Przejdź do zawartości

Kamienica przy pl. Solnym 14 we Wrocławiu[edytuj]

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kamienica przy pl. Solnym
Zabytek: nr rej. A/1498/522/Wm z 28.06.1993[1]
Ilustracja
Kamienica przy ul. Plac Solny 14
Państwo

 Polska

Miejscowość

Wrocław

Adres

Plac Solny 14

Styl architektoniczny

eklektyzm, historyzm[2]

Kondygnacje

cztery

Właściciel

Emanuel, Gustav i Joseph Friedländer (1860)

Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Kamienica przy pl. Solnym”
51,109047°N 17,028898°E/51,109047 17,028898

Kamienica przy pl. Solnym 14 – kamienica przy Placu Solnym 14 we Wrocławiu, XVIII-wieczny budynek Komendantury.

Historia i architektura kamienicy

[edytuj | edytuj kod]
Kamienica przy pl. Solnym 14 - proces przebudowy
(1/4)
Plac Solny z kamienicą nr 14 (po prawej) i z gotycka attyką.
Rycina Carla Remsharta (1678-1735), rys. Friedrich Bernhard Werner, Augsburg 1736
Kartusz w sieni kamienicy

Pierwsza murowana trzykondygnacyjna kamienica została wzniesiona w XVI wieku[3] ok. 1550 roku[4]. Na planie Weihnera z 1562 roku, na parceli znajdowały się dwie wąskie kamienice pokryte dachami dwuspadowymi ustawione kalenicowo jedna do placu a druga do ul. Szajnochy. Z tego okresy zachowały się pomieszczenia piwniczne w części północnej. Jedno z tych pomieszczeń znajdujące się północno-wschodnim narożniku jest sklepione kolebką na łuku pełnym prostopadłą do elewacji frontowej. Takie rozmieszczenie pomieszczenia mogłoby wskazywać na istnienie w tym miejscu pierwotnie kamienicy szczytowej. Odmienny układ kolebek sklepiających w piwnicznych pomieszczeniach od strony zachodniej wskazuje na kamienicę kalenicową[5]. W połowie XVI wieku obie kamienice zostały przebudowane i połączone w jeden, prawdopodobnie dwutraktowy budynek[5]. Na rycinie Carla Remsharta z pierwszej połowy XVIII wieku kamienica miała jeszcze gotycko-renesansową attykę, druga i trzecia kondygnacja miała 7-osiową fasadę okienną[6]. Część parterowa miała formę warowną - małe okna strzelnicze i bramę przelotową[7].

Od 1741[a] roku była rezydencją wojskowego komendanta miasta, a około 1750 roku została przebudowana. Powstała wówczas trzykondygnacyjna, dwuskrzydłowa, kalenicowa kamienica z ośmioosiową elewacją frontową, z dwoma osiami środkowymi przedłużonymi na wysokości dachu o wybudówkę w dachu[5] i z wewnętrznym dziedzińcem[7][8]. Część parterowa była boniowana, wykuto w niej duże otwory okienne. Skrajne osie były nieznacznie zryzalitowane, a na ich skrajach umieszczono boniowane lizeny. Dwie osie środkowe były wydzielone pilastrami wielkiego porządku i posiadały bogatą dekorację naczółków okiennych[7]. Nad dwoma środkowymi osiami, nad gzymsem koronującym, umieszczona była dwuosiowa i dwukondygnacyjna facjata zakończona trójkątnym tympanonem. Całość pokrywał trzykondygnacyjny dach kalenicowy z siedmioma małym lukarnami[7][9].

Według Wojciecha Brzezowskiego w 1830 roku zamieniono formę tympanonu[7]. W zachowanej z 1817 roku, pierwszej wersji projektu pomnika Gebharda Leberechta Blüchera umieszczonego na środku placu Solnego w 1927 roku, autorstwa Carla Langhansa, widoczna w tle kamienica nr 14 posiada już zmieniony tympanon i nie ma jeszcze budynku Starej Giełdy wzniesionego dopiero w 1824 roku[10][11]. Budynek kamienicy nr 14 uwiecznił na stalorycie Georg Michael Kurz wykonanym w latach 1840-1850[12]. Około roku 1860, za sprawą właścicieli obu kamienic, braci Emanuela, Gustava i Josepha Friedländerów, budynki zostały połączone[5]. Bracia byli właścicielami firmy bankowo-handlowo-transportowej. Przebudowa miała na celu dostosowania budynków do celów handlowych firmy. W 1870 roku[5] [b] powstała zachowana do dzisiaj nowa elewacja neorenesansowa, budynek podniesiono o jedną kondygnację i pokryto go płaskim dachem[7][5]. W części parterowej, tam gdzie była brama, umieszczono trzy okna sklepowe[13].

W 1860 roku wzniesiono nowy budynek od strony ulicy Szajnochy[5].

W podwórzu budynku zachował się wczesnobarokowy kartusz herbowy[14]. Tylne skrzydło kamienicy wychodzi na ulicę Szajnochy 4, gdzie w 8-osiowej elewacji w osi środkowej znajduje się osobne wejście do budynku[15].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Brzezowski podaje datę 1740 jako rok, w którym budynek zajął nowy komendant miasta. Wydarzenie to związane jest z I wojną śląską, która rozpoczęła się w grudniu 1740. Triumfalny wjazd do Wrocławia miał miejsce 3 stycznia 1741 a podpisanie traktatu pokojowego 2 lata później. Nowy komendant mógł objąć budynek nie wcześniej niż w 1741 roku.
  2. Wojciech Brzezowski podaje datę ok. 1900. W zachowanej autorstwa Roberta Geisslera kamienica jest już przedstawiona po przebudowie. Geissler zmarł w 1893 roku, przez co datowanie przebudowy musi być przesunięte o dekadę.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Dostępne języki
Wczytywanie...