Józef Boksa

Józef Boksa
Data i miejsce urodzenia	8 kwietnia 1885 ; Wola Rogowska, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	30 października 1971 ; Piaseczno
	Starosta łowicki
Okres	od XII 1921; do XI 1922
	Starosta płocki
Okres	od XI 1922; do 4 XII 1926
	Starosta stanisławowski
Okres	od 4 XII 1926; do VI 1928
	Starosta będziński
Okres	od VI 1928; do IX 1939
	Starosta grodzki sosnowiecki
Okres	od VI 1928; do IX 1939
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Józef Boksa, także Józef Boxa (ur. 8 kwietnia 1885 w Woli Rogowskiej, zm. 30 października 1971 w Piasecznie^[1]) – polski urzędnik i działacz państwowy okresu dwudziestolecia międzywojennego.

Pochodzenie i edukacja

Pochodził z wielodzietnej rodziny włościańskiej Ludwika (ur. 1846) i Agnieszki z Szotów (ur. 1861)^[2], z Woli Rogowskiej, w powiecie dąbrowskim. W latach 1899–1907 uczęszczał do c. i k. Gimnazjum w Tarnowie, gdzie w maju 1907 zdał egzamin dojrzałości^[3]. Studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Franciszkańskiego we Lwowie (1907–1912).

Kariera zawodowa

Służbę urzędniczą rozpoczął w 1913 w zaborze austriackim, najpierw jako praktykant konceptowy, a następnie koncypista Namiestnictwa Galicyjskiego we Lwowie. Delegowany przez Namiestnictwo do pracy w Kołomyi, Białej, Węgierskim Hradyszczu, Trembowli, Radomiu. Od listopada 1918 w służbie niepodległej Polski, pracował jako urzędnik szczebla powiatowego w Radomiu, Włoszczowie i Aleksandrowie Kujawskim. Następnie zajmował stanowisko starosty powiatowego, kolejno: łowickiego, płockiego, stanisławowskiego^[4] i będzińskiego. Po objęciu starostwa będzińskiego stał się również z urzędu zwierzchnikiem powiatu miejskiego w Sosnowcu (starostą grodzkim). Jako starosta z mocy prawa stał na czele sejmików powiatu oraz, jako władza wykonawcza, wydziałów powiatowych w miejscach sprawowania swoich funkcji.

W 1922 przeprowadził reorganizację instytucji państwowych i szkół średnich w Łowiczu, koncentrując te pierwsze blisko siebie w centrum miasta, jednocześnie przenosząc do opróżnionych budynków siedziby trzech szkół średnich, zajmujących dotychczas jeden wspólny budynek^[5]. W 1926 dokonał w Płocku uroczystego otwarcia stadionu miejskiego^[6]. Jako starosta będziński wspierał różnego rodzaju lokalne inicjatywy społeczne, m.in. stanął na czele Komitetu Propagandy Radia, z inicjatywy którego 15 stycznia 1936 uruchomiono w Sosnowcu podstudio Polskiego Radia Katowice^[7], przewodził także Komitetowi Szkoły Szybowcowej Zagłębia Dąbrowskiego^[8]. W 1933, w prowadzonym przez starostwo będzińskie procesie karno-administracyjnym, zatwierdził precedensowy wyrok aresztu dla dyrektorów kopalni „Helena”, zalegających wobec robotników z wypłatą wynagrodzeń^[9].

Tuż po zajęciu polskich terytoriów przez Niemcy, pod koniec września lub na początku października 1939 w miejsce starosty będzińskiego został wprowadzony urząd landrata, który objął Udo Klausa. Boksa, wraz z innymi przedstawicielami administracji rządowej i samorządowej, ewakuował się na Węgry^[10]. Po wojnie zatrudniony w Zjednoczeniu Przemysłu Węglowego w Wałbrzychu. Szykanowany przez UB, w 1948 aresztowany i sądzony za „faszyzację życia w Polsce przed wojną”^[11]. Pod koniec życia mieszkał w podwarszawskim Zalesiu^[10].

Od 1928 jego żoną była Eleonora Krenclin^[12]^[13] z Płocka.

Ordery i odznaczenia

Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (27 listopada 1929)^[14]
Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: 10 sierpnia 1924^[15], 11 października 1927^[16])
Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości

Przypisy

↑ Janusz Mierzwa, Słownik biograficzny starostów Drugiej Rzeczypospolitej, tom II, Łomianki 2022, s. 53. Tu data urodzenia: 8 kwietnia 1886.
↑ Mierzwa (Słownik starostów..., t. II, dz. cyt., s. 53) jako matkę wymienia Joannę z domu Pająk.
↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C.K. Gimnazyum I w Tarnowie za rok szkolny 1906/07, s. 35. pbc.rzeszow.pl.
↑ Dz. U. Min. Spr. Wewn. z 31 grudnia 1926 nr 4, poz. 282 s. 113–114.
↑ Łowiczanin: tygodnik społeczno-ekonomiczny i literacki, poświęcony sprawom Łowicza i jego okolic, nr 11 z 17 marca 1922, s. 2. bc.wimbp.lodz.pl.
↑ Stadion Miejski w Płocku. arenysportowe.eu, 2011-11-16. [dostęp 2012-11-16].
↑ Ilustrowany Kuryer Codzienny, nr 17 z 17 stycznia 1936, s. 12. mbc.malopolska.pl.
↑ Historia grodzieckiej szkoły szybowcowej | Klub Zagłębiowski [online], klubzaglebiowski.pl [dostęp 2018-01-24] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-23] (pol.).
↑ Sensacja! W Zagłębiu ukarano nie strajkujących, ale dyrekcję kopalni Helena. dziennikzachodni.pl, 2013-04-07. [dostęp 2013-04-07].
↑ ^a ^b Mierzwa, Słownik starostów..., tom II, dz. cyt., s. 54.
↑ Szukaj | Inwentarz archiwalny IPN [online], ipn.gov.pl [dostęp 2024-04-23] (pol.).
↑ Archiwum Państwowe w Płocku. archiwum.plock.com/. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-15)].
↑ Mierzwa (Słownik starostów..., tom II, dz. cyt., s. 54) podaje nazwisko panieńskie żony: Kreuchin.
↑ M.P. z 1929 r. nr 278, poz. 644 „za gorliwą i owocną pracę w służbie państwowej”.
↑ M.P. z 1924 r. nr 192, poz. 594 „za wybitną i skuteczną działalność podczas wiosennego wylewu Wisły w 1924 r.”.
↑ M.P. z 1927 r. nr 237, poz. 637 „za zasługi położone w akcji ratowniczej z powodu katastrofy powodzi na terenie województwa stanisławowskiego”.

Bibliografia

Andrzej Kazimierz Banach: Młodzież chłopska na Uniwersytecie Jagiellońskim w latach 1860/61–1917/18. Kraków: Księgarnia Akademicka, 1997. ISBN 83-7188-188-6.

[1] Janusz Mierzwa, Słownik biograficzny starostów Drugiej Rzeczypospolitej, tom II, Łomianki 2022, s. 53. Tu data urodzenia: 8 kwietnia 1886.

[2] Mierzwa (Słownik starostów..., t. II, dz. cyt., s. 53) jako matkę wymienia Joannę z domu Pająk.

[3] Sprawozdanie Dyrekcyi C.K. Gimnazyum I w Tarnowie za rok szkolny 1906/07, s. 35. pbc.rzeszow.pl.

[4] Dz. U. Min. Spr. Wewn. z 31 grudnia 1926 nr 4, poz. 282 s. 113–114.

[5] Łowiczanin: tygodnik społeczno-ekonomiczny i literacki, poświęcony sprawom Łowicza i jego okolic, nr 11 z 17 marca 1922, s. 2. bc.wimbp.lodz.pl.

[Stadion_Miejski_w_Płocku-6] Stadion Miejski w Płocku. arenysportowe.eu, 2011-11-16. [dostęp 2012-11-16].

[7] Ilustrowany Kuryer Codzienny, nr 17 z 17 stycznia 1936, s. 12. mbc.malopolska.pl.

[8] Historia grodzieckiej szkoły szybowcowej | Klub Zagłębiowski [online], klubzaglebiowski.pl [dostęp 2018-01-24] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-23] (pol.).

[Dziennik_Zachodni-9] Sensacja! W Zagłębiu ukarano nie strajkujących, ale dyrekcję kopalni Helena. dziennikzachodni.pl, 2013-04-07. [dostęp 2013-04-07].

[Mierzwa-54-10] Mierzwa, Słownik starostów..., tom II, dz. cyt., s. 54.

[11] Szukaj | Inwentarz archiwalny IPN [online], ipn.gov.pl [dostęp 2024-04-23] (pol.).

[12] Archiwum Państwowe w Płocku. archiwum.plock.com/. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-15)].

[13] Mierzwa (Słownik starostów..., tom II, dz. cyt., s. 54) podaje nazwisko panieńskie żony: Kreuchin.

[14] M.P. z 1929 r. nr 278, poz. 644 „za gorliwą i owocną pracę w służbie państwowej”.

[15] M.P. z 1924 r. nr 192, poz. 594 „za wybitną i skuteczną działalność podczas wiosennego wylewu Wisły w 1924 r.”.

[16] M.P. z 1927 r. nr 237, poz. 637 „za zasługi położone w akcji ratowniczej z powodu katastrofy powodzi na terenie województwa stanisławowskiego”.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]