Jelena Wentcel

Jelena Siergiejewna Wentcel (literacki pseudonim Irina Nikołajewna Griekowa, z domu Dołgincewa; 8 [21] marca 1907, Rewel, Imperium Rosyjskie, obecnie Tallin, Estonia – 15 kwietnia 2002, Moskwa, Rosja) — radziecka matematyk, autorka podręczników z teorii prawdopodobieństwa i badania operacji, rosyjski prozaik, doktor habilitowany nauk technicznych (1954), profesor (1955).

Biografia

Urodziła się w Rewlu (obecnie Tallin). Ojciec, Siergiej Fiedorowicz Dołgincew, był nauczycielem matematyki i uważając, że wyższa matematyka jest łatwiejsza od elementarnej, zajmował się nią z córką już gdy miała siedem-osiem lat, co określiło jej przyszły zawód.

W 1923 roku, w wieku szesnaście lat rozpoczęła studia w Uniwersytecie Petersburskim. Jej wykładowcami byli m.in. B. N. Delaunay, I. M. Winogradow, G. Fichtenholz.

Studia ukończyła w 1929 roku na wydziale matematyki i fizyki. Następnie pracowała m.in.:

• 1935—1969 — w Wojskowo-powietrznej Akademii Inżynieryjnej im. Żukowskiego,
• 1969—1987 — na wydziale matematyki stosowanej w Moskiewskim instytucie inżynierów transportu (МИИТ).

Była autorką lub współautorką szeregu monografii i podręczników:

• Elementarny kurs teorii prawdopodobieństwa w odniesieniu do zadań strzelania i bombardowania, 1945
• Teoria prawdopodobieństwa, 1969
• Teoria prawdopodobieństwa: Zadania i ćwiczenia, 1969
• Problemy teorii prawdopodobieństwa, 1983
• Teoria prawdopodobieństwa i inżynierii, 2000
• Teoria procesów losowych i inżynierii, 2000
• Wprowadzenie do badań operacyjnych: Poradnik, 1964
• Badanie operacji: zadania, zasady, metody, 1988
• Elementy teorii gier, 1961
• Elementy programowania dynamicznego, 1961

Od 1962 roku publikowała dzieła literackie. Od 1967 roku należała do Związku Pisarzy ZSRR.

Zmarła 15 kwietnia 2002 roku w Moskwie, w wieku 96 lat. Zastała pochowana na nowym Cmentarzu Dońskim w Moskwie.

Twórczość literacka

Utworzy literackie publikowała pod pseudonimem I. Griekowa, przyjętego od nazwy litery "y", tj. igrek (po rosyjsku igriek). Dzieła ukazywały się od początku 1960 roku w czasopiśmie "Nowy świat", którym w tym czasie kierował A. Twardowski.

Były to (nazwa oryginalna, tłumaczenie, rok publikacji, opcjonalnie: opis fabuły/tytuł i rok wydania w Polsce):

• opowiadanie „За проходной” („Za portiernią”), 1962;
• opowiadanie „Дамский мастер” („Damski mistrz”), 1963 — o życiu młodego człowieka (który uczy się zawodu fryzjera), postrzeganej oczami jego znajomej — dyrektor dużego instytutu naukowo-badawczego;
• opowiadanie „Под фонарём” („Pod lampą”), 1965 — kobieta-naukowiec na progu podjęcia ważnej osobistej decyzji w myślach wraca do swojego całego życia; „Pod lampą”, 1966;
• nowela „На испытаниях” („Na próbach”), 1967 — o uczonych przemysłu obronnego w 1952 roku, z wyraźnie odtworzoną atmosferą podejrzliwości i nieufności; „Ogniowe próby”, 1967;
• nowela „Маленький Гарусов” („Malutki Garusow”), 1970 — pokazuje psychiczną traumę osoby związaną z cierpieniami w dzieciństwie podczas blokady Leningradu; „Malutki Garusow”, 1969;
• nowela „Кафедра” („Katedra”), 1978; „Katedra”, 1977;
• nowela „Вдовий пароход” („Statek wdów”), 1981); „Statek wdów”, 1979;
• powieść „Пороги” („Progi”), 1981;
• powieść „Свежо предание” („Świeża tradycja”), (napisana w 1962) 1995);
• nowela „Хозяйка гостиницы” („Gospodyni hotelu”), 1976; „Mała gospodyni wielkiego hotelu”, 1975;
• nowela „Перелом” („Złamanie”), 1987;
• nowela „Фазан” („Bażant”); „Bażant”, 1985.

Proza Iriny Griekowej koncentruje się na środowisku naukowców, i w warunkach radzieckich stanowiła wariant literatury feministycznej.

Według dzieł literackich Iriny Griekowej wystawiono spektakle teatralne i nakręcono filmy:

• „Dni powszednie i święta” w MATA (według sztuki napisanej wspólnie z A. Galiczem), 1967;
• „Statek wdów” w teatrze Mossowietu;
• film "Katedra";
• film "Pobłogosławcie kobietę", 2003, według noweli „Mała gospodyni wielkiego hotelu”.

Rodzina

Jej mężem był kierownik katedry balistyki ВВИА, profesor, doktor nauk technicznych, generał-major lotnictwa Dymitr Aleksandrowicz Wentcel.

Dzieci:

• Tatiana D. Wentcel (1931-2012) i Aleksander D. Wentcel (ur. 1937) — matematyk, nauczyciel akademicki na wydziale mechaniczno-matematycznym Uniwersytetu Moskiewskiego,
• Michaił D. Wentcel (1939-1990).

Literatura

• Kozak W., Лексикон русской литературы XX века = Lexikon der russischen Literatur ab 1917 / M. : RIK "Kultura", 1996.  — XVIII, 491, [1] s. — 5000 egz. — ISBN 5-8334-0019-8.