna Kobro

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Katarzyna Kobro
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

26 stycznia 1898
Moskwa

Data i miejsce śmierci

21 lutego 1951
Łódź

Zawód, zajęcie

rzeźbiarka

Replika K. Kobro rzeźby powstała w czasie pleneru „What Now?” w 1986 w Elblągu. Została wykonana w skali 5:1
Grób Katarzyny Kobro-Strzemińskiej i jej córki, Niki Strzemińskiej na cmentarzu prawosławnym na Dołach w Łodzi, 21 maja 2007

Katarzyna Kobro (ur. 14 stycznia?/26 stycznia 1898 w Moskwie (lub Rydze[1]), zm. 21 lutego 1951 w Łodzi) – polska rzeźbiarka awangardowa pochodzenia niemiecko-rosyjskiego[2].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodziła się w Moskwie jako córka Jewgenii Rozanow i Mikołaja von Kobro. Ukończyła w Moskwie ewakuowane z Warszawy III Żeńskie Gimnazjum Warszawskie. W latach 1917–1920 studiowała w moskiewskiej Szkole Malarstwa, Rzeźby i Architektury[1].

Była żoną poznanego w Moskwie awangardowego artysty Władysława Strzemińskiego. Ich jedynym dzieckiem była Nika Strzemińska (zm. 2001), lekarz psychiatra i pisarka, propagatorka sztuki swoich rodziców. Katarzyna Kobro przyjaźniła się z Julianem Przybosiem i Janem Brzękowskim. Współtworzyła grupy „Blok”, „Praesens” i „a.r.” (czyli „awangarda rzeczywista” lub „artyści rewolucji”)[1].

Mural w Warszawie na ul. Pawiej

Zrewolucjonizowała myślenie o rzeźbie. Odeszła od pojmowania rzeźby jako bryły. Pod wpływem konstruktywizmu odrzuciła indywidualizm, subiektywizm i ekspresjonizm sztuki, w ich miejsce postulowała bezwzględny obiektywizm formy, podstawowym jej celem była budowa abstrakcyjnego dzieła sztuki, opartego na uniwersalnych i obiektywnych prawach, odkrywanych na drodze eksperymentu i analizy. Punktem wyjścia koncepcji rzeźby Katarzyny Kobro jest abstrakcyjne pojęcie nieskończonej przestrzeni. Przestrzeń tak pojęta jest jednorodna i nie posiada żadnych szczególnych miejsc, żadnego punktu odniesienia (np. w rodzaju środka układu współrzędnych). Stąd Kobro dążyła w swoich pracach do takiego zorganizowania przestrzeni, aby nie było w niej podziału na przestrzeń zamkniętą w bryle i otoczenie, ale by dzieło współistniało z przestrzenią, pozwalając jej przenikać się. Równocześnie z koncepcji jednorodności przestrzeni wynika likwidacja centrum kompozycyjnego, tak by każdy punkt rzeźby był jednakowo ważny[1].

Rzeźbiarska twórczość Katarzyny Kobro ma fundamentalne znaczenie dla polskiej sztuki nowoczesnej. Kobro zrewolucjonizowała myślenie o rzeźbie[1].

Tak wyjątkowe podejście do rzeźby wpłynęło na wielu awangardowych artystów, m.in. Belga Georges’a Vantongerloo, którego twórczość widocznie ewoluowała w latach dwudziestych i trzydziestych, częściowo pod wpływem prac Kobro[3].

Została pochowana w Łodzi w części prawosławnej cmentarza Doły. Dopiero pięć lat po śmierci artystki miała miejsce jej pierwsza powojenna wystawa – wspólna z Władysławem Strzemińskim. Większość jej dzieł znajduje się w Muzeum Sztuki w Łodzi. Od 2001 przyznawana jest nagroda jej imienia[1].

W 2009 Teatr Telewizji zrealizował sztukę o tytule Powidoki w reż. Macieja Wojtyszki, w której ukazano życie prywatne Katarzyny Kobro i Władysława Strzemińskiego[4].

W 1986 Gerard Kwiatkowski zainicjował powstanie repliki rzeźby „Kompozycja Przestrzenna” Katarzyny Kobro w Elblągu w pobliżu Centrum Sztuki Galerii EL[5].

Książki o Katarzynie Kobro

[edytuj | edytuj kod]

Upamiętnienia

[edytuj | edytuj kod]
  • Liceum Sztuk Plastycznych w Zduńskiej Woli – w 2008 roku nadano mu imię Katarzyny Kobro[6]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e f Michał Laszczkowski: Kobiety niepodległej. Warszawa: Biuro Programu „Niepodległa”, 2021, s. 73. ISBN 978-83-956053-2-1. (pol.).
  2. Katarzyna Kobro | Życie i twórczość | Artysta [online], Culture.pl [dostęp 2022-01-23] (pol.).
  3. Michał Wenderski, Cultural Mobility in the Interwar Avant-Garde Art Network: Poland, Belgium and the Netherlands, Routledge, 2018, s. 88–90, ISBN 978-1-138-49354-4.
  4. filmpolski.pl: Powidoki.
  5. Centrum Sztuki Galeria EL, Otwarta Galeria. Formy przestrzenne w Elblągu. Przewodnik, Elbląg 2015, s. 50–54, ISBN 978-83-92721-7-3.
  6. Decyzja Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z 21.10.2006 r. o nadaniu szkole imienia Katarzyny Kobro [online], 21 października 2006 (pol.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]