Jan Eysymontt

Jan Eysymontt

podpułkownik
Data i miejsce urodzenia	17 października 1891 Grodno, gubernia grodzieńska, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	30 października 1957 Katowice
Przebieg służby
Lata służby	1915–1947
Siły zbrojne	Rosyjska Carska MW Wojsko Polskie Wojsko Litwy Środkowej
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, II wojna światowa
Odznaczenia

Jan Eysymontt (ur. 5 października^?/17 października 1891 w Grodnie, zm. 30 października 1957 w Katowicach) – podpułkownik inżynier saperów Wojska Polskiego.

Biografia

Wczesne lata i edukacja

Urodził się 17 października 1891 w Grodnie jako syn Michała i Marii z Rekieciów vel Rutkowskich, w rodzinie o tradycjach wojskowych, mieniącej się herbem Korab. Następnie wraz z rodziną zamieszkał w Pińsku, gdzie rozpoczął edukację w tamtejszym realnym gimnazjum męskim, które ukończył w Penzie w roku 1911. Wtedy też wstąpił w Sankt Petersburgu do Szkoły Inżynierów Morskich (Морское инженерное училище). Ukończył wydział mechaniczny tej uczelni, z tytułem mechanika-elewa marynarki 30 maja 1915. Mianowany inżynierem mechanikiem miczmanem 9 czerwca 1915. Skierowany do Szkoleniowego Wydziału Żeglugi Podwodnej 28 czerwca 1915.

Służba we Flocie Imperium Rosyjskiego

Z dniem 12 lipca 1915 zapisany w rejestr marynarzy I Floty Bałtyckiej. Przebywał na okręcie podwodnym „Aligator”, dla odbycia praktyki na okręcie podwodnym i zapoznania się z jego mechanizmami (28 czerwca 1915–18 lipca 1915). Następnie znalazł się w dyspozycji flagowego inż. mech. III dywizjonu dywizji okrętów podwodnych Morza Bałtyckiego, inż. mech., kpt. II rangi – A. Dergaczenki, dla zapoznania się z silnikiem i innymi mechanizmami okrętów podwodnych, praktykował w zakładach „Noblesser” w Rewlu (11 sierpnia 1915–29 września 1915). Zwolniony na 4 tygodnie po doznaniu obrażeń 20 sierpnia 1915. W dniu 29 września 1915 został słuchaczem krótkich kursów oficerskich dla marynarki podwodnej. W ramach tegoż skierowany do okrętów podwodnych „Akuła” i „Wołk” dla praktycznego zapoznania się z prowadzeniem mechanizmów tego typu jednostek. W okresie od 18 października 1915 do 21 grudnia 1918 był inż. mech. okrętowym na okręcie podwodnym „Wołk”. Ukończył wspomniany krótki kurs oficerski i został zapisany do grupy oficerów podwodnych marynarki z dniem 19 listopada 1916. W grudniu 1917 uciekł z pokładu „Wołka”, który okrętował w Helsinkach i przystąpił do Legionów Polskich. W czasie powrotu „Wołka” do Kronsztadu w kwietniu 1918 nie brał udziału, chociaż już miesiąc później powrócił do jednostki. Aresztowany w październiku 1918 jako były polski legionista. Po uwolnieniu rozkazem sztabu z 21 grudnia 1918 został wydalony z załogi „Wołka”, a następnie z dniem 1 stycznia 1919 wykluczony z marynarki rosyjskiej.

Służba w Armii Litwy Środkowej

Jeszcze w styczniu, po zwolnieniu ze służby wyjechał do ojca, który mieszkał wtedy w Penzie. W kwietniu 1920 z podrobionymi dokumentami uciekł do Witebska, gdzie ukrywał się do sierpnia tegoż roku, kiedy udało mu się przedrzeć do Wilna. Tam w październiku 1920 wstąpił do wojska gen. L. Żeligowskiego, w randze porucznika i służył w Zapasowym Batalionie Piechoty Wileńskiej. Początkowo był intendentem i zastępcą dowódcy Mostowej Grupy Saperów (pomiędzy październikiem 1920 a lutym 1921), a następnie jej dowódcą do listopada 1922 roku.

Służba w Wojsku Polskim

Po przyłączeniu Litwy Środkowej do Rzeczypospolitej Polskiej w marcu 1922 jego jednostka stała się składową Wojska Polskiego. W sierpniu 1922 roku przyjęty do korpusu polskich inżynierów i saperów w randze kapitana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919. Po likwidacji Mostowej Grupy Saperów, był dowódcą Minerskiej Roty Mostowego Batalionu i naczelnikiem szkoły maszynistów i mechaników (od listopada 1922 do czerwca 1923). W czerwcu 1923 przeniesiony do IV Wydziału Sztabu Generalnego (zaopatrzenie). W latach 1923–1928 był komendantem Linii Żeglugi Śródlądowej w Grodnie (w 1923 jako oficer nadetatowy Batalionu Mostowego z Modlina i zatrzymany w służbie czynnej, jako oficer nadetatowy w służbie czynnej). W 1928 jako oficer Batalionu Mostowego służył w Linii Żeglugi Śródlądowej w Warszawie. Po ukończeniu półrocznych kursów dla oficerów sztabowych w Szkole Podchorążych Inżynierów, został w niej wykładowcą (od 1928) i dyrektorem nauk dla saperów (1930- czerwiec 1936). Został awansowany na stopień majora saperów ze starszeństwem z 1 stycznia 1930. Ukończył pięciomiesięczne kursy dla oficerów sztabowych w Wyższej Szkole Wojennej w 1934. Od czerwca 1936 do maja 1937 pełnił obowiązki zastępcy dowódcy II Batalionu Saperów w Puławach. Był szefem wydziału wyszkolenia w Urzędzie Inspektora Saperów Sztabu Głównego Wojska Polskiego od maja 1937 do września 1939. Jeszcze przed wybuchem wojny awansowany do stopnia ppłk.

II wojna światowa

Podczas wojny ewakuowany wraz ze Sztabem Generalnym. Przez Rumunię i Węgry przedostał się do Francji, gdzie został przyjęty do Polskich Sił Zbrojnych. Po klęsce Francji pozostał na miejscu i został inspektorem polskich obozów wojskowych na terenach rządu Vichy (rejon Nîmes), gdzie odgrywa jedną z kluczowych ról przy organizacji przerzutów polskich żołnierzy do Wielkiej Brytanii. Na przełomie 1941/1942 przedostał się na Wyspy Brytyjskie. W następnych latach prowadził dalej działalność szkoleniową.

Ostatnie lata życia

W 1947 wyjechał do Polski i podjął pracę w Politechnice Śląskiej w katedrze prof. Jana Henryka Obrąpalskiego. Zmarł w Katowicach 30 października 1957. Spoczął na miejscowym cmentarzu komunalnym.

Ordery i odznaczenia

• Złoty Krzyż Zasługi (25 maja 1939)
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Order Św. Stanisława klasy III (Imperium Rosyjskie)
• Order Św. Anny klasy IV (Imperium Rosyjskie)

Rodzina

12 lutego 1916 w St. Petersburgu poślubił Józefę Annę z Gimbuttów (1892–1968), córkę Józefa i Barbary z Kibortów. Mieli jednego syna Edwarda Lwa (1916–1971).

Bibliografia

• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• А. Пожарский, Подводное плавание в России. 1834–1918. Биографический справочник, Moskwa 2011, s. 895–896.
• Słownik Biograficzny Techników Polskich, Z. 3, Warszawa 1993, s. 100–101.