Jan Sierakowski (1498–1589)

Jan Sierakowski
Data urodzenia	1498
Data i miejsce śmierci	1589 ; Kłodawa
	Marszałek Sejmu
Okres	od 1548; do 12 grudnia 1548
Przynależność polityczna	Ruch egzekucyjny
Poprzednik	(pierwszy sprawujący urząd)
Następca	Mikołaj Sienicki

Jan Sierakowski herbu Ogończyk (ur. 1498, zm. 1589 w Kłodawie) – wojewoda łęczycki w latach 1569–1589, kasztelan kaliski w latach 1566–1568, kasztelan śremski w latach 1555–1557, kasztelan lądzki w latach 1557–1566, podkomorzy kaliski w latach 1553–1555, referendarz koronny w latach 1552–1566, wojski inowrocławski w latach 1544–1553, starosta przedecki w latach 1556–1576^[1], marszałek izby poselskiej sejmu piotrkowskiego 1548 roku.

Życiorys

Urodzony jako syn Wacława, chorążego brzeskokujawskiego. Protoplasta rodu Sierakowskich herbu Ogończyk. Dworzanin konny Zygmunta II Augusta w 1548 roku. W roku 1548 marszałek izby poselskiej, referendarz koronny, od 1563 do 1566 kasztelan kaliski, następnie wojewoda łęczycki. Używany do komisji w Prusach Królewskich, brał czynny udział w komisji Karnkowskiego do Gdańska (1568–1570). Zasłynął jako jeden z bojowników "egzekucji" i przywódców tzw. "wojny kokoszej". Występował przeciwko władzy sądowej biskupów. Na sejmie roku 1548 sprzeciwiał się małżeństwu Zygmunta II Augusta z Barbarą Radziwiłłówną. Trukczaszy i dworzanin królowej Barbary w latach 1548–1551.

Poseł na sejm krakowski 1536/1537 roku, sejm piotrkowski 1548 roku, sejm piotrkowski 1550 roku sejm piotrkowski 1552 roku z województwa brzeskokujawskiego i województwa inowrocławskiego^[2]. Poseł łęczycki na sejm 1558/1559 roku^[3]. Był członkiem komisji do rewizji królewszczyzn na sejmie 1563/1564 roku^[4]. Podpisał dyplom elekcji Henryka III Walezego^[5].

Miał syna Stanisława (1534–1596), kasztelana lędzkiego i 4 córki. Był sygnatariuszem aktu unii lubelskiej 1569 roku^[6]. Był uczestnikiem zjazdu w Łowiczu 23 lipca 1572 roku^[7]. Podpisał konfederację warszawską 1573 roku^[8]. W 1575 roku w czasie wolnej elekcji głosował na cesarza Maksymiliana II Habsburga^[9].

Córka jego Anna (zmarła po 1605), zamężna za Jana Szamowskiego, kasztelana brzezińskiego. Pozostawili po sobie pięcioro dzieci^[10].

Twórczość

Ważniejsze utwory

Posłów ziemskich ze wszystkiej Korony pierwsze witanie Króla J. M. Zygmunta Augusta na sejmie piotrkowskim A. D. 1548, wyd.: Pamiętnik Sandomierski, t. 2 (1830), s. 171-186; M. Wiszniewski Historia literatury polskiej, t. 9, Kraków 1857; A. Małecki Wybór mów staropolskich, Kraków 1860; J. Szujski "Diariusze sejmów koronnych 1548, 1553 i 1570 r.", Scriptores Rerum Polonicarum, t. 1 (1872), s. 161 nn., tekst poprawny, (w skrócie przytoczył tę mowę S. Orzechowski: Annales...)
Compendium statutorum, powst. 1554, wyd. B. Ulanowski, S. Kutrzeba "Układ prawa polskiego z r. 1554", Kraków 1897–1926, Archiwum Komisji Prawniczej PAU, t. 6

Listy i materiały

Od Stefana Batorego, dat. w Warszawie 6 sierpnia 1576, wyd. I. Polkowski "Sprawy wojenne króla Stefana Batorego. Dyjaryjusze, relacyje, listy i akta z lat 1576-1586", Kraków 1887, Acta Historica Res Gestas Poloniae Illustrantia, t. 11

Utwory o autorstwie niepewnym

Deliberacje o królu, panach, radzie i urzędnikach, sejmie i bezkrólewiu, powst. około 1569, wyd. B. Ulanowski, S. Kutrzeba "Sześć broszur politycznych z XVI i początku XVII stulecia", Kraków 1921, BPP nr 76
De interregno, powst. 1587, wyd. B. Ulanowski, S. Kutrzeba "Sześć broszur politycznych z XVI i początku XVII stulecia", Kraków 1921, BPP nr 76

Przypisy

↑ Urzędnicy województw łęczyckiego i sieradzkiego XVI-XVIII wieku. Spisy". Oprac. Edward Opaliński i Hanka Żerek-Kleszcz. Kórnik 1993, s. 290.
↑ Posłowie ziemscy koronni 1493-1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 87, 105, 107, 110.
↑ Marek Ferenc, Dwór Zygmunta Augusta. Organizacja i ludzie, Oświęcim 2014, s. 229.
↑ Krzysztof Chłapowski, Realizacja reform egzekucji dóbr 1563-1665. Sprawa zastawów królewszczyzn małopolskich, Warszawa 1984, s. 28.
↑ Codex diplomaticus Regni Poloniae et Magni Ducatus Lituaniae. T.1 cz.1-2, Wilno 1758, s. 456.
↑ Volumina Legum, t. II, Petersburg 1859. s. 87.
↑ Karol Sienkiewicz, Skarbiec historii polskiej. t. II, Paryż 1840, s. 25.
↑ Włodzimierz Budka, Kto podpisał konfederację warszawską 1573 R.?, w: Reformacja w Polsce. R.1 1921 nr 4, s. 318.
↑ Ewa Dubas-Urwanowicz, Koronne zjazdy szlacheckie w dwóch pierwszych bezkrólewiach po śmierci Zygmunta Augusta, Białystok 1998, s. 294
↑ SławomirS. Leitgeber SławomirS., Polska szlachta i jej herbi, t. 4, sek. 7, s. 2-4, OCLC 865794691 [dostęp 2024-01-18] .

Bibliografia

Wielka Encyklopedia Powszechna PWN (1962–1969)
Ilustrowana Encyklopedia Trzaski, Everta i Michalskiego (1924–1927)
Wielka Ilustrowana Encyklopedia Gutenberga (1934–1939)
Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut, t. 3 Piśmiennictwo Staropolskie, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1965, s. 234

Linki zewnętrzne

Biografia

[1] Urzędnicy województw łęczyckiego i sieradzkiego XVI-XVIII wieku. Spisy". Oprac. Edward Opaliński i Hanka Żerek-Kleszcz. Kórnik 1993, s. 290.

[2] Posłowie ziemscy koronni 1493-1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 87, 105, 107, 110.

[3] Marek Ferenc, Dwór Zygmunta Augusta. Organizacja i ludzie, Oświęcim 2014, s. 229.

[4] Krzysztof Chłapowski, Realizacja reform egzekucji dóbr 1563-1665. Sprawa zastawów królewszczyzn małopolskich, Warszawa 1984, s. 28.

[5] Codex diplomaticus Regni Poloniae et Magni Ducatus Lituaniae. T.1 cz.1-2, Wilno 1758, s. 456.

[6] Volumina Legum, t. II, Petersburg 1859. s. 87.

[7] Karol Sienkiewicz, Skarbiec historii polskiej. t. II, Paryż 1840, s. 25.

[8] Włodzimierz Budka, Kto podpisał konfederację warszawską 1573 R.?, w: Reformacja w Polsce. R.1 1921 nr 4, s. 318.

[9] Ewa Dubas-Urwanowicz, Koronne zjazdy szlacheckie w dwóch pierwszych bezkrólewiach po śmierci Zygmunta Augusta, Białystok 1998, s. 294

[10] SławomirS. Leitgeber SławomirS., Polska szlachta i jej herbi, t. 4, sek. 7, s. 2-4, OCLC 865794691 [dostęp 2024-01-18] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]