Josef Starzer

Josef Starzer
Imię i nazwisko	Josef Johann Michael Starzer
Data i miejsce urodzenia	5 stycznia 1728 (data chrztu) ; Wiedeń
Pochodzenie	austriackie
Data i miejsce śmierci	22 kwietnia 1787 ; Wiedeń
Instrumenty	skrzypce
Gatunki	muzyka poważna, muzyka klasycyzmu
Zawód	kompozytor, skrzypek
	Multimedia w Wikimedia Commons

Josef Johann Michael Starzer^[1] (ochrzczony 5 stycznia 1728 w Wiedniu, zm. 22 kwietnia 1787 tamże^[1]) – austriacki kompozytor i skrzypek.

Życiorys

Był synem waltornisty Thomasa Starzera^[1]. Kształcił się w Wiedniu, gdzie jego nauczycielami byli Giuseppe Bonno i Giuseppe Trani^[1]. Od 1752 roku był skrzypkiem w wiedeńskim Burgtheater^[1]^[2]. Na przełomie 1758 i 1759 roku wyjechał do Rosji, gdzie przebywał do około 1770 roku, występując na dworze carskim w Petersburgu i Moskwie jako koncertmistrz i kompozytor muzyki baletowej^[1]^[2]. Po powrocie do Wiednia nadal działał jako skrzypek i kompozytor baletów;; nawiązał też współpracę z Florianem Leopoldem Gassmannem, będąc współzałożycielem Tonkünstler-Sozietät (1771)^[1]^[2]. Po 1779 roku z powodu problemów zdrowotnych ograniczył działalność publiczną^[1]^[2].

Twórczość

Komponował muzykę do baletów najwybitniejszych choreografów XVIII wieku, wielkich reformatorów teatru baletowego: Franza Antona Hilverdinga, Jeana-Georges’a Noverre’a i Gaspara Angioliniego. Swoją twórczością położył podwaliny pod reformę muzyki baletowej, wzorowaną na reformie operowej Christopha Willibalda Glucka^[1]. Tworzył zarówno krótkie utwory baletowe wykorzystywane jako wstawki do oper i przedstawień teatralnych, jak i dzieła rozbudowane kompozycyjnie z recytatywami instrumentalnymi i odcinkami nawiązującymi do formy sonatowej^[1]. Komponując muzykę do librett choreografów, dla których pracował, inspirował się tematyką antyczną, egzotyczną i orientalną, a także scenami z życia codziennego, takimi jak polowania, obrazki miejskie, pobyt w karczmie^[1]. Jego opracowania muzyczne baletów Noverre’a i Angioliniego były wykorzystywane w wielu europejskich teatrach; także w Warszawie w przedstawieniach baletowych realizowanych przez baletmistrza Daniela Curza. W muzyce kameralnej Starzera widoczne są nawiązania do twórczości Josepha Haydna^[1]^[2].

Wybrane kompozycje

(na podstawie materiałów źródłowych)^[2]

Utwory orkiestrowe

7 symfonii
Koncert skrzypcowy
Koncert na 2 orkiestry
Koncert na 2 klarnety, 2 rogi, fagot i orkiestrę
uwertura Die Belagerung Wiens
6 menuetów
menuet i kontredans

Utwory kameralne

około 25 kwartetów smyczkowych
3 tria smyczkowe
5 utworów na chalumeaux lub flety, 5 klarnetów i kotły
oktet Le Matin et le soir na 2 oboje, 2 rożki angielskie lub klarnety, 2 rogi i 2 fagoty

Singspiel

Die drei Pächter

Balety

Diane et Endimione (wyst. Wiedeń ok. 1754)
Les Bergers (wyst. Laxenburg 1755)
Le Misantrope (wyst. Wiedeń 1756)
L’Amour venge (wyst. Laxenburg 1759)
L’Asile de le vertu (wyst. Petersburg 1759)
Les Nouveaux Lauriers (wyst. Petersburg ok. 1759)
La Victoire de Flore su Borée (wyst. Petersburg 1760)
Siroe (wyst. Petersburg 1760)
Le jugement de Paris (wyst. Petersburg 1761)
Prométhée et Pandore (wyst. Petersburg 1761)
Le Pauvre Yourka (wyst. Moskwa 1762)
Le Seigneur de village moqué (wyst. Moskwa 1762)
Le Vengeance du dieu de l’amour (wyst. Moskwa 1762)
Apollon et Daphne, ou Le Retour d’Apolon au Parnasse (wyst. Petersburg 1763)
Apollon et Diane (wyst. Wiedeń 1763)
Le Retour de la déesse du printemps en Arcadie (wyst. Moskwa 1763)
Les Fêtes hollandoises (wyst. Wiedeń 1763)
Pygmalion, ou La Statue animée (wyst. Petersburg 1763)
Ads et Galatée (wyst. Petersburg 1764)
Le Triomphe du printemps (wyst. Petersburg 1766)
Don Quichotte (wyst. Wiedeń ok. 1768)
Les Moissonneurs (wyst. Wiedeń 1770)
Agamemnon (wyst. Wiedeń 1771)
Atlante (wyst. Wiedeń 1771)
Les Cinque Soltanes (wyst. Wiedeń 1771)
Roger et Bradamante (wyst. Wiedeń 1771)
Adèle de Ponthieu (wyst. Wiedeń 1773)
El Cid (wyst. Wiedeń 1774)
Le Ninfe (wyst. Wiedeń 1774)
Les Horaces et les Curiaces (wyst. Wiedeń 1774)
Les Moissonneurs (wyst. Wiedeń 1775)
Montezuma (wyst. Wiedeń 1775)
Teseo in Creta (wyst. Wiedeń 1775)

Utwory wokalno-instrumentalne

oratorium La passione di Gesù Christo (wyst. Wiedeń 1778)

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 10. Część biograficzna sm–ś. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2007, s. 83–84. ISBN 978-83-224-0866-7.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 5 Pisc–Stra. New York: Schirmer Books, 2001, s. 3452–3453. ISBN 0-02-865530-3.

Linki zewnętrzne

Josef Starzer – twórczość tego autora dostępna w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project

[encmuz-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 10. Część biograficzna sm–ś. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2007, s. 83–84. ISBN 978-83-224-0866-7.

[baker-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 5 Pisc–Stra. New York: Schirmer Books, 2001, s. 3452–3453. ISBN 0-02-865530-3.

[1]

[2]