Przejdź do zawartości

Janowo (powiat kwidzyński)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Janowo
wieś
Ilustracja
Kościół pw. św. Jana Chrzciciela
Państwo

 Polska

Województwo

 pomorskie

Powiat

kwidzyński

Gmina

Kwidzyn

Liczba ludności (2022)

411[2]

Strefa numeracyjna

55

Kod pocztowy

82-500[3]

Tablice rejestracyjne

GKW

SIMC

0151153

Położenie na mapie gminy wiejskiej Kwidzyn
Mapa konturowa gminy wiejskiej Kwidzyn, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Janowo”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry znajduje się punkt z opisem „Janowo”
Położenie na mapie województwa pomorskiego
Mapa konturowa województwa pomorskiego, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Janowo”
Położenie na mapie powiatu kwidzyńskiego
Mapa konturowa powiatu kwidzyńskiego, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Janowo”
Ziemia53°48′57″N 18°51′19″E/53,815833 18,855278[1]
Prom na Wiśle w Janowie, w tle zamek w Gniewie

Janowo (niem. Johannisdorf) – wieś w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie kwidzyńskim, w gminie Kwidzyn przy skrzyżowaniu dróg wojewódzkich nr 518 i 525.

Do 1954 roku miejscowość była siedzibą gminy Janowo. W latach 1954–1971 wieś należała i była siedzibą władz gromady Janowo, po jej zniesieniu w gromadzie Korzeniewo. W latach 1975–1998 należała administracyjnie do województwa elbląskiego.

We wsi znajdowała się przeprawa promowa na trasie Kwidzyn – Gniew.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

W 1901 r. zbudowano przez wieś wąskotorową linię kolejową, łączącą stolicę powiatu – Kwidzyn – z Gniewem po zachodniej stronie Wisły. Została ona zlikwidowana skutek przecięcia przez granicę polsko-niemiecką w r. 1920.

W 1920 roku podczas plebiscytu na Powiślu wysoki procent miejscowej ludności opowiedział się za Polską. Janowo (48% głosów polskich) wraz z paroma okolicznymi wioskami wchodzącymi w skład dzisiejszego sołectwa (Bursztych, Kramrowo, Nowe Lignowy i Pólko Małe) zostało przyznane Polsce i stworzyło enklawę na wschodnim brzegu Wisły, potocznie nazywaną Małą Polską (do Polski należał także mały prawobrzeżny skrawek obszaru naprzeciw Kuchni). Granica polsko-niemiecka przebiegała zaledwie 1,5 km na wschód od wsi. Specyfikę tę utrzymano nawet po wojnie, kiedy z trzech gromad (Bursztych, Janowo i Małe Pólko) utworzono gminę Janowo, która pomimo braku łączności lądowej (brak mostu przez Wisłę) należała do lewobrzeżnego powiatu tczewskiego, a nie do komunikacyjnie bardziej dogodnego powiatu kwidzyńskiego.

W okresie międzywojennym ulokowana była tu placówka Straży Celnej „Janowo”.

W sierpniu 1939 roku do Janowa zostały symbolicznie skierowane dwa plutony wojska (jeden z armii czynnej i drugi z formacji Obrony Narodowej). Po wysadzeniu przez wojsko polskie mostów tczewskich i stoczeniu krótkiej walki obronnej oddziały polskie zostały ewakuowane na zachodni brzeg Wisły. Niemcy po wkroczeniu do Janowa rozstrzelali 13 Polaków (wśród nich działaczy plebiscytowych). Na cmentarzu w Janowie znajduje się symboliczna mogiła poświęcona ofiarom zbrodni.

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]

Według rejestru zabytków NID na listę zabytków wpisane są[4]:

  • kościół pw. św. Jana Chrzciciela, 1867–1872, nr rej.: 332/94 z 14.02.1994
  • cmentarz przykościelny, nr rej.: j.w.
  • brama, nr rej.: j.w.

Kościół z końca XIX w. został zbudowany w stylu neogotyckim, z wieżyczką nadwieszoną nad fasadą[5].

Urodzeni w Janowie

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 44157
  2. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 374 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 51 [dostęp 2019-01-19].
  5. Piotr Skurzyński "Warmia, Mazury, Suwalszczyzna" Wyd. Sport i Turystyka - Muza S.A. Warszawa 2004 s. 49 ISBN 83-7200-631-8

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]