Karantanie

Karantanie (Karyntianie, Chorutanie, Chorątanie^[a], łac. Carantani/Quarantani) − plemię słowiańskie zamieszkujące od VI/VII wieku Karyntię. Zwani również Słowianami alpejskimi. Stworzyli własne państwo, Karantanię. Od VIII wieku w źródłach występuje nazwa Carantani na określenie mieszkańców Karyntii.

Według Nestora z Kijowa Chorutanie byli protoplastami Lachów. Nestor opisuje w swojej Powieści minionych lat z 1113 roku w części drugiej „O narodach słowiańskich”, jak to we wczesnym średniowieczu Biali Chorwaci, Serbowie i Chorutanie (zapewne chodzi tu o część tych plemion, a nie całość) w wyniku najazdu Włochów^[b] przenieśli się ze swoich naddunajskich terenów i osiedli nad Wisłą przezwawszy się Lachami, a ci następnie przezwali się Polanami, Lucicami, Mazowszanami, Pomorzanami^[c].

Kronika Fredegara podaje, że za czasów panowania Dagoberta (628–658) Chorątanie oraz część pewnie i innych plemion słowiańskich tworzyli księstwo kraińskie (w źródłach niemieckich marchia windyjska^[1]^[d]) pod władztwem Waluka (u Fredegara Wallucum ducem Winedorum – Jooseppi Julius Mikkola uważał, że to nie imię a zniekształcony słowiański tytuł władyka; łacińskie Valduco od prasłowiańskiego *voldyka ← *voldo/*voldy od germańskiego *waldan, z analogią w litewskim veldeti „dziedziczyć”^[2]) będącego w przymierzu lub przynależącego do Państwa Samona^[3].

Historię Karantan opisuje także kronika Conversio Bagoariorum et Carantanorum „O nawróceniu Bawarów i Karyntyjczyków”^[4]

Za współczesnych potomków Chorątan można uważać Słoweńców.

Zobacz też

Uwagi

↑ Polska wersja rekonstruowana przez Łowmiańskiego na podstawie ruskiego:Хорутане/Chorutanie oraz łacińskiej Carantani i południowo-słowiańskiej Karantanci: Henryk Łowmiański, Studia nad dziejami Słowiańszczyzny, Polski i Rusi w wiekach średnich, Poznań 1986, s. 75, ISSN 0554-8217
↑ Włochami nazywano Franków, którzy naciskali na nizinę naddunajską, być może mowa tu o inwazji Franków na Chorwację Posawską za czasów Ljudevita w latach 819–822
↑ Fragment dzieła Powieść minionych lat Nestora: „Po mnogich zaś latach siedli byli Słowianie nad Dunajem, gdzie teraz ziemia węgierska i bułgarska. I od tych Słowian rozeszli się po ziemi i przezwali się imionami swoimi, gdzie siedli na którym miejscu. Tak więc przyszedłszy, siedli nad rzeką imieniem Morawa i przezwali się Morawianami, a drudzy Czechami nazwali się. A oto jeszcze ciż Słowianie: Biali Chorwaci i Serbowie, i Chorutanie. Gdy bowiem Włosi naszli na Słowian naddunajskich i osiadłszy pośród nich ciemiężyli ich, to Słowianie ci przyszedłszy siedli nad Wisłą i przezwali się Lachami, a od tych Lachów przezwali się jedni Polanami, drudzy Lachowie, Lucicami, inni — Mazowszanami, inni — Pomorzanami.”
↑ Fredegar określał Słowian mianem Winidi/Vinidi (w dopełniaczu Winidorum/Winedorum, tak jak Pseudoawarów, czyli Warchunitów (od plemion War i Chuni) określał tylko mianem Chuni.

Przypisy

↑ "Marchią windyjską w źródłach niemieckich (np. kronika Historia Francorum Fredegara) określa się księstwo Karantan, którzy uważani są za protoplastów Słoweńców" - Zygmunt Gloger Pisma rozproszone, tom II 1877-1889
↑ Oleg Trubaczow (Олег Николаевич Трубачёв), История славянских терминов родства и некоторых древнейших терминов общественного строя (tł. Historia słowiańskich terminów dotyczących pokrewieństwa i niektórych najstarszych terminów dotyczących systemu społecznego), Moskwa 2007, s.72, ISBN 978-5-484-00395-2, (ros.) (format doc skompresowany w RAR).
↑ KazimierzK. Wachowski KazimierzK., Słowiańszczyzna zachodnia, GerardG. Labuda, Poznań: Wydaw. PTPN, 2000, s. 40, ISBN 83-7063-271-8, OCLC 749228272 .
↑ KazimierzK. Wachowski KazimierzK., Słowiańszczyzna zachodnia, GerardG. Labuda, Poznań: Wydaw. PTPN, 2000, s. 40, ISBN 83-7063-271-8, OCLC 749228272 .

Linki zewnętrzne

Bogo Grafenauer, Razvoj i struktura države Karantanskih Slavena od 7. do 9. stoljeća (tł. Rozwój i struktura państwa karantańskich Słowian od VII do IX wieku) [w:] "Historijski zbornik" nr 17 (1964) (chorw.)
Franc Kos, Gradivo za zgodovino Slovencev v srednjem veku, Prva knjiga (500-800) (tł. Materiały do historii Słoweńców w średniowieczu, tom I (lata 500-800)), Lublana 1902 (słoweń.)

[1] Polska wersja rekonstruowana przez Łowmiańskiego na podstawie ruskiego:Хорутане/Chorutanie oraz łacińskiej Carantani i południowo-słowiańskiej Karantanci: Henryk Łowmiański, Studia nad dziejami Słowiańszczyzny, Polski i Rusi w wiekach średnich, Poznań 1986, s. 75, ISSN 0554-8217

[2] Włochami nazywano Franków, którzy naciskali na nizinę naddunajską, być może mowa tu o inwazji Franków na Chorwację Posawską za czasów Ljudevita w latach 819–822

[3] Fragment dzieła Powieść minionych lat Nestora: „Po mnogich zaś latach siedli byli Słowianie nad Dunajem, gdzie teraz ziemia węgierska i bułgarska. I od tych Słowian rozeszli się po ziemi i przezwali się imionami swoimi, gdzie siedli na którym miejscu. Tak więc przyszedłszy, siedli nad rzeką imieniem Morawa i przezwali się Morawianami, a drudzy Czechami nazwali się. A oto jeszcze ciż Słowianie: Biali Chorwaci i Serbowie, i Chorutanie. Gdy bowiem Włosi naszli na Słowian naddunajskich i osiadłszy pośród nich ciemiężyli ich, to Słowianie ci przyszedłszy siedli nad Wisłą i przezwali się Lachami, a od tych Lachów przezwali się jedni Polanami, drudzy Lachowie, Lucicami, inni — Mazowszanami, inni — Pomorzanami.”

[5] Fredegar określał Słowian mianem Winidi/Vinidi (w dopełniaczu Winidorum/Winedorum, tak jak Pseudoawarów, czyli Warchunitów (od plemion War i Chuni) określał tylko mianem Chuni.

[4] "Marchią windyjską w źródłach niemieckich (np. kronika Historia Francorum Fredegara) określa się księstwo Karantan, którzy uważani są za protoplastów Słoweńców" - Zygmunt Gloger Pisma rozproszone, tom II 1877-1889

[6] Oleg Trubaczow (Олег Николаевич Трубачёв), История славянских терминов родства и некоторых древнейших терминов общественного строя (tł. Historia słowiańskich terminów dotyczących pokrewieństwa i niektórych najstarszych terminów dotyczących systemu społecznego), Moskwa 2007, s.72, ISBN 978-5-484-00395-2, (ros.) (format doc skompresowany w RAR).

[7] KazimierzK. Wachowski KazimierzK., Słowiańszczyzna zachodnia, GerardG. Labuda, Poznań: Wydaw. PTPN, 2000, s. 40, ISBN 83-7063-271-8, OCLC 749228272 .

[8] KazimierzK. Wachowski KazimierzK., Słowiańszczyzna zachodnia, GerardG. Labuda, Poznań: Wydaw. PTPN, 2000, s. 40, ISBN 83-7063-271-8, OCLC 749228272 .

[a]

[b]

[c]

[1]

[d]

[2]

[3]

[4]