Kapykułowie

Kapykułowie (tur. Kapıkulu, "słudzy dworu", kapy - "brama, dwór", kuł - "niewolnik, sługa", też tur. Kapıkulu askerleri, "askerleri" - "żołnierze") – nazwa wszystkich stałych i regularnych wojsk pieszych i jezdnych na służbie Imperium Osmańskiego podlegających sułtanowi. Jedna z 3 głównych składowych armii osmańskiej obok marynarki oraz sił prowincjonalnych (tur. Eyalet askerleri)^[1].

Organizacja

Piechota

W skład piechoty (tur. Kapıkulu piyadeleri^[2]) należącej do Kapykułu wchodziły następujące jednostki:

Korpus Janczarów^[2]
grenadierzy (tur. Humbaracı Ocağı, pol. kumbaradży lub pol. granatnicy), później uznawano ich jako część jednostek artylerii^[2]
artyleria (tur. Topçu Ocağı, pol. topczyjowie)^[2]
jednostki transportujące artylerię (tur. Top Arabacılar Ocağı, pol. toparabadżyjowie)^[2]
minierzy (tur. Lağımcılar, pol. lagymdży)^[2]
nosiwodowie (tur. Sakalar), mieli za zadanie dostarczanie napojów, w trakcie bitw zajmowali się rannymi^[3]
Korpus Rekrutów (tur. Acemi Ocağı, "[jeszcze] obcy", pol. adżemi^[4]) będący systemem 34 jednostek szkoleniowych którego adepci po 6 latach przygotowań zostawali janczarami^[5]
Korpus Płatnerzy (tur. Cebeci Ocağı, pol. dżebedżijowie), oprócz tworzenia i naprawiania broni tworzyli własną jednostkę taktyczną, w 1574 było to 625 żołnierzy dołączonych do artylerii, z czasem ich liczba wzrosła na tyle że każdy duży garnizon miał ich w swoich szeregach^[3]

Kawaleria

Elitarna kawaleria zwana jazdą sześciu dywizji składała się z^[6]:

tur. Kapıkulu Sipahileri - wysokiej rangi oddział będący częścią spahisów, przynależał do osobistej gwardii sułtana. W trakcie bitew stali bezpośrednio przy sułtanie.
silahdarowie (tur. silahtar, pol. miecznicy)
ulufedżijowie (tur. ulufeciler, pol. kontraktowi), stali za sipahami po dwóch stronach sułtana:
- ulufedżijowie skrzydła lewego (tur. sol ulufeciler)
- ulufedżijowie skrzydła prawego (tur. sağ ulufeciler)
gurebowie (tur. garipler, pol. obcy, znani także jako garibowie^{[potrzebny przypis]}), nazwa 'obcy' wynikała z ich pochodzenia z Anatloii lub Egiptu:
- gurebowie skrzydła prawego (tur. sağ garipler)
- gurebowie skrzydła lewego (tur. sol garipler)

Nie jest znana data założenia tych dywizji. Wiadomo że istniały w trakcie rządów Mehmeda II. Mimo potrojenia liczebności w XVI wieku liczebność tych jednostek była niewielka w stosunku do spahisów zwanych timariotami (tur. Tımarlı sipahiler^[6].

**Liczebność spahisów / silahadarów / ulufedżijów / gurebów ^[6]**
Rok	Rządy Mehmeda II	1527	1567	1607
Liczebność	600 / 600 / 700 / 400	1993 / 1587 / 1007 / 415	3331 / 2785 / 2546 / 2589	7805 / 7683 / 3448 / 1903

Chanat Krymski

W Chanacie krymskim druga obok sejmenów formacja wojska stałego wyekwipowana w broń palną. Poza tym opłacana ze skarbca chanów w odróżnieniu od wspomnianych sejmenów.

Przypisy

↑ Nicolle 2017 ↓, s. 17.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Nicolle 2017 ↓, s. 18.
↑ ^a ^b Nicolle 2017 ↓, s. 18,54.
↑ Nicolle 2017 ↓, s. 15.
↑ Nicolle 2017 ↓, s. 15-16,18.
↑ ^a ^b ^c Imber 2023 ↓, s. 344-345.

Bibliografia

Zygmunt Abrahamowicz (red.), Księga podróży Ewliji Czelebiego, Książka i Wiedza 1969.
Zygmunt Abrahamowicz, Kara Mustafa pod Wiedniem, Wyd. Literackie Kraków 1973.
David Nicolle: Janczarzy. Wydawnictwo Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-7889-495-7.
Colin Imber: Imperium Osmańskie, 1300-1650. Wyd. II. Kraków: Wydawnictwo Astra, 2023. ISBN 978-83-66625-97-6.

[CITEREFNicolle201717-1] Nicolle 2017 ↓, s. 17.

[CITEREFNicolle201718-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Nicolle 2017 ↓, s. 18.

[CITEREFNicolle201718,54-3] Nicolle 2017 ↓, s. 18,54.

[CITEREFNicolle201715-4] Nicolle 2017 ↓, s. 15.

[CITEREFNicolle201715-16,18-5] Nicolle 2017 ↓, s. 15-16,18.

[CITEREFImber2023344-345-6] Imber 2023 ↓, s. 344-345.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]