Kąkol

Kąkol
	; Kąkol polny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	goździkopodobne
Rząd	goździkowce
Rodzina	goździkowate
Rodzaj	kąkol
	Nazwa systematyczna
	Agrostemma L.; Sp. Pl. 435. 1 Mai 1753
	Typ nomenklatoryczny
	Agrostemma githago L.
Synonimy
	Githago Adans.;
	Githago Adans.;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Kąkol (Agrostemma L.) – rodzaj roślin należący do rodziny goździkowatych. Obejmuje 2^[4] lub 3^[5] gatunki występujące w Europie i zachodniej Azji, prawdopodobnie rozpowszechnione z wschodniej części obszaru śródziemnomorskiego jako chwasty w uprawach zbóż. Zawleczone także do Azji Wschodniej i Ameryki Północnej. W Europie Środkowej występuje w uprawach jako chwast kąkol polny – jedyny przedstawiciel rodzaju we florze Polski^[6]. Ten gatunek, a także pochodzący z Turcji kąkol wysmukły uprawiane są jako rośliny ozdobne^[4].

Morfologia

Pokrój: Rośliny jednoroczne o pędach wzniesionych, osiągających do 1 m wysokości, słabo rozgałęzionych^[4]^[5].
Liście: Naprzeciwległe, niepodzielone, wąskolancetowate do równowąskich^[4]^[5].
Kwiaty: Zebrane w luźną, kilkukwiatową wierzchotkę. Płatki korony koloru różowo-fioletowego, czerwone, rzadko białe. Kielich w dole z działek zrośniętych w jajowatą lub eliptycznojajowatą rurkę z 10 żebrami, wyżej z końcami wolnymi i długimi. Płatków jest 5 nieco dłuższych lub krótszych od działek kielicha, zaokrąglonych, stopniowo przechodzących w paznokieć. Pręcików jest 10. Zalążnia górna, jednokomorowa, z 5 owłosionymi szyjkami słupka^[4]^[5].
Owoce: Owalne torebki otwierające się 5 klapkami i zawierające liczne nasiona o średnicy ok. 3 mm^[4]^[5].

Systematyka

Pozycja według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Należy do rodziny goździkowatych (Caryophyllaceae), rzędu goździkowców (Caryophyllales) w obrębie dwuliściennych właściwych. W obrębie goździkowatych należy do podrodziny Caryophylloideae plemienia Sileneae^[7].

Pozycja rodzaju w systemie Reveala (1993-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa goździkowe (Caryophyllidae Takht.), nadrząd Caryophyllanae Takht., rząd goździkowce (Caryophyllales Perleb), podrząd Caryophyllineae Bessey in C.K. Adams, rodzina goździkowate (Caryophyllaceae Juss.), rodzaj kąkol (Agrostemma L.)^[8].

Wykaz gatunków^[9]

kąkol polny Agrostemma githago L.
kąkol wysmukły Agrostemma brachylobum (Fenzl) Hammer (syn. A. gracile Boiss)

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).
↑ ^a ^b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-19].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 75. ISBN 0-333-74890-5.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Lu Dequan; Magnus Lidén, Bengt Oxelman: Agrostemma Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-08-01]. (ang.).
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 26, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-05].
↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Agrostemma. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-01-18]. (ang.).
↑ Agrostemma L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-04-15].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).

[ing-3] Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-19].

[philips-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 75. ISBN 0-333-74890-5.

[china-5] Lu Dequan; Magnus Lidén, Bengt Oxelman: Agrostemma Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-08-01]. (ang.).

[checklist-6] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 26, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[7] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-05].

[8] Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Agrostemma. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-01-18]. (ang.).

[powo-9] Agrostemma L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-04-15].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]